Choroby górnych dróg oddechowych, którym towarzyszy ból gardła, są bardzo częstą dolegliwością wieku dziecięcego. Do najbardziej powszechnych należy wirusowe zapalenie błony śluzowej gardła oraz zapalenie migdałków podniebiennych, zwane również anginą.
Zobacz koniecznie: Ból gardła - wszystko, co powinnaś wiedzieć
Jednak ból gardła u najmłodszych może być tak symptomem dużo poważniejszych schorzeń. Warto więc wiedzieć jak rozpoznać dolegliwości, których objawem jest ból gardła oraz jak szybko i bezpiecznie się z nimi uporać.
Nierozwinięta odporność
Powszechność infekcji dróg oddechowych u najmłodszych wiąże się z niedojrzałością ich układu odpornościowego. W dzieciństwie ludzki system immunologiczny dopiero „uczy się” unieszkodliwiać chorobotwórcze drobnoustroje, jest więc bardziej podatny na ataki z ich strony. Ryzyko infekcji jest większe, jeśli maluch dodatkowo wystawiony jest na działanie czynników drażniących układ oddechowy. Dym papierosowy lub długotrwałe przebywanie w klimatyzowanym pomieszczeniu mogą bowiem podrażniać śluzówkę dziecka, ułatwiając tym samym atak patogenom.
Warto wiedzieć, że większość bardziej poważnych infekcji dróg oddechowych u dzieci zaczyna się od przeziębienia. Czynnikiem, który podnosi ryzyko ich wystąpienia, jest towarzyszący mu katar. W normalnym cyklu oddechowym jama nosowa jest miejscem, w którym wdychane powietrze zostaje ogrzane i oczyszczone. Stanowi ona swoisty filtr, którego zadaniem jest eliminacja czynników drażniących i szkodliwych mikroorganizmów, które próbują dostać się do niższych partii dróg oddechowych. Jednak zakatarzony nos przestaje spełniać swoją funkcję, gdyż dziecko zaczyna oddychać przez usta, co z kolei ułatwia drobnoustrojom wniknięcie do organizmu. Najczęściej ofiarą chorobotwórczych patogenów pada błona śluzowa gardła.
Złośliwe wirusy
Do najbardziej powszechnych dolegliwości dróg oddechowych u dzieci należy ostre zapalenie gardła na tle wirusowym. Pojawia się ono zazwyczaj w miesiącach jesienno-zimowych oraz wczesną wiosną. Jest to okres, kiedy ze względu na warunki atmosferyczne układ odpornościowy naszej pociechy jest szczególnie osłabiony. Niewiele trzeba, aby dziecko przemarzło lub przemoczyło buty, a to znacznie zwiększa ryzyko rozwoju infekcji.
Na wirusowe zapalenie gardła szczególnie narażone są dzieci między 4 a 7 rokiem życia. Choroba rozprzestrzenia się drogą kropelkową, co oznacza, że można się nią zarazić poprzez kontakt z rozpylaną w powietrzu wydzieliną z gardła (poprzez kaszel) lub nosa (poprzez kichanie) osoby zainfekowanej. Dlatego też, zapalenie gardła dotyka głównie te z maluchów, które uczęszczają do żłobków lub przedszkoli, gdzie ryzyko zetknięcia ze szkodliwym antygenem jest zwiększone.
Głównym objawem infekcji wirusowej jest ostry ból w gardle. Może przybrać on formę kłucia, drapania lub pieczenia. Zazwyczaj towarzyszą mu również problemy z przełykaniem płynów i pokarmów, dlatego pośrednim objawem może być brak apetytu u dziecka. Na ścianach zainfekowanego gardła można zaobserwować wyraźne, rozległe zaczerwienienie. Z czasem pojawia się także suchy, uporczywy kaszel, a temperatura ciała może wzrosnąć do ok. 38°C.
Wirusowe zapalenie gardła jest jednak bardzo powszechną i niegroźną dolegliwością, która nie wymaga kuracji antybiotykowej. Leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów i stwarzaniu organizmowi warunków do samodzielnego zwalczenia infekcji.
Ważne więc, aby dziecko wiele czasu spędzało na odpoczynku, a jego dieta była bogata w duże ilości produktów zawierających witaminę C. Infekcje wirusowe niosą ze sobą ryzyko odwodnienia, dlatego należy zadbać także o to, aby spożywało duże ilości płynów. Dobrze sprawdza się herbata z cytryną, miodem lub sokiem malinowym.
W celu obniżenia gorączki można zastosować produkty na bazie paracetamolu, gdyż jest on łatwo tolerowany przez dzieci nawet przed ukończeniem 12 roku życia. Niewskazane jest natomiast podawanie kwasu acetylosalicylowego, czyli popularnej aspiryny, gdyż może się on przyczynić do wystąpienia tzw. zespołu Reye'a.
