Rodzic na urlopie

Rodzicom, którzy mają małe dziecko, przysługuje szereg uprawnień. Urlop macierzyński, rodzicielski, wychowawczy... Może z nich skorzystać nie tylko mama, ale też ojciec dziecka. W tym czasie są chronieni przed zwolnieniem.

Urlop macierzyński

Po urodzeniu dziecka masz prawo do urlopu macierzyńskiego. Wynosi on:

• 20 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka,
• 31 tygodni w przypadku urodzenia bliźniaków,
• 33 tygodnie, gdy na świat przyszły trojaczki.
• 35 tygodni przy czworaczkach,
• 37 tygodni przy pięcioraczkach lub większej liczbie dzieci.

Przed porodem przyszła mama może wykorzystać 6 tygodni.

Warto wiedzieć. Jeżeli twoje maleństwo wymaga opieki szpitalnej, a ty wykorzystałaś już 8 tygodni urlopu, pozostałą część urlopu możesz wziąć w terminie późniejszym, gdy dziecko opuści szpital.

Nie musisz wykorzystywać całego urlopu macierzyńskiego. Możesz zrezygnować z dalszej części po wykorzystaniu 14 tygodni. Wtedy pozostałą część urlopu może wziąć ojciec dziecka.
W takiej sytuacji musisz złożyć szefowi wniosek w sprawie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego co najmniej 7 dni przed przystąpieniem do pracy. Razem z nim składasz zaświadczenie od pracodawcy męża potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu przez ojca dziecka.

Dodatkowe 6 tygodni

Urlop macierzyński może zostać wydłużony o dodatkowe 6 tygodni lub 8 tygodni przy urodzeniu większej liczby dzieci. ma do niego prawo także ojciec dziecka,o ile jest zatrudniony na podstawie umowy o prace. W przeciwieństwie do urlopu macierzyńskiego podstawowego, który jest obowiązkowy, ten możesz, ale nie musisz wykorzystać. Jeśli się na niego zdecydujesz, masz obowiązek go wziąć bezpośrednio po macierzyńskim podstawowym.

Uwaga! W danym czasie może skorzystać z tego urlopu tylko jedno z rodziców.

W trakcie urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński odpowiadający 100 proc. pensji z ostatnich 12 miesięcy przed porodem. Jeśli masz własną firmę lub pracowałaś na umowę zlecenie, masz prawo do zasiłku macierzyńskiego pod warunkiem, że opłacasz dobrowolną składkę chorobową.

Urlop dla taty

Tata dziecka ma prawo do 2 tygodni urlopu ojcowskiego (łącznie z sobotami i niedzielami). Za ten czas otrzyma zasiłek macierzyński. Ojciec nie może przekazać tego uprawnienia mamie dziecka. Wniosek trzeba złożyć najpóźniej 7 dni przed jego rozpoczęciem.

Warto wiedzieć. Urlop ojcowski można wykorzystać do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia. W przypadku przysposobienia – w ciągu 12 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia sądu i nie później niż do ukończenia przez dziecko 7 lat (10 lat, gdy został odroczony obowiązek szkolny).

Urlop rodzicielski

Przysługuje po dodatkowym urlopie macierzyńskim w pełnym wymiarze. Na równych prawach mogą korzystać z niego ojciec i matka. O zamiarze wzięcia go należy powiadomić pracodawcę w terminie 14 dni przed datą jego rozpoczęcia.
Urlop rodzicielski przysługuje maksymalnie przez 26 tygodni. Można go wykorzystać w całości lub w trzech częściach, następujących bezpośrednio po sobie. Każda z nich nie może być krótsza niż 8 tygodni. Jeśli jesteś zdecydowana skorzystać z urlopu rodzicielskiego, to wniosek powinnaś złożyć nie później niż 14 dni po porodzie. Praktycznie więc możesz złożyć jeden wspólny wniosek o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, dodatkowego macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a po nim urlopu rodzicielskiego, też w pełnym wymiarze.
Jeśli nie wiesz jeszcze, czy z tego skorzystasz, to wniosek o urlop rodzicielski możesz złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem takiego urlopu, czyli w trakcie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

Warto wiedzieć. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę ani jej wypowiedzieć, jeśli jesteś na urlopie macierzyńskim podstawowym, dodatkowym lub rodzicielskim. Wyjątek: przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z twojej winy, ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy.

W trakcie urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek w wysokości:
– 80 proc. wynagrodzenia przez cały czas opieki nad dzieckiem tj. 52 tygodnie, jeśli od razu po urodzeniu złożysz wniosek o udzielenie urlopu macierzyńskiego podstawowego i dodatkowego oraz rodzicielskiego w pełnym wymiarze;
– 60 proc. za czas urlopu wychowawczego, jeśli zdecydujesz się później. Wtedy za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego otrzymasz zasiłek w wysokości 100 proc. pensji.

Warto wiedzieć. Po urlopie rodzicielskim pracodawca musi przyjąć cię do pracy na dotychczasowym stanowisku, za wynagrodzeniem, jakie otrzymywałabyś, gdybyś nie korzystała z urlopu.

Wychowawczy

Po rodzicielskim rodzic może skorzystać z bezpłatnego urlopu wychowawczego. Warunek – 6-miesięczny staż pracy (do tego okresu wlicza się wszystkie okresy zatrudnienia). Urlop można wykorzystywać maksymalnie w pięciu częściach, do ukończenia przez dziecko 5 lat.

Urlop wychowawczy przysługuje w wymiarze:
– do 36 miesięcy pod warunkiem, że wykorzystają go oboje rodzice. Mogą się nim podzielić (jedno musi wziąć przynajmniej miesiąc) lub być na nim wspólnie (maksymalnie 4 miesiące).
– dodatkowych 36 miesięcy – gdy wychowujesz dziecko niepełnosprawne. Ten urlop możesz wziąć po ukończeniu przez dziecko 5 lat, ale zanim skończy 18 lat.

Uwaga! Jeśli tylko jeden rodzic korzysta z urlopu wychowawczego, może na nim przebywać 35 miesięcy. Pełny, 36. miesięczny urlop, przysługuje tylko wtedy, gdy jeden z rodziców nie żyje, nie ma władzy rodzicielskiej lub został jej pozbawiony.

Wniosek należy złożyć na 14 dni przed datą jego rozpoczęcia. Gdy jesteś zatrudniona na czas określony, będziesz mogła skorzystać z urlopu wychowawczego tylko do końca okresu, na jaki została zawarta umowa o pracę.

Ważne! Zasadniczo urlop wychowawczy jest bezpłatny. Jeśli jednak jesteś uprawniona do zasiłku rodzinnego (warunek - dochód na osobę nie przekracza miesięcznie 574 zł lub 623 zł, gdy jest dziecko niepełnosprawne) to otrzymasz 400 zł dodatku z tytułu opieki nad dzieckiem przez czas tego urlopu.

Warto wiedzieć. Po powrocie do pracy pracodawca musi zatrudnić cię na tym samym stanowisku, jakie zajmowałaś przed urlopem lub na równorzędnym. Twoja pensja nie może być niższa od tej sprzed urlopu. Z dniem zakończenia urlopu wychowawczego kończy się też ochrona prawna.

Alicja Hass
autorka jest redaktorem Przyjaciółki i Pani Domu

Przeczytaj również:

Jakie prawa ma przyszła mama pracująca na umowę zlecenie?
Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim