 |
Mamo, czy Ty będziesz stara?
Gdy dziecko pyta, czy Ty także będziesz stara, zazwyczaj pragnie usłyszeć Twoje zaprzeczenie. Nie kwituj jednak dziecięcego pytania zwykłym: "Tak, zestarzeję się", tylko postaraj się maluchowi wytłumaczyć, jak to będzie wyglądać. Możesz powiedzieć, że wtedy przestaniesz już pracować i będziesz miała więcej czasu na przyjemności. Dodaj, jak będziesz cieszyć się wnukami.
Dobrze też, gdy możesz podać jakiś pozytywny przykład z Waszego otoczenia, np. dziadków, którzy często opiekują się maluchem i czerpią z tego mnóstwo radości. Ważne, by dziecko zrozumiało, że starość jest całkowicie naturalną koleją rzeczy i tak naprawdę niewiele różni się od innych okresów życia.
Pytania o śmierć
Pojawiają się zazwyczaj wtedy, gdy kilkulatek zetknie się z nią w swoim otoczeniu. Na początku są to najczęściej pytania o śmierć żuczka czy motylka. Wkrótce jednak dziecko zaczyna rozumieć, że człowiek podlega takim samym prawom natury, co inne istoty na świecie. O ile dość łatwo wytłumaczyć, "dlaczego motylek się nie rusza", o tyle o śmierci ludzkiej bardzo trudno mówić.
Należy jednak pamiętać, że dziecko jest doskonałym obserwatorem i szybko zauważy, że śmierć jest czymś, co nas przygnębia, bo opowiadając o niej, mimowolnie ściszamy głos, robimy się smutni lub szybko zmieniamy temat. Wówczas maluch bardziej niż nasze słowa zapamiętuje atmosferę tych wypowiedzi.
Najlepsza prawda
Jak więc wytłumaczyć kilkulatkowi śmierć? Wszystko zależy od tego, w jakiej sytuacji maluch zadaje o nią pytanie. Jeśli płacze po stracie chomika, wytłumacz, że gryzonie żyją krótko, bo takimi prawami rządzi się natura. Powiedz, że na część rzeczy człowiek nie ma wpływu i musi się z nimi pogodzić. Nie wyśmiewaj malca, że nie ma powodu do płaczu i nie proponuj już następnego dnia kupna kolejnego chomika. W ten sposób dasz mu czas na przejście żałoby. Pamiętaj, że śmierć zwierzątka to dla dziecka duża strata.
O wiele trudniej rozmawiać o śmierci bliskiej osoby czy kogoś, kto często miał kontakt z maluchem. Chciałabyś ? w trosce o dziecko ? uchronić je przed takimi informacjami. Musisz sobie jednak zdawać sprawę, że maluch szybko zauważy Twój smutek i przygnębienie. A bez rzetelnego wyjaśnienia (dostosowanego do jego wieku) dziecko błyskawicznie uruchomi wyobraźnię. Pamiętaj, że rzeczy nieznane budzą większy lęk, dlatego maluch może zacząć się bać i martwić znacznie bardziej niż wtedy, gdybyś powiedziała mu o przyczynie swojego smutku. Zatem spokojnie wytłumacz dziecku, że dziadek poszedł do nieba, ale na pewno widzi swojego wnuka i czuwa nad nim. Powiedz, że jest Ci smutno, bo bardzo kochałaś dziadka i będzie Ci go brakować. Staraj się po prostu jak najwięcej z maluchem rozmawiać i odpowiadać na jego pytania, pamiętając, że śmierć jest nieodłącznym elementem życia.
Aleksandra Sokalska
Konsultacja: Beata Chrzanowska, psycholog, Uniwersytet dla Rodziców