Jak rozpoznać grzyby niejadalne i skąd wiedzieć, który grzyb jest trujący? Udając się na grzybobranie, nie unikniemy spotkania z pięknymi, barwnymi okazami grzybów, których zjedzenie czasem może okazać się tragiczne w skutkach (grzyby trujące) lub pozostawia po sobie niemiłe odczucia (grzyby niejadalne). Dowiedz się jak wyglądają grzyby niejadalne i grzyby trujące!
Sprawdź też: Grzyby jadalne najczęściej spotykane
Grzyby niejadalne
Goryczak żółciowy
Goryczak żółciowy jest pięknym, kształtnym grzybem cieszącym oko już od początku wakacji. Występuje w lasach jodłowych. Jest niejadalny z uwagi na swój nieprzyjemnie gorzki smak. Wyglądem przypomina borowika, ale ma nieco jaśniejszą i bardziej szarawą barwę. Kapelusz zazwyczaj jest koloru brązowo-żółtego, poduszka bardzo jasno-różowa, a trzon troszkę jaśniejszy od kapelusza, pękaty u dołu.
Pieprznik pomarańczowy (lisówka)
Pieprznik pomarańczowy czyli lisówka swoim wyglądem przypomina jadalne kurki (pieprznik jadalny). Różni je jedynie kolor. Lisówka jest pomarańczowa. Występuje jesienią – od września do listopada, zdobiąc lasy iglaste i mieszane. Kapelusz jest pomarańczowy, ewentualnie cieniowany na różowo lub brązowo. Blaszki są intensywnie pomarańczowe, schodzą się w kilkucentymetrowy trzon. Pieprznik pomarańczowy jest grzybem niejadalnym z uwagi na to, że jest ciężkostrawny i może być przyczyną biegunki.
Grzyby trujące
Borowik szatański (smoczy łeb, szatan , diabelski grzyb)
Borowik sztański jest grzybem występującym w lasach bukowych, ciepłych i w szczególności tam, gdzie podłoże jest wapienne. Pojawiają się już w lipcu i spotkać je można aż do października. Charakteryzuje się kapeluszem dużo jaśniejszym od poduszki. Skórka kapelusza jest matowa, żółto-oliwkowo-szara, a poduszka czerwonawa (żółta u młodych szatanów). Trzon u dołu jest ciemniejszy, żółcieje ku górze. Widoczny jest na nim wyraźny motyw siatki. Po uciśnięciu w którąś część grzyba, pozostaje ciemny zielono-niebieski ślad. Borowiki szatańskie są bardzo rzadkimi grzybami, nie należy ich niszczyć. Są trujące w formie surowej – podobno długie gotowanie pozbawia go toksyn. Objawy zatrucia to silne dolegliwości żołądkowo-jelitowe w postaci biegunki, wymiotów i bólów brzucha. Grzyb ten nie powoduje zatrucia śmiertelnego!
Muchomor czerwony
Muchomor czerwony jest ładnym grzybem występującym niemal wszędzie, który niestety zalicza się do trujących. Ma charakterystyczny czerwony kapelusz, nakrapiany białymi plamkami. Blaszki są białe lub różowawe. Trzon biały z pierścieniem pod kapeluszem wysokości, przy ziemi nieco bulwiasty. Muchomor czerwony zawiera różne substancje trujące w tym muskarynę, wywołującą następujące objawy: dolegliwości żołądkowo-jelitowe już po kwadransie od spożycia grzyba, ogólne osłabienie, halucynacje głównie wzrokowe po 30-90 minutach, silne pobudzenie psychoruchowe, dezorientację, wzmożone napięcie mięśniowe, gorączkę i drgawki. Przy ciężkim zatruciu człowiek zapada w śpiączkę i może dojść do zgonu!
Muchomor sromotnikowy
Muchomor sromotnikowy jest grzybem podstępnym – zmieniającym barwy. Kapelusz może być zarówno biały, oliwkowy, żółty, a nawet... brązowy! Blaszki i trzon są białe. U dołu trzonu widoczna jest postrzępiona „otulina”, tzw. pochwa. Sromotnik pojawia się już w czerwcu i występuje do wczesnej jesieni, w lasach liściastych. Podobny jest do niego muchomór cytrynowy, jednak „mniej trujący”. Substancją śmiertelną w sromotniku jest lamanityna.
Oto jak Jerzy Ignaciuk opisuje przebieg zatrucia muchomorem sromotnikowym: „Pierwsze objawy zatrucia mogą wystąpić nawet w dwa dni po zjedzeniu grzyba. Trucizna znajduje się już dawno we krwi ofiary. Płukanie żołądka nic nie pomoże. Pojawiają się bóle żołądka, zimne poty, wymioty i cuchnąca biegunka. Wydalanie moczu jest wstrzymane; wątroba bardzo nabrzmiewa. Po dłuższym czasie bóle ustępują, by po kilku godzinach wrócić w jeszcze większym nasileniu. Następuje szybka utrata sił, osłabia się praca serca, kończyny stają się zimne, a tętno słabe. Po 2-3 dniach utrata przytomności. W zależności od ilości zjedzonych grzybów śmierć następuje w ciągu 5 do 10 dni od chwili ich zjedzenia. Śmiertelność przy zatruciach muchomorem sromotnikowym wynosi około 55%”...
