Czym jest mobbing?
„Mobbing” to słowo wywodzące się z języka angielskiego. Pochodzi od wyrazu „mob”, czyli natłok, tłum, obleganie czy napastowanie. Termin ten oznacza systematyczne, długotrwałe prześladowanie psychiczne jednostki lub grupy osób przez innych współpracowników: przełożonych, kolegów lub podwładnych.
Osoba prześladująca, czyli mobber, ma często wyższy status w grupie niż ofiara. W mobbingu agresja i znęcanie psychiczne najczęściej są utajone i nie mają otwartego charakteru. Pozornie relacja między prześladowcą a ofiarą jest formalna i poprawna, pozostali pracownicy mogą nie zauważyć niepokojących sygnałów lub pozostać na nie obojętni.
Po czym rozpoznać mobbing?
Jedną z najważniejszych cech mobbingu jest manipulacja uczuciami ofiary. Mobber dąży do wzbudzania w osobie prześladowanej poczucia lęku, upokorzenia, a nawet chce go zniszczyć psychicznie.
Długotrwałe nękanie ofiary może doprowadzić ją do poważnych problemów zdrowotnych.
Ofiara mobbingu jest zastraszana. Dostaje bezpośrednie lub pośrednie komunikaty na temat zagrożenia pozycji zawodowej i bezpieczeństwa.
Wzbudzanie lęku może być wywołane także przez nadmierne kontrolowanie pracy oraz izolowanie ofiary od reszty pracowników. Polecenia służbowe mobbera mogą celowo przekraczać zakres kompetencji osoby prześladowanej lub przeciwnie, być zbyt proste do wykonania. Głównym celem takiego zachowania jest wzbudzania poczucia winy u ofiary.
Mobbing jest czymś więcej niż wymaganiem od pracownika pełnego zaangażowania w pracę zawodową. Jeśli zostały wytyczone jasne zasady powierzonego zadania, pracodawca ma prawo pociągnąć do odpowiedzialności za jego niewykonanie. W przypadku mobbingu pracownik jest karany za coś, czego nie zrobił. Relacje interpersonalne są zaburzone i rozmyte.
Poniżanie ofiary jest najczęściej spotykaną formą mobbingu. W takiej sytuacji osiągnięcia zawodowe i kompetencje pracownika są podważane przez prześladowcę, który nie waha się przed użyciem obraźliwych gestów i sarkazmu wobec swojej ofiary, wyśmiewania go czy publicznego komentowania jej wyglądu.
Kryteria mobbingu
Jeżeli pracownik zauważy wcześniej wymienione zachowania pracodawcy, przed wkroczeniem na drogę prawną powinien zastanowić się i odpowiedzieć sobie na następujące pytania:
- czy nękanie jest uporczywe i długotrwałe ( minimum 6 miesięcy)? Sędzia będzie musiał ustalić, czy odczucia ofiary miały charakter subiektywny czy obiektywny.
- Czy jest w stanie wypowiedzieć pisemnie umowę o pracę (jest to konieczne w walce o odszkodowanie)?
- Czy sprzeciwiał się działaniom mobbingu i jego skutkom?
- Czy wystąpił u niego uszczerbek na zdrowiu (stwierdzony przez lekarza)?
- Czy posiada dowody mobbingu?
Zobacz też: Jak pokonać stres w pracy?
Mobbing a prawo
Osoba prześladowana może zaczerpnąć porady prawnej w Państwowej Inspekcji Pracy.
Według art. 943 § 2. Kodeksu pracy mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Osobą dopuszczającą się mobbingu nie musi być pracodawca, lecz może to być przełożony lub współpracownik.
Pracodawca jest zobowiązany przeciwdziałać mobbingowi (art. 943 § 1. K.p.).
Art. 943 §3 K.p. jest podstawą odpowiedzialności pracodawcy, daje pracownikowi możliwość dochodzenia zadośćuczynienia pieniężnego od pracodawcy za utratę zdrowia spowodowaną mobbingiem.
Przedstawione zadośćuczynienie nie zostało określone w Kodeksie pracy dlatego na podstawie art. 300 K.p. stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego (art. 445 K.c. oraz art. 444 K.c.). Dodatkowo jeżeli mobbing był przyczyną rozwiązania umowy o pracę, pracownikowi przysługuje prawo dochodzenia od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 943 §4. K.p.).
Kiedy pracownik zacznie podejrzewać, że wobec niego stosowany jest mobbing, powinien powiedzieć o tym rodzinie lub bliskiej osobie i wspólnie zaplanować postępowanie. Nigdy nie należy lekceważyć zachowania, które wskazuje na mobbing w miejscu pracy.
Zobacz też: Skąd się bierze wypalenie zawodowe?