W zależności od sytuacji danej osoby ZUS może przyznać jej rentę z tytułu niezdolności do pracy, rentę socjalną, rentę rodzinną.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
Renta z tytułu niezdolności do pracy powszechnie jest nazywana rentą inwalidzką. To najczęściej przyznawana renta w Polsce. Aby otrzymać rentę inwalidzką, musisz łącznie spełniać następujące warunki:
- być niezdolną do pracy,
- mieć wymagany przez ZUS staż pracy (jest on różny w zależności od wieku, w jakim zachorowałaś, np. gdy skończyłaś 30 lat - 5 lat pracy
- twoja niezdolność do pracy musi powstać w czasie zatrudnienia lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od jego ustania.
Nie ma wykazu chorób, które uprawniałyby do otrzymania renty. Każdorazowo decyduje o tym lekarz orzecznik ZUS.
Renta chorobowa - kto może ją dostać i ile wynosi?
Wniosek o rentę inwalidzką składasz w oddziale ZUS właściwym ze względu na twoje miejsce zamieszkania. Trzeba będzie do tego dołączyć m.in. zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza prowadzącego,
O przyznaniu renty decyduje lekarz orzecznik ZUS. Może przyznać:
- rentę inwalidzką stałą,
- rentę inwalidzką okresową
- rentę szkoleniową. Ta ostatnia jest przyznawana, jeśli spełniasz warunki do renty z tytułu niezdolności do pracy, jednak lekarz orzeknie, że celowe jest przekwalifikowanie zawodowe z uwagi na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie. Taka renta jest przyznawana na okres sześciu miesięcy z możliwością przedłużania (maksymalnie do 36 miesięcy).
Ile wynosi najniższa renta
Od marca 2018 najniższa renta wynosi:
- z tytułu niezdolności do pracy – 1029,80 zł brutto;
- z tytułu częściowej niezdolności do pracy – 772,35 zł;
- renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa – 1235,76 zł;
- renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową – 926,82 zł.
Renta rodzinna
Renta rodzinna przysługuje po osobie, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń, bądź pobierała zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne.
Rentę rodzinna mogą otrzymać:
- dzieci własne, dzieci współmałżonka lub przysposobione pod warunkiem, że nie ukończyły 16 lat lub 25 lat, gdy się uczą. Świadczenie jest przyznawane bez względu na wiek, jeśli któreś z dzieci stało się niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 roku życia lub w czasie nauki w szkole do ukończenia 25 lat;
- wnuki, rodzeństwo i inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, jeśli spełniają takie warunki jak dzieci własne i zostały przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią osoby ubezpieczonej, chyba że śmierć była następstwem wypadku. A ponadto nie mają prawa do renty rodzinnej po zmarłych rodzicach;
- wdowa, jeśli w chwili śmierci męża ukończyła 50 lat lub była niezdolna do pracy albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym. Renta rodzinna przysługuje także wdowie, która osiągnie wymagany wiek lub stanie się inwalidką w ciągu 5 lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania dzieci;
- rodzice – jeżeli ubezpieczony bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do ich utrzymania a ponadto spełniają warunki takie jak dla wdowy(wdowca) dotyczące wieku, niezdolności do pracy lub wychowywania małoletnich osób).
Renta rodzinna - komu przysługuje i jak ją uzyskać?
Jak otrzymać rentę
Renta rodzinna nie jest przyznawana automatycznie. Osoba, która chce starać się o nią, musi wypełnić stosowny wniosek (dostanie go w oddziale ZUS) i dołączyć m.in.:
- akt zgonu,
- akt małżeństwa (w przypadku wdowy),
- zaświadczenie o kontynuowaniu nauki w szkole (jeżeli o rentę ubiega się dziecko, które ukończyło 16 lat).
Uwaga! Jeśli wdowa stara się o rentę dla siebie i dla dzieci - składa jeden wniosek
Ważne. Jeśli zmarły w chwili śmierci był pracownikiem, to wniosek o rentę kompletuje w imieniu rodziny zakład pracy i on przekazuje dokumenty do ZUS.
Wysokość renty rodzinnej
Renta rodzinna wynosi:
- dla jednej osoby uprawnionej – 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu;
- dla dwóch osób uprawnionych – 90 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu
- dla trzech i więcej osób uprawnionych – 95 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu.
Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przysługuje jedna łączna renta rodzinna, która w razie konieczności dzielona jest w równych częściach między uprawnionych. Od 1 marca 2018 najniższa renta rodzinna wynosi 1029,80 zł brutto.
Renta socjalna
Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej, która jest całkowicie niezdolna do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
- zanim skończyła 18 lat,
- w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej zanim ukończyłaś 25 lat,
- w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
Kto może otrzymać rentę socjalną?
Renta socjalna przyznawana jest w stałej wysokości, wynoszącej 84 proc. kwoty renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Od 1 czerwca 2018 roku wynosi 1029,80 zł. Podlega waloryzacji
Występując do ZUS o rentę socjalną trzeba złożyć:
- zaświadczenie ze szkoły lub uczelni, które potwierdzi okres nauki;
- zaświadczenie o stanie zdrowia od lekarza;
- inną dokumentację medyczną, która może potwierdzić stan zdrowia .
Renta socjalna może zostać przyznana na stałe, gdy całkowita niezdolność do pracy jest trwała bądź na czas określony .
Ile można dorobić do renty
Tylko niektórzy renciści mogą dorabiać bez ograniczeń. Dotyczy to osób, które pobierają renty dla inwalidów wojennych, inwalidów wojskowych, których niezdolność do pracy pozostaje w związku ze służbą wojskową oraz renty rodzinne. Pozostali muszą pamiętać o limitach. Bez konsekwencji możesz dorobić maksymalnie 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia.
Gdy dostajesz rentę socjalną prawo do niej zawiesza się za miesiąc, w którym przychody przekroczyły te 70 proc.
Gdy otrzymujesz rentę rodzinna lub inwalidzką i przekroczysz granicę 70 proc., świadczenie zostanie zmniejszone a ulegnie zawieszeniu po przekroczeniu 130 proc. Od 1 czerwca do do 31 sierpnia przy miesięcznych zarobkach:
- do 3236 zł zł brutto – świadczenie nie będzie zmniejszone,
- od 3236 zł do 6009,70 zł brutto – świadczenie zostanie zmniejszone o sumę przekroczenia 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia,
- powyżej 6009,90 zł brutto ZUS zawiesi wypłatę emerytury lub renty.
Ile i na jakich zasadach można dorobić do renty?
Na zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia ma wpływ nie tylko wysokość przychodu, ale też rodzaj zawartej umowy. ZUS może zmniejszyć lub zawiesić wypłatę świadczenia tylko z działalności objętej obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym, np. z umowy o pracę. Osoba pobierająca rentę ma obowiązek poinformowania ZUS o podjęciu lub zakończeniu wykonywania pracy.
Waloryzacja rent i emerytur
Emeryci, renciści i osoby pobierające świadczenia przedemerytalne co roku w marcu dostają podwyżkę. To waloryzacja. Emerytury i renty rosną o ustalony procent (o wskaźnik inflacji i 20 proc. realnego wzrostu płac). W tym roku wszystkie świadczenia wzrosły o 2,98 proc. Bywa, że waloryzacja zamiast procentowej jest kwotowa.
Czytaj też:
Kto ma prawo do renty socjalnej?
Jak starać się o rentę socjalną?