Muchomor jadowity
Muchomor jadowity w przeciwieństwie do sromotnikowego, upodobał sobie lasy iglaste. Jest równie trujący co jego poprzednik. Grzyb jest cały biały – na kapeluszu czasem widoczne jest zażółcenie, blaszki są okryte osłonką, trzon jest pusty w środku, pierścień na trzonie nie posiada prążków. Łatwo go pomylić z dziką pieczarką!
Mleczaj płowy
Mleczaj płowy preferuje lasy modrzewiowe z duża ilością mchu, pojawiając się od czerwca do września. Od jadalnych mleczajów odróżnia się „zapachem maggi i ochrowo-brązowym, bez domieszki czerwieni zabarwieniem”. Kolor ochrowy to jasny odcień koloru żółto-brązowego.
Krowiak podwinięty (olszówka)
Krowiak podwinięty, czyli olszówka, jest spotykany w okresie wakacyjnym i jesiennym w lasach i parkach. Kapelusz grzyba jest koloru żółtawo-musztardowego, a jego brzegi są mocno podwinięte. Blaszka i trzon są żółtawe. Krowiak ma kwaśny zapach i smak. Jeżeli zostanie uszkodzony – zmienia się kolor w miejscu „zranienia” na rdzawy, a później brązowy. Olszówka zawiera muskarynę, a przy zatruciu dominują silne dolegliwości z układu pokarmowego – wymioty, biegunka i bóle żołądka.
Wieruszka zatokowata
Wieruszka zatokowata jest grzybem „wakacyjnym” lasów dębowych. Kapelusz, blaszki i trzon są jasne: kapelusz szarawy lub ochrowy, blaszki biało-kremowe, a im dojrzalszy grzyb – czerwonawe, trzon biały. Kapelusz jest wypukły i błyszczący. Zapach grzyba przypomina świeżo zmieloną mąkę. Zatrucie wieruszką objawia się: bólami i zawrotami głowy, osłabieniem i gwałtownymi wymiotami. Może dojść do zgonu na skutek działania toksyn wieruszki!
Lejówki – odbielona, strumykowa, ołowiowa
Lejówki są to białe grzybki, kształtem przypominające kurki z podwiniętym kapeluszem. Można je spotkać w lasach i czasem na polanach. Wykazują silne właściwości trujące, dzięki muskarynie. Objawy zatrucia lejówką występują po mniej więcej 25 minutach od zjedzenia grzyba, do 4 godzin, a należą do nich: zaburzenia widzenia, intensywne pocenie się, nadprodukcja łez, wymioty, bolesne kurcze żołądka i jelit.
Strzępiaki – ceglasty, stożkowaty
Strzępiaki zawierają trującą muskarynę w liczbie dużo większej od muchomora czerwonego. Strzępiak ceglasty straszy grzybiarzy w lasach liściastych w okresie letnim. Poznamy go po stożkowatym kapeluszu koloru kremowo-brązowawego lub białego, a gdy się rozwinie – pęka promieniście od brzegów w kierunku czubka. Blaszka jest kremowa – z wiekiem podbarwiona na czerwono, trzon biały. Ma subtelnie owocowy zapach. Strzępiak stożkowaty ma zaś zielonkawo-szary kapelusz i przypomina gąskę zielonkę. Blaszki i trzon są biało-szare. Grzyb ten ma zapach pelargonii. Objawy zatrucia występują po około 30 minutach od spożycia strzępiaków i są podobne do zatrucia muchomorami.
Tęgoskór pospolity – leśne dziwadło
Ilu grzybiarzy – tyle opinii na temat tęgoskóra. Jedni uważają go za trującego, drudzy nie. Podobno młode okazy są pozbawione właściwości trujących, z czym zgadza się również pewna grupa kucharzy, uznająca go za substytut szlachetnych, drogich trufli... Tęgoskór pospolity to grzyb kulistego kształtu, o grubej „skórze”, białym miąższu (młode) lub ciemnym (starsze). „Skórka” jest chropowata, popękana, koloru żółtawo-ochrowo-oliwkowego. Tęgoskór rośnie w każdym lesie. Grzyb jest trujący w większych ilościach, a zatrucie manifestuje się przez nudności, wymioty, osłabienie i omdlenia. Na tęgoskórze chyba w ramach „zemsty za utajone próby otrucia” ludzi wyrasta jadalny podgrzybek pasożytniczy – jednak jest to grzyb rzadki i podlega ścisłej ochronie.
Jadalny muchomor - a to ciekawostka!
Muchomor czerwonawy
Muchomor czerwonawy jest ceniony za swoje walory smakowe. Występuje w lasach liściastych, ale unika się jego zbierania ze względu na rzekome podobieństwo do muchomora plamistego.
Jak rozróżnić te dwa grzyby?
- muchomor czerwonawy ma intensywnie czerwony miąższ, a miąższ plamistego jest biały
- muchomor czerwonawy ma pełny trzon, podbarwiony na czerwono, w dolnej części zjedzony przez owady, a u muchomora plamistego, trzon z wiekiem robi się pusty
- muchomor czerwonawy ma prążkowany pierścień, a plamisty ma gładki
- kapelusz muchomora czerwonawego jest koloru beżowego z domieszką czerwieni , a u plamistego kapelusz jest żółtobrązowy.
Źródła:
Ignaciuk J., Grzybów zbieranie a i kosztowanie, Oficyna Warmińska, Olsztyn 1991
strona: grzyby.strefa.pl
ryciny pochodzą z: Ignaciuk J., Grzybów zbieranie a i kosztowanie, Oficyna Warmińska, Olsztyn 1991
