Jaki sąd wybrać?
Najczęściej skargi w sprawach cywilnych rozpatruje sąd rejonowy (tu składasz pozew o alimenty, podział majątku dorobkowego). Są jednak sprawy, które w I instancji rozpoznaje sąd okręgowy. Należą do nich m.in. sprawy o prawa majątkowe, w których wartość sporu przekracza 75 tys. zł.
Decydująca przy składaniu skargi jest tzw. właściwość miejscowa – oznacza ona miejsce sądu, do którego należy skierować sprawę. Zwykle jest to sąd, w którego okręgu mieszka osoba, przeciwko której występujesz. Od tej zasady są jednak wyjątki. W sprawach o:
- rozwód – decyduje miejsce wspólnego zamieszkania małżonków, jeśli choć jedno z nich jeszcze tam przebywa;
- alimenty i ustalenie ojcostwa – możesz wybrać sąd, w którego okręgu ty mieszkasz lub ten, gdzie mieszka pozwany;
- własność – decyduje sąd położenia nieruchomości;
- nabycie spadku – właściwy jest sąd, w którego okręgu spadkodawca miał ostatnie miejsce zamieszkania;
- ustalenie istnienia umowy lub odszkodowanie z powodu jej niewykonania – sąd, w którego okręgu umowa miała być wykonana.
Najpierw pozew
Pozew (pismo wszczynające sprawę) możesz napisać sama. Musi być on w tylu egzemplarzach, ilu osób dotyczy plus jeden egzemplarz dla sądu.
Pozew powinien zawierać:
- oznaczenie sądu, do którego jest skierowany
- dane stron (powoda i pozwanego),
- określenie żądania,
- przytoczenie faktów uzasadniających twoje żądanie,
- określenie wartości przedmiotu sporu,
- ewentualny wniosek o rozpatrzenie sprawy pod twoją nieobecność.
Uwaga! Są sprawy, które sąd rozpoznaje w tzw. postępowaniu uproszczonym. Wówczas pozew składasz na gotowym formularzu (dostaniesz go w sądzie). Dotyczy to spraw o roszczenia wynikające z:
- umowy, gdy wartość przedmiotu sporu nie przekracza 5 tys. zł;
- gwarancji lub rękojmi, jeżeli wartość przedmiotu sporu nie przekracza 5 tys. zł;
- o zapłatę czynszu najmu lokalu i opłat z tytułu korzystania z mieszkania spółdzielczego.
Bez opłaty ani rusz
Wnosząc pozew, musisz zapłacić tzw. wpis. W zależności od rodzaju pisma i sprawy może to być opłata:
- stała – jest wymagana w sprawach o prawa niemajątkowe i niektóre majątkowe; nie może być niższa niż 30 zł i wyższa niż 5000 zł;
- stosunkowa – wymagana w sprawach o prawa majątkowe; wynosi 5 proc. wartości przedmiotu sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 100 tys. zł. Jeżeli tej wartości nie da się ustalić w chwili złożenia pozwu, sąd określi opłatę tymczasową (od 30 do 1000 zł) i ustali wysokość opłaty ostatecznej dopiero w wyroku;
- podstawowa (30 zł) – jest pobierana, gdy przepisy nie przewidują wniesienia innej opłaty.
Odwołaj się
Jeżeli nie jesteś zadowolona z wyroku, możesz się od niego odwołać (tzw. apelacja). Wnosisz ją za pośrednictwem sądu, który wydał orzeczenie.
Apelacja musi być zŁożona w określonym terminie:
- 14 dni od doręczenia ci wyroku z uzasadnieniem (jeżeli wystąpiłaś o uzasadnienie orzeczenia),
- 21 dni od ogłoszenia wyroku (gdy nie prosiłaś o uzasadnienie).
Uwaga! Apelacja w sprawach karnych jest zwolniona z opłaty.
Co to jest kasacja
Jeśli apelacja nic nie da, możesz jeszcze złożyć skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Musi to zrobić za ciebie adwokat lub radca prawny (jest to tzw. przymus adwokacki). Skargę trzeba złożyć w terminie dwóch miesięcy od doręczenia ci wyroku z uzasadnieniem. I w tym wypadku należy uiścić stosowną opłatę.
Uwaga! Kasacja nie jest dopuszczalna:
- w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu jest niższa niż 50 tys. zł;
- w sprawach gospodarczych – przy wartości sporu niższej niż 75 tys. zł,
- w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych – gdy wartość przedmiotu sporu jest niższa niż 10 tys. zł.
A także w sprawach:
- o rozwód, o separację, o alimenty, o czynsz najmu lub dzierżawy oraz o naruszenie posiadania,
- dotyczących kar porządkowych, świadectwa pracy i roszczeń z tym związanych oraz o deputaty lub ich ekwiwalent,
- rozpoznanych w postępowaniu uproszczonym.
Kto może być pełnomocnikiem
Wnieść sprawę do sądu i uczestniczyć w rozprawie możesz osobiście lub przez swojego pełnomocnika. Może nim być:
- adwokat,
- radca prawny,
- twój małżonek (ale nie konkubent!),
- jedno z rodziców lub rodzeństwa,
- dziecko.
W ostateczności Strasbourg
Europejski Trybunał Praw Człowieka jest sądem międzynarodowym – przyjmuje skargi od osób prywatnych, organizacji pozarządowych, które uważają, że państwo (tj. organy władzy, sądy) naruszyło ich prawa. Nie można skarżyć osób i instytucji prywatnych, przedsiębiorstw, fundacji, stowarzyszeń.
Przed wystąpieniem do Trybunału trzeba najpierw wykorzystać wszystkie środki odwoławcze przewidziane przez prawo. Skargę należy złożyć w ciągu 6 miesięcy od zakończenia sprawy przed sądami w kraju. Jest ona wolna od opłat.
Pismo może być napisane po polsku (formularz jest dostępny na stronie internetowej Trybunału www.echr.coe.int).
Adres Trybunału:
The Registrar European Court of Human Rights Counsil of Europe
F - 67075 Strasbourg Cedex
Na wydanie orzeczenia trzeba z reguły czekać wiele lat.
Alicja Hass / Przyjaciółka
