Prawo rozwodowe dopuszcza możliwość orzeczenia rozwodu tyko i wyłącznie, jeżeli wystąpią określone okoliczności faktyczne, a więc wówczas, gdy nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia małżeńskiego w wielu jego aspektach. Sąd zawsze musi zbadać, czy nie istnieją okoliczności uniemożliwiające uznanie rozwodu.
Mogłoby się wydawać, że rozwód to zwykła formalność. Mimo, wielu aspektów jasno wskazujących o tym, iż małżonków łączy tylko wspólne nazwisko, warto pamiętać, że są również sytuacje, w których rozwodu się nie dostanie lub może być to znacząco utrudniony. Najogólniej rzecz biorąc, jeśli sąd uzna, że istnieją przesłanki świadczące o tym, że małżeństwo może zostać uratowane lub w jakikolwiek inny sposób jest od siebie uzależnione, rozwód nie zostanie uznany. Obejmuje to m.in. sferę uczuciową, gospodarczą oraz społeczną.
Przesłanki uniemożliwiające uznanie rozwodu:
- Ze względu na szczególne okoliczności, między małżonkami utrzymywane są dalej więzi gospodarcze. Małżonkowie ze względu na brak ciągłości środków finansowych np. wspólnie utrzymują mieszkanie.
- Nie można także przyjąć zupełności rozkładu pożycia małżeńskiego, jeżeli małżonkowie pomimo zerwania ze sobą więzi uczuciowej i gospodarczej (a więc nie mieszkają ze sobą) nadal, choćby sporadycznie nawiązują ze sobą kontakty seksualne (dla przyjęcia dopuszczalności rozwodu konieczne jest, aby stan rozkładu pożycia był trwały i jasno wskazujący, że małżonkowie do siebie nie wrócą).
- Czas rozkładu pożycia - choć rozwód ze względu na wyjątkowe okoliczności (np. znęcanie się, zdradę itp.) może odbyć się w przyśpieszonym tempie, to w większości przypadków, musi zostać jasno wskazane, że nie jest to tylko sytuacja przejściowa.
- Rozwód nie może zostać orzeczony, jeżeli byłoby to sprzeczne z dobrem wspólnych, małoletnich dzieci. Taki wymóg spowodowany jest troską, aby orzeczenie rozwodu nie wywarło ujemnych skutków w psychice dziecka i nie spowodowało kształtowania się w nim ujemnego nastawienia do społeczeństwa. Jednak nie jest to warunek sztywny, jest on ściśle uzależniony od okoliczności. W takich sytuacjach powoływany jest psycholog, który określi jaki wpływ wywrze to na dziecku. Psycholog powinien mieć na uwadze wiek dzieci, ich dotychczasowe relacji z rodzicami, stan zdrowia oraz stopień ich wrażliwości (często jednak właśnie dobro dziecka wymaga, żeby rodzice się rozeszli), tego jak zmieni się jego sytuacja finansowa oraz społeczna. Zasada ta również obejmuje dzieci przysposobione (adoptowane).
- Wniosek rozwodowy nie zostanie również uznany jeśli zostanie on złożony jedynie z powództwa winnego rozpadu pożycia małżeńskiego. Obejmuje to tzw.zasadę rekryminacji, wedle której nikt nie może powoływać się na własną niegodziwość. Winnym jest ten, który jasno narusza obowiązki wynikające z małżeństwa względem drugiego małżonka, dzieci czy innych osób bliskich drugiemu małżonkowi. Jednak w tym przypadku ważne jest, by po stronie drugiego małżonka nie było żadnej winy w przyczynieniu się do rozkładu (np. w odwecie za zdradę, sam się jej dopuścił). W przypadku rekryminacji możliwe są jednak okoliczności sprzyjające rozwodowi i jest to zgoda małżonka niewinnego.
- Wniosek rozwodowy jest niezgodny z zasadami współżycia społecznego. Przesłankami świadczącymi o rozwodzie nie jest rozpad pożycia małżeńskiego, a jedynie np. chęć zysków materialnych wynikających z podziału majątku.
Pamiętajmy jednak, że od każdej reguły zawsze znajdą się wyjątki zmieniające okoliczności. Podane informację są ogólnymi przesłankami, które mogą zmienić się ze względu na konkretną sytuację małżonków.
