„Ten dzień mógł skończyć się tragicznie, ale coś nade mną czuwało. Uratowało mnie archeologiczne znalezisko”

Bywają takie dni, kiedy nawet kumpel może doprowadzić do szału. Myślałem, że o takich rzeczach tylko się słyszy, ale myliłem się… Czwartkowa dniówka dobiegała końca, kiedy zadzwonił telefon na moim biurku.

– Jasiek, wpadnij do mnie – mówił mój szef. – Najlepiej już.

Wstałem i, nie podejrzewając katastrofy, podreptałem do windy. Pokoje szefów zawsze znajdują się na szczycie. Hamowanie i piętro jedenaste.

– Do szefa – zameldowałem się w sekretariacie.

Różowowłosa asystentka nawet nie podniosła na mnie wzroku. Wskazała długopisem drzwi i z powrotem wetknęła go w usta. Nacisnąłem klamkę i wszedłem bez czekania na „proszę”.

Nigdzie nie jadę!

– Cześć, Janek! Siadaj. Chwila, już kończę… – mój szef i jednocześnie kumpel ze szkoły i studiów stukał w klawiaturę.

Siadłem i cierpliwie czekałem. Wreszcie Zbyszek Sawicki wcisnął „enter” i odwrócił się w moją stronę.

– Nie gniewaj się, ale to w twojej sprawie, więc… sam rozumiesz.

– Nie rozumiem.

– Krótko: jedziesz jutro w teren. Wiem, że…

– Zbyszek, albo jeśli wolisz, panie dyrektorze. A gówno, nigdzie nie jadę! – przerwałem mu brutalnie.

– Wyrzuć mnie, ale nie. Mam ważne sprawy, ustawione i umówione od dawna i doskonale o tym wiesz.
Sawicki spokojnie zaczął tłumaczyć.

– Janek, nie szalej. Posłuchaj. Ludzie w jakimś zadupiu podległym Muzeum Regionalnemu w Tomaszowie Lubelskim znaleźli w polu coś starego: płyty jakieś nagrobne, z marmuru chyba…

– To jest za Zamościem, a Zamość jest na końcu świata! – ryknąłem.

– Nie histeryzuj, Jasiu. Do Lublina jest świetna droga, a dalej też dasz radę. Na razie – słuchaj. No, więc znaleźli w polu płyty z dziwnymi napisami. Polecieli do muzeum, a ci wysmażyli oficjalny raport, że zabytek, że trzeba rozpocząć badania. Jesteś jedynym dostępnym w tej chwili specjalistą z odpowiednimi uprawnieniami, który może tam pojechać, zakwalifikować, zweryfikować, sfotografować i zabezpieczyć znalezisko. Nie prosiłbym cię o ten wyjazd, ale sprawa jest prosta: jeśli nie ty jutro, to za trzy dni płyty wyparują z pola i tyle je będziemy widzieli, rozumiesz?

– Zbyszek, cholera jasna – byłem naprawdę wkurzony. – Rozumiem, ale to jest ze 400 kilometrów. Cały dzień pójdzie w diabły, a ja mam od miesięcy zaplanowane…

– Pamiętam: spotkanie z Wandą. Janek, proszę, to nagła, wyjątkowa i ważna sprawa i tylko ty możesz ją załatwić. A Wanda przyjedzie za tydzień lub dwa…

– Gówno! Wiesz, że jej praca i studia, jej badania, wykluczają dłuższe, choćby weekendowe wyjazdy planowane z dnia na dzień. Te jej cholerne bakterie nie chcą się rozmnażać jak trzeba i musi ich pilnować…

– Janek, nie chcę używać argumentu w rodzaju „polecenie służbowe”. Poza tym wiem, że zależy ci na takich znaleziskach, na pracy.

– Tylko nie bierz mnie pod włos.

– Obiecuję, że zadzwonię do Wandy i wszystko jej wyjaśnię. Tak będzie okej?

– Nie wiem, czy będzie okej, ale to zrobisz.

– Jasne! A teraz leć do administracji po delegację i zlecenie na sprzęt. Załatw sprawę i wracaj bezpiecznie.

Zbyszek wstał i poklepał mnie po ramieniu.

– Dzięki, Jasiu. Naprawdę.

Spojrzałem na niego spode łba. „Coś nie mam farta” – pomyślałem, jadąc windą. „Niech tylko nie powiadomi Wandy… Uduszę”.

Wziąłem co trzeba i wróciłem do siebie po osobiste drobiazgi. Karty pamięci i aparat fotograficzny mam w domu. Znowu jechałem windą.

Kawał drogi

Mimo naprawdę dobrej drogi miałem wrażenie, że jazda ciągnie się w nieskończoność. Stada ciężarówek, ruch lokalny, roboty drogowe itp. atrakcje sprawiły, że wlokłem się, jak rejsowy pekaes z epoki Gomułki. Wreszcie po ponad pięciu godzinach dotarłem do Muzeum Regionalnego. Szybko znalazłem przemiłego starszego urzędnika, który podniósł cały ten raban.