Towarzyszący zapaleniu ból gardła można natomiast leczyć dostępnymi bez recepty tabletkami do ssania. Jednym z cenionych i bezpiecznych preparatów, które można podawać dzieciom, jest LaryngUP. Zawiera on mentol, który działa na tzw. receptory zimna i tym sposobem łagodzi ból, a także wspomagającą organizm w walce z infekcją witaminę C. Najbardziej istotnym składnikiem LaryngUP jest jednak laktoferyna. To naturalne białko wykazuje działanie przeciwwirusowe i antybakteryjne, dzięki czemu nie tylko walczy z infekcją gardła, ale także zapobiega rozwojowi nadkażenia bakteryjnego.
Zdradzieckie bakterie
Angina bakteryjna jest zwykle następstwem infekcji wirusowej. Osłabiona przez stan zapalny śluzówka gardła jest bowiem bardziej podatna na atak wywołujących ją bakterii paciorkowca Streptococcus Pyogenes. Podobnie jak wirusowe zapalenie gardła angina przenosi się drogą kropelkową, więc maluch może się nią łatwo zarazić przebywając w towarzystwie innych dzieci. Jest to jednak dolegliwość dużo poważniejsza w przebiegu, a zarazem trudniejsza w leczeniu. Najbardziej charakterystycznym objawem anginy jest ból gardła, w którym poza zaczerwienieniem można zaobserwować także żółtawy nalot na migdałkach. Powiększeniu ulegają węzły chłonne pod żuchwą i na szyi chorego. Dziecko może także narzekać na ogólne złe samopoczucie, a jego temperatura nierzadko przekracza 39°C.
W takiej sytuacji konieczna jest niezwłoczna konsultacja lekarska w celu dobrania odpowiedniej kuracji antybiotykowej. Warto zasięgnąć porady laryngologa, który na podstawie laboratoryjnej analizy wymazu z gardła będzie w stanie dobrać najwłaściwszy lek. Pozwoli to uniknąć sytuacji, w której dziecku podawane są kolejne niedziałające antybiotyki, co skutkuje osłabieniem odporności i może prowadzić do groźnych powikłań (m.in. zapalenia zatok lub ucha środkowego, a nawet kłębuszkowego zapalenia nerek). Podczas antybiotykoterapii trzeba także pamiętać o stosowaniu leków osłonowych, aby nie dopuścić do wyniszczenia flory bakteryjnej układu pokarmowego dziecka.
Uwaga na mononukleozę
Jedną z najpoważniejszych chorób dzieciństwa, której również towarzyszy ból gardła, jest mononukleoza zakaźna. Rozprzestrzenia się ona droga kropelkową lub za pośrednictwem śliny, ale do zakażenia może też dojść przez kontakt dotykowy z nosicielem. Wywołuje ją groźny wirus Epstein Barra, należący do grupy wirusów herpes. Choroba ta dotyka zazwyczaj dzieci w okresie przedszkolnym,a główną przyczyną zakażeń jest typowa dla tego wieku skłonność do „poznawania” różnych przedmiotów poprzez wkładanie ich do ust. Mononukleoza ma stosunkowo długi okres inkubacji. Pierwsze objawy choroby pojawiają się zazwyczaj po 4-8 tygodniach od kontaktu z patogenem. Chore dziecko narzeka na bóle głowy, mięśni i gardła, dlatego w początkowym stadium choroba ta często mylona jest z grypą, przeziębieniem lub innymi infekcjami dróg oddechowych. Jednak w mononukleozie podwyższona temperatura (powyżej 38° C) może utrzymywać się nawet kilka tygodni, podczas których powiększeniu ulegają narządy wewnętrzne: śledziona i wątroba. U dzieci, którym na skutek pomylenia mononukleozy z anginą podano antybiotyk, może też wystąpić pokrywająca całe ciało czerwona wysypka.
Leczenie mononukleozy podobnie jak wirusowych infekcji górnych dróg oddechowych polega głównie na łagodzeniu objawów. Jest ono jednak bardziej skomplikowane i wymaga interwencji lekarskiej. W łagodnym przebiegu choroby kuracja może przebiegać w domu. Głównym zaleceniem jest zazwyczaj leżenie w łóżku oraz podawanie leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Ponieważ objawy mononukleozy są zbliżone do tych, które towarzyszą bardziej powszechnym dolegliwościom, zdarza się, że właściwa diagnoza stawiana jest dość późno. Może wówczas dojść do sytuacji, w której konieczna jest hospitalizacja dziecka i włączenie do leczenia kortykosteroidów.
