Kobiety uzyskały pełny dostęp do edukacji dopiero na przełomie XIX i XX wieku, po wielu latach starań. Na przestrzeni lat kształcenie kobiet zmieniało się wraz z transformacjami ustrojowymi oraz społeczno-gospodarczymi. Bardzo długo mężczyźni przeważali wśród studiujących na wyższych uczelniach. Wyrównanie poziomów nastąpiło dopiero w latach 80. A od lat 90. systematycznie rośnie przewaga kobiet w niemal każdej kategorii wykształcenia.
Jak wyglądają statystyki?
Raport z badań ludności w wieku produkcyjnym realizowanych w 2010 r. w ramach projektu „Bilans Kapitału Ludzkiego” wskazuje, że struktura wykształcenia według płci wygląda następująco:
- wykształcenie podstawowe / gimnazjalne – kobiety: 17,2%, mężczyźni: 20,1%;
- wykształcenie zasadnicze zawodowe – kobiety: 22,3%, mężczyźni: 33,4%;
- wykształcenie średnie– kobiety: 42,1%, mężczyźni: 34,2%;
- wykształcenie wyższe – kobiety: 18,5%, mężczyźni: 12,3%.
Z analizy powyższych danych wynika, że mężczyźni częściej niż kobiety wybierają wykształcenie zasadnicze zawodowe lub poprzestają na podstawowym szczeblu edukacji. Natomiast więcej kobiet uzyskuje wykształcenie średnie i wyższe.
Według danych GUS systematycznie zwiększa się liczba kobiet studiujących. Jak bardzo? Odsetek kobiet wśród wszystkich studiujących w roku akademickim 2010/11 wyniósł 58,8%, w 1990/91 był równy 50,2%, natomiast w latach 2000/2001 i 2005/2006 odpowiednio 56,8 i 56,5.
Zobacz także: Czego warto uczyć się poza studiami?
Aby uzyskać pełny obraz należy przeanalizować również statystyki związane z podejmowaniem przez kobiety studiów podyplomowych i doktoranckich. Coraz większą popularnością cieszą się tego typu studia. GUS podaje, że liczba dokształcających się na studiach podyplomowych kobiet w roku akademickim 2009/10 stanowiła 68,1% wszystkich słuchaczy. Udział kobiet na studiach doktoranckich również jest przeważający, stanowi bowiem 52,4% ogółu studentów. Dla porównania warto nadmienić, ze w roku szkolnym 2005/06 doktorantki stanowiły 49,3% uczestników tej kategorii studiów.
Profil wykształcenia Polek
Porównując dane statystyczne dotyczące udziału kobiet i mężczyzn na poszczególnych kierunkach studiów, można dostrzec istotne różnice w profilu wykształcenia obu płci.
Najnowsze analizy BKL – Badanie Ludności 2010 wykazują, że najczęściej kończone kierunki według płci to:
- ekonomiczne i administracyjne – kobiety: 32%; ekon. i administracyjne – mężczyźni: 28%;
- pedagogiczne – kobiety: 22%; inżynieryjno-techniczne – mężczyźni: 16%;
- humanistyczne – kobiety: 11%, informatyczne – mężczyźni: 8%;
- medyczne – kobiety: 8%; pedagogiczne – mężczyźni: 8%;
- społeczne – kobiety: 7%, humanistyczne – mężczyźni: 7%;
- biologiczne – kobiety: 3%, społeczne – mężczyźni: 7%;
- prawne – kobiety: 3%, architektura i budownictwo – mężczyźni: 5%;
- usługi dla ludności – kobiety: 3%; produkcja i przetwórstwo: 4%;
- matematyczne i statystyczne – kobiety: 3%, prawne – mężczyźni: 4%;
- rolnicze, leśne i rybactwo – kobiety 3%, medyczne – mężczyźni 4%.
Kierunki z grupy ekonomiczno-administracyjnej cieszyły się największą popularnością wśród obu płci. Dalej już preferencje kobiet i mężczyzn znacznie się różniły. Wśród mężczyzn na drugim i trzecim miejscu znalazły się kierunki należące do grupy inżynieryjno-technicznej i informatycznej. Natomiast kobiety wybierały, jak od wielu lat, szczególnie często kierunki pedagogiczne i humanistyczne. W porównaniu z poprzednimi latami wzrósł przyrost procentowy udziału kobiet na kierunkach grupy ekonomiczno-administracyjnej oraz usług dla ludności. Należy zauważyć, że na kierunkach z grupy medycznej kobiet jest dwukrotnie więcej niż mężczyzn. Ten stan nie zmienia się od lat. Ostatnio w środowisku medycznym pojawiły się głosy o wprowadzeniu parytetu na uczelnie o tym profilu.
Idą zmiany
Dane GUS wskazują, że w roku akademickim 2009/10 kobiety najrzadziej wybierały kierunki z grupy: informatycznych (10,0%), usług transportowych (14,9%), inżynieryjno-technicznych (19,2%) oraz ochrony i bezpieczeństwa (32,5%). Należy zauważyć, że pomimo niskiego procentowo udziału kobiet na kierunkach tradycyjnie uznawanych za męskie to ogólna tendencja na wydziałach o najmniejszej liczbie kobiet jest jednak rosnąca. Według badań przeprowadzonych przez Fundację Edukacyjną Perspektywy, w ciągu trzech ostatnich lat liczba studentek na polskich uczelniach technicznych wzrosła o 10 241. Ten wzrost świadczy o zmianach, jakie powoli dokonują się w preferencjach kobiet. Do zwiększenia liczby kobiet na kierunkach zmaskulinizowanych przyczyniły się kampanie „Dziewczyny na Politechniki” i „Dziewczyny do ścisłych”, promujące kierunki inżynieryjne, techniczne i ścisłe wśród młodych kobiet. Akcje podejmują walkę ze stereotypowymi podziałami na kobiece i męskie kierunki studiów.
Polecamy: Studiowanie za granicą
Kobiety w Polce z każdym rokiem dążą do coraz lepszego wykształcenia. Przemiany jakie zachodzą w edukacji są związane z rosnącą pozycją kobiet we współczesnym świecie. Wraz z burzeniem stereotypów dotyczących podziału ról społecznych przypisywanych kobietom i mężczyznom, zmienia się profil kształcenia kobiet. Coraz częściej decydują się na kierunki, które zapewnią im dobrze płatną pracę, prestiż i niezależność.
