Camus Albert (1913 - 1960)
Powieściopisarz, dramaturg i eseista francuski. W czasie drugiej wojny światowej walczył w ruchu oporu i współredagował (wraz z Sartrem) lewicowy dziennik „Combat”. Powieścią Obcy (1942) zdobył międzynarodowe uznanie. Inne jego wybitne dzieła to: powieści Dżuma (1947), Upadek zbiór nowel Wygnanie i królestwo, zbiór esejów Człowiek zbuntowany. W 1957 r. otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Twórczość Camusa reprezentuje egzystencjalizm. Powieść Obcy zajmuje się analizą poczucia absurdu, który polega na konflikcie między subiektywną potrzebą sensu życia i racjonalności świata a obiektywną irracjonalną i pozbawioną sensu rzeczywistością.
Człowiek jest istotą absurdalną, gdyż wciąż szuka sensu swego istnienia, ale nie może znaleźć usprawiedliwienia dla swej egzystencji, dlatego staje się obcy dla świata i dla siebie. W Dżumie i Upadku Camus prezentuje propozycję przezwyciężenia sytuacji egzystencjalnej człowieka w skomplikowanym świecie. Bohaterowie Dżumy podejmują walkę z epidemią, towarzyszą chorym, leczą, pomagają i współczują. W Upadku z kolei autor demaskuje hipokryzję tkwiącą w subiektywnym poczuciu sprawiedliwości, niewinności i dobroci. Moralność okazuje się pozorem i zakłamaniem.
Zobacz też: Najważniejsi twórcy literatury amerykańskiej
Dżuma
Akcja powieści toczy się w Oranie, małym mieście algierskim, przeciętnym, niczym nie wyróżniającym się, brzydkim i banalnym. Autor nie podaje czasu akcji, określa jedynie, że jest to rok 194... Na miasto spada zaraza, a jej pierwszym objawem są wypełzające zewsząd, zdychające szczury. Choroba rozwija się i zaczyna pochłaniać ofiary. Miasto zostaje zamknięte, odizolowane od świata. Rozpoczyna się tragedia mieszkańców. W warunkach ekstremalnych objawiają się naturalne ludzkie postawy o różnym charakterze. Ograniczenie praw i wolności, niepokój o życie, śmierć bliskich, powodują u jednych kryzysy i załamania, u innych ujawniają złe strony charakteru. Mnożą się napady, kradzieże, organizują się zbrojne bandy. Niektórzy nurzają się w przyjemnościach, trwonią bogactwo, innym brakuje najpotrzebniejszych rzeczy. Do walki z epidemią staje grupa ludzi, dla których działanie oznacza bunt przeciw złu i nieszczęściu.
Doktor Bernard Rieux, główny bohater i narrator, podejmuje walkę z dżumą, mimo iż ma świadomość jej przewagi i własnej bezsilności. Wokół niego skupiają się inni: Joseph Grand, człowiek prosty i przeciętny, ale wyróżniający się „odwagą dobrych uczuć”; Jean Tarrau, przekonany, że „epidemia to sprawa każdego i każdy powinien spełnić swój obowiązek”, że ucieczka od dżumy i jej ofiar oznaczałaby dezercję, zgodę na zło. Do decyzji czynnego oporu wobec zarazy dojrzewa ojciec Paneloux, który początkowo jest zdania, że chorobę jako karę za grzechy sprowadził Bóg i nie można się Jego woli sprzeciwiać.
Zmienia swoją postawę, gdy towarzyszy śmierci małego dziecka i włącza się do pracy formacji sanitarnych, zostaje zarażony i umiera. Również dziennikarz Raymond Rambert po pewnym dopiero czasie zrozumie, że nie może wyjechać i zostawić ludzi walczących z epidemią. Rezygnuje z własnego szczęścia i włącza się do akcji pomocy.
Postawy i zachowania bohaterów powieści służą do zaprezentowania przemyśleń filozoficznych dotyczących człowieka i jego świadomości w świecie zdominowanym przez zło. Utwór reprezentuje spojrzenie egzystencjalne. Zgodnie z założeniami tego nurtu świat złożony jest z nonsensów, a nonsensem i absurdem jest na pewno dżuma, której istnienie nie jest zrozumiałe. Zło i nieszczęście istnieją w każdej egzystencji. Człowiek zmuszony jest dokonywać ciągle wyborów, podejmować decyzje, które zaważą na jego dalszym losie. Twórcą i czołowym przedstawicielem egzystencjalizmu był J. P. Sartre.
Dżuma jest powieścią-parabolą. Stanowi metaforę życia ludzkiego i społecznego. Epidemia okazuje się być złem, a walka z nią jest przykładem odwiecznej walki człowieka ze złem.
Zobacz też: Najważniejsi twórcy literatury angielskiej
Źródło: Wydawnictwo Printex
