„Wysłałam teściową do sanatorium, by mieć wreszcie trochę spokoju. Wróciła całkiem odmieniona i w dodatku z narzeczonym”

Styczeń był w tym roku ciężki. Dni składały się z tych samych gestów: herbata w wyszczerbionym kubku, dzieci szurające kapciami po mieszkaniu, pralka wyjąca jakby z pretensją, że znowu musi prać. Dom był pełen ludzi, a jednocześnie pusty w tych miejscach, których nikt już nie zauważał.

Było mi jej żal

Teściowa mieszkała obok. Dosłownie – w pokoju przy kuchni i symbolicznie – obok naszego życia. Przemykała przez mieszkanie cicho, jakby przepraszała za sam fakt istnienia. Szyła. Zawsze coś cerowała, poprawiała, łatała. Wieczorami siedziała przed telewizorem i oglądała seriale, których fabuł nigdy nie była w stanie mi streścić.

Kiedy dzieci mówiły jej „dobranoc”, uśmiechała się z wdzięcznością, jakby dostała prezent. Patrzyłam na nią i myślałam o starości. O tym, jak bardzo jest cicha, jak łatwo zniknąć, nie wychodząc z domu. Sanatorium pojawiło się w rozmowie mimochodem.

– Lekarz mówił, że by mi się przydało – powiedziała któregoś dnia.

– No to jedź – rzuciłam, zanim zdążyłam pomyśleć.

Wieczorem powiedziałam o tym mężowi.

– Trzy tygodnie spokoju – uśmiechnął się krzywo. – Odpoczniemy.

Wróciła po trzech tygodniach, w sobotę po południu. Śnieg na chodniku był ubity, brudny, a klatka schodowa pachniała wilgocią i zimą wnoszoną na butach. Drzwi otworzyły się nagle, jakby zrobił to ktoś inny niż tej samej kobiety, która przez lata przepraszała spojrzeniem za to, że wchodzi do kuchni.

Zmieniła się

Stanęła w progu i przez chwilę nikt się nie odezwał. Miała na sobie jasny płaszcz, który wyglądał na nowy. Włosy ułożone inaczej, perfumy, a na dłoni błysnęło coś, co od razu przyciągnęło wzrok. Pierścionek. Dzieci parsknęły śmiechem, jedno z nich zapytało, czy babcia wygrała coś na wyjeździe. Mąż uśmiechnął się krzywo i rzucił, czy sanatorium zmieniło się w biuro matrymonialne. Teściowa nie speszyła się.

– Poznałam kogoś – powiedziała spokojnie. – Ma na imię Roman. Jest z Torunia.

Poczułam irytację, choć nie potrafiłam jej nazwać. Coś we mnie protestowało przeciw temu obrazowi, jakby złamała niewypowiedzianą umowę wdowy, która miała być cicha, wdzięczna i pokorna. Patrzyłam na jej dłoń i myślałam o sobie, o tym, czy kiedyś też stanę się niewidzialna, jeśli nie będę pilnować własnych granic. Czas w tamtej chwili naprawdę zwolnił, a ja wiedziałam, że nic już nie wróci na dawne tory.

Rozpakowała się, a potem usiedliśmy do kolacji. Teściowa usiadła przy stole cicho, jakby cała ta jej pewność została zdjęta w przedpokoju razem z płaszczem. Mąż zaczął mówić o pogodzie, dzieci o szkole, a ja obserwowałam jej dłonie, złożone grzecznie. Pierścionek nadal był na palcu.

– To chyba trochę za szybko na zaręczyny – odezwało się jedno z dzieci.

Zazdrościłam jej

Mąż uśmiechnął się pod nosem.

– Zauroczenie, mamo. Takie rzeczy się zdarzają, ale to mija. W twoim wieku lepiej zachować rozsądek.

Teściowa spojrzała na niego, potem na mnie, jakby szukała wsparcia, ale zaraz opuściła wzrok. Zaczęła mówić coś o spacerach, o rozmowach, o tym, że dobrze było nie wracać od razu do pustego pokoju. Jej głos był coraz cichszy. Widziałam, jak się kurczy, jakby każdy komentarz odejmował jej kilka centymetrów. Poczułam wstyd, że potrafimy wyliczać komuś lata jak argument, że cudze uczucia łatwo nazwać śmiesznymi albo niepoważnymi. W którymś momencie mąż westchnął, dzieci przewróciły oczami, a ja nie wiedziałam, skąd we mnie to przyszło.

– Zawsze chciałaś jeszcze poczuć coś więcej. To teraz czuj.

