To właśnie róży Grecy nadali tytuł królowej kwiatów, który nosi do dziś. Róże są jednymi z najbardziej popularnych krzewów ogrodowych. Na świecie występuje ponad 200 dzikich gatunków róż oraz blisko 20 tys. odmian szlachetnych. Krzewy róż mają rozmaitą wielkość i zróżnicowany pokrój - od kilkunastocentymetrowych miniaturowych po odmiany wysokie - kilkumetrowe, o pędach wyprostowanych albo zwisających. U większości róż na łodygach występują kolce. Liście są błyszczące lub matowe, w wielu odcieniach zieleni, niekiedy też czerwonawe, często pokryte srebrzystym nalotem woskowym. Kwiaty mają średnicę od kilku milimetrów do kilkunastu centymetrów i mogą być osadzone pojedynczo lub zebrane w kwiatostany. Płatki są jednobarwne lub dwubarwne i nierzadko zmieniają odcień w miarę przekwitania.
Odmiany róż
Ze względu na dużą różnorodność tych krzewów, siłę wzrostu i budowę, wyróżnia się następujące grupy:
Róże wielkokwiatowe
To głównie mieszańce herbatnie o dużych kwiatach i szlachetnych kształtach. Kwiaty często mają delikatny przyjemny zapach i są zwykle osadzone pojedynczo na łodydze. Doskonale nadają się na bukiety oraz wiązanki okolicznościowe.
Róże rabatowe (wielokwiatowe)
Zwane również bukietowymi. Duża grupa odmian, z których można tworzyć długo kwitnące rabaty, albo niskie żywopłoty. Charakteryzuje je to, że na jednym pędzie wytwarzają od kilku do kilkudziesięciu kwiatów. W zależności od odmiany mają od 20 do 100 cm wysokości.
Róże pnące
Do tej grupy zalicza się odmiany o długich wiotkich pędach, które mogą być rozpinane na podporach. Chociaż nie wytwarzają wąsów czepnych sprawiają wrażenie pnączy. Pomimo, że w naszym klimacie często przemarzają są chętnie sadzone ze względu na swój efektowny wygląd - mogą zdobić ściany domów, bramki, piąć się po pergoli lub trejażu.
Róże parkowe
Krzewy o sztywnych prostych pędach, które silnie się rozgałęziają i dorastają do 2-3 m wysokości. Odporne na choroby i szkodniki oraz mrozy. Nie wymagają prawie żadnej pielęgnacji. Dobrze rosną na słabej glebie. Kwitną bardzo obficie raz lub dwa razy w sezonie. Ze względu na swe rozmiary (dorastają do 2,5 m) nadają się głównie do dużych ogrodów, gdzie można je sadzić pojedynczo na trawniku lub w szpalerze, który utworzy kwitnący żywopłot.
Róże pienne
To odmiany szczepione na pniu (tzw. podkładce) inaczej zwane też "drzewkami różanymi". Odmiany szlachetne róż z różnych grup szczepi się na specjalnie przygotowanym pędzie róży dzikiej. Taką różę można posadzić nawet w małym ogrodzie lub uprawiać w pojemniku.
Róże okrywowe
Wciąż mało popularne, choć mogą być przydatne, bo silnie się krzewią i szybko przykrywają powierzchnię ziemi, tworząc gęste zarośla. Obficie kwitną latem. Odporne na mróz, złe warunki klimatyczne i choroby.
Róże miniaturowe doniczkowe
Osiągają niewielkie rozmiary (od 20 do 30 cm wys.) i mają drobne kwiaty o średnicy około 2,5 cm. Można je uprawiać w mieszkaniu, a także w ogródkach, na balkonach oraz na kwiat cięty. Uprawiane jako róże doniczkowe, po przekwitnięciu, można przesadzić je do ogrodu (warto lekko przyciąć wówczas lepiej się rozkrzewią). Ładnie wyglądają na rabatach czy skalniaku.
Jak pielęgnować róże
Róże najlepiej udają się na glebach gliniasto piaszczystych, lekkich, przepuszczalnych z dużą zawartością próchnicy o odczynie pH 6-7, nie podmokłych. Aby krzewy były dorodne i obficie kwitły, trzeba je regularnie zasilać jednym z nawozów wieloskładnikowych, zawierających m.in. azot i potas. Pamiętajmy jednak, aby od drugiej połowy sierpnia zaprzestać nawożenia azotem, bo pierwiastek ten powoduje, że hamowane jest drewnienie pędów, przez co mogą one przemarzać w okresie zimowym. Pielęgnowanie róż będzie łatwiejsze, jeżeli podłoże wyściółkujemy torfem, substratem popieczarkowym lub korą sosnową. Ściółka powinna mieć kilkucentymetrową warstwę. Wcześniej warto zastosować nawozy mineralne i spulchnić glebę.
Róże są roślinami światłolubnymi, więc wybierz im miejsce nasłonecznione, chociaż nie upalne. Najlepiej sadzić je jesienią: od połowy października do mrozów lub wiosną (przez cały kwiecień). Krzewy powinny być posadzone tak, aby miejsce szczepienia było na poziomie ziemi, na glebach piaszczystych może być nieco głębiej, a na gliniastych nieco powyżej powierzchni. Jeśli sadzimy krzewy na jesieni, trzeba zabezpieczyć je przed przemarznięciem, usypać kopczyk z ziemi na wys. 20 - 25 cm. Podobnie należy postąpić z różami piennymi okryć koronę (w miejscu okulizacji) po przygięciu do ziemi, lub obwiązać koronę słomą czy igliwiem.
Przycinanie
Wiosną, gdy ziemia rozmarznie i minie obawa większych spadków temperatury, zdejmujemy osłony zimowe, rozgarniamy ziemię z kopczyków i przystępujemy do przycięcia krzewów. Należy przycinać przede wszystkim róże bukietowe i wielkokwiatowe. Przycina się wszystkie pędy na 3 - 4 oczka. Niskie cięcie spowoduje, że krzew będzie ładnie rozgałęziony, gęsty i foremny. Róże pienne tnie się podobnie jak krzewiaste, zwracając uwagę na uformowanie korony. Róże rabatowe i pnące wymagają jedynie prześwietlenia, usunięcia chorych czy przemarzniętych pędów. Poza cięciem wiosennym, w czasie okresu wegetacji należy usuwać dzikie pędy wyrastające z podkładki. Odrosty takie usuwa się tuż przy korzeniu. Rosną one bardzo szybko i osłabiają krzew. Wszystkie pędy przycina się ostrym sekatorem, lekko ukośnie w odległości ok. 5 cm. od oczka skierowanego na zewnątrz korony. Rany po cięciu powinno się posmarować maścią ogrodniczą lub farbą emulsyjną z dodatkiem fungicydu (środka grzybobójczego).
Choroby róż
Najczęściej krzewy róż atakują:
- Mączniak prawdziwy. Na liściach, pędach i kwiatach widoczny jest mączysty, szarobiały nalot grzybni. Z porażonych pąków nie rozwijają się kwiaty. Trzeba usuwać porażone części rośliny. Chorobę zwalczają preparaty: Baycor, Rubigan, Saprol, Baymat Ultra.
- Mączniak rzekomy. Mimo podobnej nazwy nie przypomina mączniaka prawdziwego. Nalot na spodniej stronie liści jest szarawy, a na górnej powierzchni zauważymy ciemniejące plamy. Także do zwalczania musimy zastosować inny środek. W przypadku tej choroby świetnie radzi sobie Mildex, który chroni rośliny od zewnątrz jak i od wewnątrz.
- Czarna plamistość liści.Wywołują ją bakterie lub grzyby. Na liściach powstają brunatne, okrągłe lub kanciaste zlewające się plamy, które szybko się powiększają. Liście żółkną i opadają. Porażone części rośliny należy usuwać.
- Rdza. Liście usiane są rdzawoczerwonymi lub brunatnymi zarodnikami grzybów. Z czasem usychają i opadają. Porażone części rośliny trzeba usuwać. Opryskiwać wywarem ze skrzypu lub preparatami: Funaben 50, Saprol
- Szara pleśń. Ma postać szarego pylącego nalotu pojawiającego się na liściach. Jeśli pojawi się na roślinach trzeba usuwać porażone części i niszczyć. Sprzyja jej nadmierna wilgoć. Ważne, by podlewać rośliny wyłącznie rano lub przed południem, aby do wieczora wyschły. Zwalcza ją Funaben, Dithane M-45
Róża chińska nie jest różą
Jest kilka roślin, które nazywa się różami, choć wcale nie należą do tej ogromnej rodziny. Na przykład różą chińską nazywa się ketmię, niegdyś jedną z najpopularniejszych roślin doniczkowych. Należy ona do rodziny ślazowatych i z różą nie ma nic wspólnego. Do róż nie należy także róża jerychońska czyli widliczka łuskowata. Ta egzotyczna roślina, która występuje na terenach pustynnych Meksyku, Teksasu, Peru w czasie suszy zwija się w brązową kul. W czasie deszczu rozwija się i ponownie zielenieje.
