Kodeks postępowania karnego przewiduje trzy zasadnicze kary dla osób, które nie stosują się do wezwań organu lub niewypełniają należycie nałożonych przez organ na nich obowiązków:- zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie
- kara aresztu w rozmiarze do 30 dni
Kara pieniężna może być zastosowana wobec świadków, biegłych i tłumaczy za nie usprawiedliwione niestawiennictwo na wezwanie organu prowadzącego postępowanie lub za samowolne wydalenie się wymienionych osób z miejsca czynności przed jej zakończeniem. Ponadto karę pieniężną można nałożyć na osobę, która bezpodstawnie uchyla się od złożenia zeznania, wykonania czynności biegłego lub tłumacza, złożenia przyrzeczenia wydania przedmiotu, dopełnienia obowiązku poręczyciela albo spełnienia innego ciążącego na niej obowiązku, w toku postępowania.
Przymusowe doprowadzenie osoby z reguły dotyczy świadka i można je stosować gdy bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie organu lub bez zezwolenia wydalił się z miejsca czynności zanim została ona zakończona. Przymusowe doprowadzenie biegłego i tłumacza należy stosować tylko w wypadku wyjątkowym.
Aresztowanie porządkowe może być stosowane w razie uporczywego uchylania się osób od złożenia zeznań, wykonania czynności biegłego oraz przy wydaniu przedmiotu. Areszt ten można stosować niezależnie od kary pieniężnej. Określenie uporczywości zawiera w sobie element wielokrotności w niewywiązywaniu się ze swoich obowiązków osób występujących w postępowaniu lub oznacza, że zastosowana kara pieniężna czy przymusowe doprowadzenie nie spełniły określonego celu. Osobę, która nie wykonała obowiązków (stawiennictwa, pozostawania do dyspozycji organu, zeznawania, złożenia przyrzeczenia, wykonania ekspertyzy, tłumaczenia i innych wynikających z art. 285 § 1 i 287 § 1 k.p.k.), można ukarać obciążeniem dodatkowym i kosztami postępowania, jeżeli wskutek niewykonania tych obowiązków one powstały. Możliwe jest obciążenie tymi kosztami kilku osób solidarnie.
Karę pieniężną należy uchylić, jeżeli ukarany usprawiedliwi swe niestawiennictwo w ciągu tygodnia od daty doręczenia postanowienia wymierzającego karę pieniężną lub przy pierwszej czynności, do której wezwano osobę ukaraną.
Aresztowanie porządkowe należy uchylić, jeżeli osoba aresztowana spełni swój obowiązek albo postępowanie przygotowawcze lub postępowanie w danej instancji ukończono.
Złożone zażalenie wstrzymuje wykonanie postanowienia o aresztowaniu porządkowym.
