Czas bożonarodzeniowych szopek

Od św. Franciszka

Według legendy zwyczaj przygotowywania szopek zapoczątkował św. Franciszek z Asyżu, który we włoskiej miejscowości Greccio, na leśnej polanie, zbudował stajenkę betlejemską. Wypełnił ją sianem, umieścił drewnianą figurkę Jezuska, ustawił żywego woła i osła. Role Marii i Józefa odegrali mieszkańcy miasteczka. Ten pomysł tak bardzo się spodobał, że szybko rozpowszechnił się w całej Europie.
W Polsce szopki spopularyzowali misjonarze włoscy i francuscy oraz zakonnicy reguły franciszkańskiej. W kościołach przyklasztornych ustawiali w okresie świątecznym początkowo żłóbki z figurką Dzieciątka, potem zaczęły się pojawiać także inne postacie biblijne. Bywało, że kosztowne figurki i dekoracje fundowali klasztorom królowie i magnaci. Najstarsze figurki, które się zachowały pochodzą z XIV wieku i znajdują się w Krakowie w kościele klarysek pod wezwaniem św. Andrzeja. Prawdopodobnie ufundowała je córka Władysława Łokietka – Elżbieta.

Średniowieczna tradycja

Żłóbek z Panem Jezusem, Józef i Maryja to główni bohaterowie jasełek czyli przedstawień o Bożym Narodzeniu. Nazywano je tak od staropolskiego słowa jasło oznaczającego żłób. Przedstawienia te cieszyły się ogromnym powodzeniem i przyciągały do kościołów tłumy widzów. jednak nie zawsze zachowywali się oni godnie i poważnie, stosownie do miejsca, w którym się znajdowali. Dlatego też w 1836 roku biskup poznański Teodor Czartoryski, a wkrótce także inni biskupi zakazali wystawiania jasełek w kościołach, zezwolili jedynie na ustawianie figur przedstawiających Świętą Rodzinę.

Moc bożonarodzeniowego żłóbka

Szopki miały przybliżyć wiernym historię narodzenia Jezusa. Zachęcić do wspólnego modlenia, śpiewania i radowania się z tego wydarzenia. Zdobią kościoły od Pasterki do drugiego lutego, kiedy kończy się okres Bożego Narodzenia.

Szopki krakowskie

Oryginalny, jedyny w swoim rodzaju styl prezentują szopki krakowskie. Nawiązują w swej architekturze i zdobnictwie do zabytkowych budowli Krakowa. Na ogół przypominają front świątyni, czasem pałacu z trzema lub pięcioma wysokimi wieżami. Wyróżniają się niezwykłą kolorystyką, finezyjnymi zdobieniami oraz bajkowym wyglądem. Szopki te zaczęli wykonywać bezrobotni majstrowie z Krakowa i wsi podkrakowskich (cieśle, murarze, kaflarze). Za autorów pierwszej szopki krakowskiej uważa się Michała i Leona Ezenkierów. W Krakowie od 1937 r. co roku na początku grudnia odbywają się konkursy na najpiękniejszą szopkę.
Małgorzata Świgoń