Zapadła cisza. Teściowa podniosła na mnie wzrok, zdziwiona, prawie przestraszona. Nie byłam pewna, czy mówię do niej, czy do siebie. Wiedziałam tylko, że po tej chwili nic już nie będzie tak wygodne jak wcześniej.

Zaprosiła go

Jej narzeczony przyszedł do nas w kolejną sobotę na obiad. Usłyszałam dzwonek i zanim ktokolwiek zdążył się ruszyć, teściowa była już w przedpokoju. Otworzyła drzwi. Stałam z boku i patrzyłam, jak do naszego domu wchodzi obcy mężczyzna.

Pan Roman był zwyczajny. Może właśnie to najbardziej mnie zaskoczyło. Żadnej ostentacji, żadnych gestów pod publiczkę. Mówił spokojnie, trochę wolno, jakby ważył każde słowo. Opowiedział o Toruniu, o rzece, o tym, że po śmierci żony długo żył sam. Teściowa słuchała go uważnie. Dzieci siedziały cicho. Mąż obserwował pana Romana z rezerwą, jakby szukał w nim czegoś podejrzanego, ale nic takiego się nie pojawiało. Zauważyłam, że Roman patrzył na teściową nieprzerwanie, nie nachalnie, po prostu z uwagą. Tak, jakby naprawdę ją widział.

I wtedy dotarło do mnie coś niewygodnego. Teściowa nie była dodatkiem do naszego życia ani przeszkodą w codzienności. Była kobietą, która wciąż potrafiła się cieszyć, a my przez lata udawaliśmy, że tego nie zauważamy. Poczułam ukłucie zazdrości, nie o Romana, ale o tę odwagę, by jeszcze czegoś chcieć. Zrozumiałam, że to spotkanie nie było chwilową fanaberią, tylko początkiem zmiany, na którą nikt z nas nie był gotowy.

Polubiłam go

Miał zostać na jedną noc, tak przynajmniej to zostało powiedziane. Jedna noc zmieniła się w dwie, potem w kolejne dni. Roman zaczął pojawiać się rano w kuchni, wieczorem w salonie, w tych momentach, które do tej pory należały wyłącznie do nas. Czułam, jak mój porządek dnia rozjeżdża się bez pytania o zgodę.

Nie był nachalny, co tylko pogarszało sprawę. Zasuwał krzesło, mył po sobie naczynia, pytał, czy nie przeszkadza. Przeszkadzał. Każdym spokojnym gestem przypominał mi, że zgodziłam się na coś, czego nie potrafiłam już cofnąć. Dom przestał być mój, choć nadal robiłam w nim wszystko tak samo.

W kuchni zagadnął mnie któregoś ranka. Zapytał, czy piję kawę mocną czy słabą. Był uprzejmy, wdzięczny, jakby rozumiał, że balansuje na granicy czyjejś cierpliwości. Ta świadomość jeszcze bardziej mnie drażniła.

Wyjechała z nim

Mąż milczał. Wymienialiśmy półsłówka, spojrzenia, które niczego nie rozwiązywały. Teściowa raz powiedziała ciche dziękuję, jakby bała się, że brak wdzięczności może wszystko zepsuć. Wtedy zrozumiałam, że empatia nie jest uczuciem bezkosztowym. Pociąga za sobą konsekwencje, których nie da się odkręcić. Dobroć, raz wpuszczona do środka, potrafi rozgościć się na stałe. Któregoś dnia oznajmiła tak po prostu:

– Wyprowadzam się do Romka, do Torunia.

Przez chwilę nie odpowiedziałam. W głowie miałam pustkę, jakby jakaś część mnie od dawna wiedziała, że to się wydarzy. Poczułam ulgę, której się po sobie nie spodziewałam, i zaraz potem wstyd z jej powodu.

Dom od tamtej pory funkcjonował jakby na skróty. Dzieci przyjęły wiadomość z lekkim zdziwieniem, mąż wzruszył ramionami, jakby to wszystko było logiczną konsekwencją. Ja pakowałam jej rzeczy i myślałam o tym, jak bardzo przyzwyczailiśmy się do jej obecności, choć udawaliśmy, że jej nie widzimy. Gdy wyjechała, mieszkanie zrobiło się większe, a ja poczułam, że jednak czegoś mi brakuje. Teściowa była szczęśliwsza, to było widać. Ja byłam bardziej zmęczona, ale też mniej pewna swoich dawnych racji. Relacje się nie naprawiły, tylko zmieniły kształt. Zrozumiałam, że pomaganie czasem oznacza zgodę na odejście, a nie na zatrzymanie kogoś przy sobie.

Anna, 40 lat

Historie są inspirowane prawdziwym życiem. Nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń ani osób, a wszelkie prawdopodobieństwa są całkowicie przypadkowe.

Czytaj także: