Nawał, zastój, zapalenie piersi - jak je rozróżnić i jak sobie pomóc

Czas laktacji to okres, w którym kobieta może zmagać się z szeregiem dolegliwości fizycznych i psychicznych, a najbardziej bolesne i generujące problemy z karmieniem piersią, to zastój pokarmu i zapalenie piersi, które mogą być efektem nieumiejętnego reagowania na nawał mleka.

Spis treści:

1. Co to jest nawał pokarmu - objawy i postępowanie
2. Co to jest zastój pokarmu - objawy i postępowanie
3. Co to jest zapalenie piersi - objawy i postępowanie

Co to jest nawał pokarmu?

Nawał pokarmu, nawał mleczny - jest to z definicji sytuacja występująca w 1. tygodniu po porodzie, kiedy dochodzi do nadprodukcji mleka w piersiach.To fizjologiczny stan, który wiąże się z nagłym rozpoczęciem laktacji przy jednoczesnym małym zapotrzebowaniu maluszka na pokarm.

Nawał pokarmu - jak się wtedy czujesz

Piersi są napięte i twarde jak kamienie. Bardzo bolesne i ciężkie - nie jest realne leżenie na plecach, bo ciężar biustu niemalże „rozchodzi się” w dwie strony. Możesz mieć wrażenie, że piersi zaraz pękną. Z sutków ucieka mleko z powodu jego nadmiaru.

Cechą charakterystyczną nawału jest to, że obie piersi są ciężkie i obolałe, nie ma konkretnego miejsca w ich obrębie, gdzie czujesz np. guz, lecz są po prostu jak kamienie.

Sytuacja powinna się unormować i piersi zaczną produkować tyle pokarmu, ile dziecko będzie w stanie zjeść, ale nie możesz zostawić tej sytuacji sama sobie. Nadwyżki pokarmu w teorii mają wrócić do krwioobiegu i organizm dostaje sygnał, że ma produkować mniej mleka.

Jak sobie pomóc przy nawale mleka?

W praktyce może dojść do zastoju pokarmu, dlatego konieczna jest reakcja. Młoda mama śpi mało i ma częste przerwy na karmienie, ale między karmieniami piersi mogą być twarde i nieopróżnione, dlatego warto odciągać pokarm ręcznie w tzw. międzyczasie - dosłownie kilkanaście kropel po to, by piersi nie zostały pozostawione same sobie.

Przystawiaj noworodka do piersi ok. 8-10 razy dziennie - tak, jak potrzebuje dziecko, a nawet proponuj częściej. Nie podawaj dziecku mleka butelką w tym czasie.

Na dolegliwości bólowe przy nawale stosuj:

• karmienie na żądanie,
• masaż piersi przed karmieniem,
• ciepłe okłady ułatwiające wypływ nadmiaru pokarmu z piersi,
• chłodne okłady po karmieniu,
• delikatne odciąganie ręczne w razie potrzeby,
• okłady na piersi ze zgniecionych liści kapusty schłodzonych wcześniej w lodówce i owiniętych folią elastyczną – po karmieniu.

Co to jest zastój pokarmu?

Zastój pokarmu występuje zwykle w 1 piersi. To wyczuwalny guzek lub grudka mleka, a okolice tego „guzika” są zaczerwienione i bolesne. Zastój pokarmu dotyczy ok. 50% kobiet w naszej szerokości geograficznej.

Zastój pokarmu towarzyszy kobietom najczęściej w okresie połogu, kiedy stabilizuje się laktacja i kiedy bardzo łatwo o niedopatrzenie. Niemniej jednak może pojawić się też w trakcie karmienia, gdy np. pierś uciska za mały stanik lub gdy młoda mama zaśnie w niewłaściwej pozycji.

Zastój pokarmu może też się pojawić, gdy kobieta żegna się z karmieniem i chce odstawić dziecko od piersi - wiele mam zgłasza się do doradców laktacyjnych i lekarzy ginekologów, że wyczuwają podczas samobadania piersi guzki. To często pozostałości po mleku.

Przyczyny zastoju w piersi

• odstawienie od piersi,
• ucisk przewodów mlecznych (np. podczas snu),
• obrzęk,
• nieopróżnianie piersi,
• krótkie wędzidełko u dziecka,
• problemy z napięciem mięśniowym dziecka,
• nieefektywne ssanie piersi,
• złe przystawianie dziecka do piersi,
• karmienie naprzemienne,
• podawanie smoczka,
• ząbkowanie u dziecka,
• zmiana rytmu dnia i nocy dziecka,
• źle dobrana bielizna,
• niewygodna odzież,
• stres,
• spadek odporności oraz infekcje.

Zastój pokarmu - jak się wtedy czujesz?

Kiedy możesz podejrzewać, że masz zastój pokarmu w piersiach? Często jest to wyczuwalne nawet podczas chodzenia, np. kiedy ocierasz ręką i pierś i zastój jest z boku piersi (najczęstsza lokalizacja).

Będzie temu towarzyszyć kłujący ból, zaczerwienienie i obrzęk. To miejsce będzie też cieplejsze, a dziecko może bardziej się denerwować podczas karmienia tą piersią, bo zatkany kanalik to mniej wypływającego mleka.

Może wystąpić temperatura do 38°C oraz problemy z odciąganiem mleka ze względu na zmniejszenie jego podaży lub zagęszczenie się go.

Zastój pokarmu - jak sobie pomóc

• Nie przestawaj karmić i nie ograniczaj karmień - zagryź zęby, bo dziecko najlepiej odciągnie pokarm.
• Możesz po karmieniu wdrożyć odciąganie laktatorem - zwiększy to podaż, ale jeśli maluch ssie nieefektywnie, warto opróżnić pierś przez kilka minut w systemie naprzemiennym z drugą piersią.
• Nawadniaj się i odpoczywaj, ale nie musisz leżeć: pamiętaj tylko, by nie doprowadzić do żadnego urazu tej piersi i dbaj też o tę drugą.
• Karmienie dziecka zawsze rozpoczynaj od chorej piersi.
• Możesz stosować ibuprofen – przeciwbólowo i przeciwzapalnie lub inny lek przeciwzapalny - dawkowanie skonsultuj z lekarzem, nawet internistą. Jeśli odciągasz mleko i bierzesz leki - nie zamrażaj go, tylko wylej.
• Przed karmieniem delikatnie masuj pierś i ogrzej ciepłym ręcznikiem lub wodą, a po karmieniu stosuj zimny okład (jak przy nawale).

Co to jest zapalenie piersi

Zapalenie piersi najczęściej jest pokłosiem zastoju, w którym wytworzył się stan zapalny. Podobnie jak zastój, może mieć charakter powtarzalny i występować nawet wtedy, gdy laktacja jest ustabilizowana. Jeśli tak się dzieje - doradca laktacyjny może zasugerować posiew pokarmu żeby sprawdzić, czy nie powoduje go bakteria.

Przyczyny zapalenia piersi

• niedrożność,
• infekcja,
• w następstwie zastoju mlecznego,
• poranione brodawki,
• hospitalizacja,
• infekcja brodawki sutkowej.

Zapalenie piersi - jak się wtedy czujesz

Obok nawału i zastoju, zapalenie piersi odczuwa się bardziej intensywnie - ból może promieniować, uniemożliwiać np. ruch ręką czy noszenie dziecka na rekach. Przy zapaleniu piersi mogą występować czerwone smugi na skórze, bardzo często - wyraźne obrzmienie, bardzo silny ból.

W przypadku zapalenia piersi masz do czynienia z podwyższoną temperaturą piersi

i gorączka powyżej 38,5°C. Towarzyszą jej dreszcze. Pokarm z piersi może być bardzo gęsty i słony - dziecko może odrzucać tę pierś. W kiepskich przypadkach mleko zawiera ropę lub krew.

Zapalenie piersi - jak sobie pomóc

• odpoczywaj (jak w przypadku choroby) z dzieckiem przy piersi,
• pamiętaj, aby pić dużo wody,
• przystawiaj dziecko tak, by najbardziej efektywnie pomagało ci ściągąć mleko z tkliwego rejonu: broda dziecka powinna być po stronie zatoru,
• stymuluj dziecko do aktywnego ssania głaskaniem, a podczas karmienia głaszcz pierś z lekkim uciskiem w stronę brodawki po miejscu z zapaleniem,
• po karmieniu stosuj zimne okłady,
• regularnie, nie rzadziej niż co 2 godziny, karm dziecko zaczynając od chorej piersi i nie pozwól, by pomijało drugą - nie może tam dojść do zastoju,
• zacznij brać ibuprofen - działa przeciwzapalnie w przeciwieństwie do paracetamolu,
• zapisz się do lekarza - możliwe, że będzie konieczna antybiotykoterapia,
• rozgrzewaj pierś przed karmieniem, a między nimi stosuj zmiażdżony i uprzednio schłodzony liść kapusty i przykładaj go do miejsca zajętego zapaleniem.

Jest szansa, że zapalenie piersi się zatrzyma w ciągu doby po zastosowaniu leczenia. Jednak jeśli objawy nie ustępują, lekarz przepisze bezpieczny antybiotyk do stosowania przez 7 lub 10 dni. Nie odstawiaj dziecka od piersi na ten czas! Może być ono płaczliwe i rozdrażnione, ale nie dawaj za wygraną.

Pamiętaj, że nawet jeśli objawy ustąpią w trakcie antybiotykoterapii, konieczne jest pełne leczenie, bo zapalenie piersi ma tendencję do nawracania. Skonsultuj się też z doradcą laktacyjnym.

Uzupełnij swoją wiedzę: