 |
Pierwsza z serii przygód detektyw Thursday Next "Porwanie Jane E." to zarazem pierwsza opublikowana powieść Jaspera Fforda. Jej wydanie poprzedziło dziesięć lat prób i pracy nad tekstem: książkę odrzucono 76 razy. Ostatecznie powieść kupiło w lipcu 2001 roku, wydawnictwo Hodder & Stoughton."Porwania Jane E." spotkało się z entuzjazmem oszołomionych czytelników. Powieść zebrała wiele pozytywnych recenzji, książka już w pierwszym tygodniu weszła na listę bestsellerów „New York Times'a”. Jak dotąd, powieść sprzedano do 10 krajów (m.in. USA, Francji, Niemiec, Japonii i Korei). Kolejne części serii są przyjmowane równie ciepło, porównuje się Fforde’a między innymi do J.K. Rowling, ale również do Juliusza Verne’a i Monty Pythonów (on sam szczególnie mocno podkreśla ich właśnie jako źródło inspiracji). Do tej pory powstały cztery części cyklu (Porwanie Jane E., Skok w dobrą książkę, Well of Lost Plots, Something Rotten), w przygotowaniu – następne.
Akcja "Porwania Jane E." toczy się w 1985 roku w świecie podobnym do naszego – acz nie do końca. Istnieje kilka znaczących i dziwnych różnic: Walia jest socjalistyczną republiką, wojna krymska trwa już 136 lat, a najpopularniejsze zwierzątka domowe to sklonowane dodo.
Główną bohaterką jest niezłomna, choć nieco zgorzkniała i sarkastyczna Detektyw Literacka: Thursday Next. Do jej obowiązków należy wykrywanie sfałszowanych kopii dzieł klasyków (w tym Szekspira), a także – jak się okaże – ratowanie świata i porwanych postaci literackich.
Thursday jest nieustępliwa, zacięta, sarkastyczna. Jak mówi Fforde, na tę postać złożyły się rozmaite wzory: nieustępliwej detektyw Miss Marple z opowiadań Agathy Christie, zgorzkniałego Sama Spade’a z „Sokoła maltańskiego” Dashiella Hammetta (mistrza czarnego kryminału), a także kobiet pionierek lotnictwa m.in. Amelii Earhart (Fforde ma trochę hopla na punkcie awiacji).
W Polsce pierwsza część przygód dzielnej Detektyw Literackiej zyskała już sympatię czytelników. Krakowski Znak wydaje właśnie drugą część przygód Thursday – "Skok w dobrą książkę". Tym razem, po zlikwidowaniu jednego z najgroźniejszych przestępców świata, bohaterka nie ma czasu pławić się w sławie i życiu rodzinnym, bo na każdym kroku przytrafia jej się coś dziwnego. Śmiertelnie dziwnego. Na przykład na pikniku z nieba spada samochód. Do tego szantażuje ją wszechwładna Goliath Corporation, Thursday musi więc nauczyć się wchodzić do książek, gdzie między innymi spóźnia się na własny proces w "Procesie" Kafki. I jeszcze drobiazg: tylko ona może ocalić świat przed przemianą w różową maź...
Jasper Fforde ma 43 lata, urodził się w Londynie. Jego dziadek, Józef Rettinger był Polakiem, co więcej, urodzonym w Krakowie patriotą o barwnym życiorysie – wychowywał się na dworze Zamoyskich, pracował w przedwojennej dyplomacji, podczas wojny walczył w szeregach „cichociemnych”. Na ulicy Wiślnej naprzeciwko „Galerii Centrum” można obejrzeć wmurowaną tablicę ku czci jego pamięci. Jak widać, związki Fforde’a z Polską są dość silne, ma tutaj rodzinę, choć języka nie zna. Także w powieści sporadycznie widać ślady jego pochodzenia, w pewnym momencie zwariowany wuj bohaterki, Mycroft Next, przedstawia jej tłumaczącą kalkę – jeden z obsługiwanych języków to właśnie polski.
Fforde mieszka gdzieś w Walii, na prowincji. Nie pracuje już w przemyśle filmowym, poświęcił się całkowicie pisaniu. W wolnych chwilach lata swoim dwupłatowym DeHavillandem z 1937 roku. Jest także właścicielem samochodu, który jest pierwowzorem pojazdu Thursday Next: pomalowanego w różnobarwne plamy speedstera porsche.
ms
Jasper Fforde "Skok w dobrą książkę" tłum. Marzena Chrobak, Społeczny Instytut Znak, Kraków 2005
 |
Wizyta Jaspera Fforde w Polsce jest częścią programu literackiego British Council: Faces and Places – New British Writing.
Program wizyty:
07.10.05 – Warszawa – Chłodna 25, ul Chłodna 25 (róg Żelaznej), godz. 18.30
10.10.05 – Kraków – Nowa Prowincja, ul. Bracka 3-5, godz. 18.30
11.10.05 – Wrocław – Biblioteka Brytyjska Uniwersytetu Wrocławskiego, ul. Kuźnicza 22, godz. 18.30
12.10.05 – Poznań – Biblioteka Brytyjska Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, ul. Ratajczaka 39, godz. 18.30