„W domu dla emerytów odkryłem prawdziwą wartość życia. Starość może być słodka i pikantna jak ciasto dyniowe z imbirem”

Nie mam już złudzeń. Poranki w tym miejscu zawsze smakują tak samo – gorzko i cicho. Gorzko, bo kawa jest słaba, a cisza boli, nawet bardziej niż biodro po operacji. Tylko ptaki za oknem mają czelność przypominać, że gdzieś tam życie nadal się toczy. Ja swoje już odbyłem.

Zostałem sam

Moje życie ogranicza się do kilku kroków między pokojem a biblioteką. Codziennie ta sama trasa, te same miny – zrezygnowane, odwracające wzrok, jakbyśmy wszyscy bali się patrzeć na siebie nawzajem. Przypominamy przedmioty – niepotrzebne, odłożone na później. Dzieci przyjeżdżają raz w miesiącu, czasem dzwonią, zawsze z tym samym usprawiedliwieniem:

– Tato, mamy tyle pracy, tyle spraw…

Nie mam o to żalu. Żal wymaga nadziei, a ja ją straciłem, tak samo jak straciłem moją żonę Wandę. Cisza po niej jest najgłośniejszą rzeczą w moim życiu.

W tym miejscu każdy dzień zaczyna się tak samo – śniadanie o ósmej, leki o dziewiątej, potem czas wolny, czyli samotność ubrana w sweter. Korytarz pachnie starością i środkami czyszczącymi, które nie potrafią zamaskować tego, co naprawdę tutaj zalega – czasu. Zbyt dużo czasu jak na tych, którym niewiele go zostało.

– Dzień dobry, panie Antoni – zagaduje mnie codziennie ta sama pielęgniarka Magda. Młoda, zawsze uśmiechnięta.

– Dzień dobry – odpowiadam, nie patrząc jej w oczy.

– Jak się dziś pan czuje?

– Tak jak wczoraj. I pewnie tak jak jutro.

– No to dobrze, że stabilnie – próbuje zażartować, ale jej śmiech nie dociera do mnie.

Uprzejmości. Puste, delikatne jak papier. I tak się wszyscy mijamy – ona udaje, że się mną interesuje, ja udaję, że to ma znaczenie.

Jestem niepotrzebny

Czasem siadam przy oknie z książką. Nie, żeby mnie interesowała – po prostu lubię trzymać ją w dłoniach i udawać, że coś robię, że jeszcze jestem kimś. Ale prawda jest taka, że jestem cieniem. Starym człowiekiem w kącie, który nikogo już nie obchodzi.

Tego dnia siedziałem na swojej ławce przy końcu korytarza, tej przy oknie, gdzie po południu wpadało trochę słońca. Nie było nic szczególnego w tym wtorku. Obserwowałem ludzi przechodzących w kapciach, słyszałem szuranie chodzików i ciche odchrząkiwania. Czytałem książkę, choć, prawdę mówiąc, patrzyłem tylko na słowa, nie łącząc ich w zdania.

I wtedy ją zauważyłem. Przechodziła powoli, z uniesioną głową, jakby ten szary korytarz był dla niej sceną. Miała na sobie ciemnogranatowy płaszcz, a na ramieniu wisiała torba z jakimś pomponem, który lekko podskakiwał przy każdym kroku. Zatrzymała się przede mną.

– Wiem, że ta ławka to twój tron, ale pozwolisz królowej usiąść? – zapytała z uśmiechem.

Podniosłem wzrok, zaskoczony bezczelnością, ale też odrobinę zaintrygowany.

– Jeśli nie boisz się zmarznięcia od takiej władzy, proszę bardzo – odparłem, robiąc jej niechętnie miejsce.

Intrygowała mnie

Usiadła zbyt blisko jak na moje przyzwyczajenia. Pachniała mydłem i jakimś zapachem, którego nie umiałem nazwać. Przez chwilę nic nie mówiła. Patrzyła przed siebie, jakby też udawała, że patrzy, choć nie na nic konkretnego.

– Cisza tu taka, że można się nauczyć słuchać własnych myśli – rzuciła.

– Dlatego niektórzy wolą telewizję – odpowiedziałem, nie odrywając wzroku od książki.

– Telewizja to hałas bez treści. Wolę rozmowy – dodała, a ja poczułem, że coś w jej głosie sprawia, że nie jestem w stanie jej zignorować.

Spojrzałem na nią uważniej. Była może kilka lat młodsza ode mnie, może w moim wieku. Miała siwe włosy spięte klamrą, twarz z tym rodzajem zmarszczek, które świadczą o tym, że ktoś naprawdę żył. Ale w oczach było coś żywego, coś, co mnie poruszyło.

– A z kim tu, pani, chcesz prowadzić te prawdziwe rozmowy? – zapytałem ironicznie.

– Na przykład z tobą – odpowiedziała bez wahania.

Milczałem przez chwilę, zbity z tropu. Mało kto tak mówił do mnie w ostatnich latach. Nie pytała o pogodę, nie mówiła o lekarstwach, nie tłumaczyła się z obecności.

– Antoni – przedstawiłem się, nie patrząc na nią.

– Maria. Ale w teatrze amatorskim mówiłam na siebie Mara. Zawsze brzmi lepiej na afiszu.

Nie skomentowałem. Zamiast tego skinąłem głową i udawałem, że wracam do lektury. Prawda była jednak taka, że więcej myślałem o niej niż o książce. Kim była? Skąd przyszła? Dlaczego usiadła właśnie przy mnie?

Zbliżyliśmy się

Zaczęliśmy wychodzić razem. Najpierw krótko – kawałek alejką, raz do ogrodu, raz pod drzewo, które rzucało cień na ławkę. Maria mówiła dużo, ale nigdy byle co. Miała w sobie coś teatralnego, jakby każda rozmowa była sceną. Opowiadała o występach, o roli Jagny, którą zagrała dwa razy – raz świetnie, raz z gorączką. Mówiła o mężu, który wierzył w nią bardziej niż ona sama.

Ja zacząłem mówić o górach. O Gorcach zimą i bieszczadzkim szlaku, który pokonałem z uczniami, gdy jeszcze miałem siłę nie tylko iść, ale ich też nieść na duchu. Nie wiem, czemu o tym wspomniałem. Chyba chciałem, żeby wiedziała, że nie zawsze siedziałem w korytarzu z książką, której nie czytam.

– W górach cisza potrafi mówić głośniej niż tłum – powiedziałem któregoś popołudnia.

– Na scenie też tak jest. Cisza między zdaniami zdradza więcej niż tysiąc słów – odpowiedziała bez zastanowienia.

Poczułem, że zaczynam czekać na te rozmowy. Nie przyznałbym się do tego głośno, ale dni przestawały być jedynie następnym dniem. A ja przypominałem sobie, jak to jest mówić z pasją. I jak to jest być słuchanym.

Była mi bliska

Minęło kilka tygodni. Już nikt się nie dziwił, że spacerujemy razem. Czasem wolno, czasem zupełnie bez celu. Siedzieliśmy na ławce nawet wtedy, gdy było chłodno. Pielęgniarka raz dała nam koc, a Maria bez pytania okryła nim nasze kolana. Nie zaprotestowałem.

Nie rozmawialiśmy już tyle, co wcześniej. Nie było potrzeby. Milczenie między nami stało się jak stare zdjęcie – nie musisz na nie patrzeć codziennie, żeby wiedzieć, że tam jest. Pewnego popołudnia Maria powiedziała:

– Czasem myślę, że nie umiałabym tu być bez ciebie.

Spojrzałem w bok. Patrzyła gdzieś daleko, jakby to mówiła bardziej do siebie niż do mnie. Przez chwilę nie wiedziałem, co odpowiedzieć.

– A ja… że nie wiedziałem, jak bardzo kogoś potrzebuję, dopóki nie usiadłaś obok – powiedziałem w końcu.

Wieczorem, leżąc w łóżku, myślałem o Marii jak o kimś cichym, kto wrócił – jak światło w pokoju, w którym dawno zgasła żarówka. I przez chwilę bałem się, że znowu zgaśnie. Ale zaraz potem pomyślałem, że może nie. Może to światło już zostanie.

Słuchała mnie

Siedzieliśmy wtedy w ogrodzie, pod drzewem, które zrzucało ostatnie liście. Było chłodno, ale nie chcieliśmy wracać do środka. Maria przyniosła termos z herbatą i dwa kubki.

– Opowiedz mi o niej – powiedziała nagle, patrząc gdzieś w przestrzeń.

Wiedziałem, o kogo chodzi. Wandy nie wspominałem od dawna. Nie dlatego, że zapomniałem, po prostu nie było komu.

– Długo chorowała. Najpierw był lęk, potem nadzieja, potem już tylko czekanie. Nie mówiła wiele. Myślę, że wiedziała, że to koniec. Ja też wiedziałem, ale udawałem, że nie – powiedziałem powoli.

Maria nie przerywała. Czekała.

– Myślałem, że już nigdy nikogo nie dotknę… i nie będę tęsknił – dodałem ciszej.

Oparła swoją dłoń na mojej. Nie ściskała jej, nie przytulała. Po prostu była.

– Tęsknota to dowód, że coś się jeszcze w nas tli. Że nie jesteśmy tylko wspomnieniem – powiedziała cicho.

Nie wiedziałem, jak długo to potrwa. Nie miałem pewności, czy to w ogóle można nazwać czymkolwiek. Ale wiedziałem jedno – byłem jej wdzięczny, że pozwoliła mi znów coś czuć. I że niczego nie wymagała w zamian.

Antoni, 76 lat

Historie są inspirowane prawdziwym życiem. Nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń ani osób, a wszelkie prawdopodobieństwa są całkowicie przypadkowe.

Czytaj także: