Promieniowanie ultrafioletowe to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 10 do 400 nm. Zostało podzielone na trzy główne zakresy wywołujące różne efekty biologiczne: UVA, UVB, UVC.
Promieniowanie UVA
UVA to promieniowanie o długości 320-400 nm przenikające do skóry właściwej. Ma ona właściwości barwnikowe – wywołuje plamy pigmentacyjne i zaburzenia komórkowe. Jego bezpośredniego działania nie odczuwamy. Penetrując do tkanki podskórnej promienie UVA uszkadzają włókna kolagenu i elastyny oraz osłabiają mechanizmy odpornościowe. Wyrządzone przez nie szkody są nieodwracalne (starzenie się skóry, nadmierne wysuszenie) i najczęściej ujawniają się po wielu latach. Promieniowanie UVA jest duże od wschodu do zachodu słońca i około 50% ekspozycji na nie ma miejsce w cieniu.
Zobacz także: Jak kremy i olejki do opalania wypadają w testach?
Promieniowanie UVA wywołuje zarówno zaczerwienienie, jak i ściemnienie skóry zwane efektem opalenizny natychmiastowej. Jest odpowiedzialne za posłoneczne starzenie się skóry oraz za większość indukowanych światłem reakcji polekowych. Promieniowanie UVA przenika przez szkło okienne, dlatego może wywołać reakcję u osób znajdujących się wewnątrz samochodu czy w domu.
Promieniowanie UVB
Promieniowanie UVB jest odpowiedzialne za produkcję witaminy D, ale także za oparzenia słoneczne oraz za efekt późnej opalenizny. Jest wysyłane również przez sztuczne źródła światła. Nie przechodzi przez szyby okienne, jednak dociera przez szkło kwarcowe i wodę, co tłumaczy ryzyko wystąpienia oparzeń słonecznych podczas kąpieli.
UVB ma bardzo silne właściwości rumieniotwórcze. Jest falą o długości 290-320 nm. Działa na powierzchni skóry, powodując zwiększoną syntezę barwienia skóry oraz oparzenia słoneczne.
Szczyt promieniowania UVB przypada na południe. Ponadto warto wspomnieć, że szyby samochodowe chronią przed nim, a przepuszczają UVA.
Promieniowanie UVC
UVC to promieniowanie o krótkiej fali poniżej 280 nm. Jest najbardziej szkodliwe i niebezpieczne, ale prawie całkowicie pochłaniane przez warstwę ozonową atmosfery i nie dociera do powierzchni Ziemi.
Faktor ochrony przed promieniowaniem słonecznym
SPF – ang. sun protection factor lub IP – fr. indice de protection, to tak zwany faktor ochrony przed promieniowaniem słonecznym. Oznacza stosunek ilości promieniowania ultrafioletowego powodującego oparzenie podczas stosowania filtra do ilości promieniowania powodującego taki sam stopień oparzenia bez jego zastosowania. Jeżeli bez filtra u danej osoby rumień pojawi się po 20 minutach, to po zastosowaniu filtra z SPF = 15 czas ten wydłuży się do 15 x 20 minut i rumień rozwinie się wskutek przebywania na słońcu przez 5 godzin.
Filtry mineralne i filtry chemiczne
Filtry mineralne – ich cząsteczki są na tyle duże, że nie mają zdolności wnikania w głąb naskórka, tylko tworzą na powierzchni skóry warstwę, czyli barierę dla promieni UV. Działają na zasadzie odbicia lub rozproszenia promieniowania UV. Nazywane są także fizycznymi, gdyż ich działanie ochronne nie wiąże się z reakcjami chemicznymi tylko z fizycznym procesem odbijania światła.
Zobacz także: Jak się chronić przed oparzeniami słonecznymi?
Filtry chemiczne - wnikają w naskórek, ale tylko w jego wierzchnie warstwy. Są to substancje chemiczne, które działają na zasadzie pochłaniania energii światła słonecznego co powoduje chwilową zmianę ich struktury chemicznej. Przetwarzają one niebezpieczną energię promieniowania UV w nieszkodliwą energię cieplną. Podczas przechodzenia substancji chemicznych będących filtrami z powrotem do ich naturalnej, wyjściowej postaci, energia cieplna zostaje uwalniana.
Właściwa opalenizna wywołana jest promieniowaniem UVA i UVB. Powstaje ona po 72 godzinach nasłonecznienia i związana jest ze zwiększeniem liczby melanocytów, melanosomów a także wzrostem syntezy melaniny.