– Stanisław Pełka – przedstawił się. – Aż nie wierzę, że stolica zareagowała tak szybko! Zwykle nasze sprawy czekają latami – w jego głosie słychać było trochę drwiny. Poczułem się trochę jak uczniak.

– Jan Szarski. Niech pan nie ucina głowy posłańcowi – poprosiłem żartobliwie. – Decyzje zapadają na wyższych piętrach. Ja jestem od roboty.

– Czyli najważniejszym – starszy pan uśmiechnął się. – Może kawy, wody, kanapkę? Pan zdrożony, a czeka nas jeszcze krótka podróż…

– Wielkie dzięki. Mam nadzieję, że to niedaleko.…

– Całkiem blisko. Na prowincji wszędzie jest blisko…

Jadłem kanapkę, a pan Stanisław pakował do torby sprzęt, który bardziej przypominał przybory ogrodnika niż profesjonalne narzędzia historyka.

– Niech się pan nie śmieje – powiedział, widząc moją minę. – W samochodzie mam jeszcze łopaty i inne podobne akcesoria. No i oczywiście gumiaki. Także dla pana.

Pokiwałem głową, ale miałem nadzieję, że nie będzie konieczności używania kaloszy.

– Jeśli pan skończył, ruszajmy. Pogoda jest piękna, ale czeka nas sporo pracy. W aucie mam jakieś żarcie, wodę mineralną i owoce. Chodźmy.

Wyszliśmy na parking.
– Niech pan tu zaczeka, podjadę – mój przewodnik zniknął za rogiem. Po chwili wytoczył się stamtąd piaskowożółty GAZ 69 z brezentowym dachem. Mrucząc radośnie zatrzymał się tak, żeby wygodnie pakować bagaże. Pan Pełka wyskoczył z auta i otworzył tylne drzwiczki.

– Proszę pakować – zawołał. – Im niżej, tym lepiej, trochę w nim trzęsie.

Wrzuciliśmy szybko graty i już wyjeżdżaliśmy z parkingu.

– Jest niezniszczalny – Pełka z dumą poklepał w dużą kierownicę. – Służy mi od 1978 roku, da pan wiarę? Jeździ, jak złoto nawet po wertepach, a jak coś się zepsuje, każdy kowal go naprawi. Pańską limuzyną nie dotarlibyśmy na miejsce.

Jechaliśmy powoli. Widoki były piękne: pofalowane pola, stare lasy, niewielkie wsie.

Minęliśmy tablicę z napisem „Bełżec – Muzeum Pamięci”. Pełka zwolnił, żebyśmy mogli zamienić kilka zdań. Silnik gazika trochę jednak zagłuszał słowa.

– Nie muszę tłumaczyć, co tu było – przekrzykiwał maszynę.

– SS-Sonderkommando Belzec, obóz zagłady w Bełżcu. Blisko pół miliona ofiar. Straszne miejsce.
Jechaliśmy dalej przez piękny sosnowy las.

– Zaraz skręcamy.

Pełka odnalazł zjazd z drogi. Autem zakołysało, wjechaliśmy między drzewa. Wspaniały zapach sosnowego igliwia, malownicze półcienie, wielkie paprocie i brunatne szyszki na gruntowej drodze. „Obraz jak z dziecięcych wakacji” – pomyślałem.

– No, takiej jazdy jeszcze ze trzy kilometry, a potem chwila skrajem lasu, przy polu. – Stanisław Pełka cały czas uśmiechał się i niemal z czułością patrzył na stary las. – Wie pan, jak już przyszło tu człowiekowi żyć, to nigdzie się nie chce wyjeżdżać, tak tu pięknie…

Powoli zbliżyliśmy się do skraju lasu. Jechaliśmy teraz na granicy pól i drzew. Kilkadziesiąt metrów od garbatej dróżki wił się strumyk, w którym co chwila błyskało słońce. Gdzieś, hen za polami, widać było ciemną linię kolejnego lasu.

– Już niedługo, zaraz będziemy na miejscu. Rzadko tu ktoś bywa. Ot, przeorać pole, żeby Unia widziała, że nie leży odłogiem, rozumie pan – dopłaty. Ale tak naprawdę pusto tu i pewnie dlatego nikt wcześniej nie znalazł tych tablic. O, jesteśmy na miejscu.

Tajemnicze znalezisko

Pełka sprawnie objechał trawiastą łatę i zatrzymał samochód w cieniu sosen. Wyskoczyłem z samochodu. Przygotowałem aparat fotograficzny i zacząłem robić zdjęcia okolicy, ale żadnych tablic nie widziałem.
– Jeszcze chwilka – uśmiechnął się Pełka. – Proszę mi pomóc, zdejmiemy maskowanie.

Dopiero teraz zauważyłem, że duża łata ciemnej zieleni różni się od otoczenia. Pełka pochylił się i wyjął z ziemi kilka namiotowych szpilek. Machnął na mnie ręką i pokazał, gdzie mam chwycić sznury. Gęsta wojskowa siatka maskująca bez problemu dała się podnosić i składać. Po chwili odsłoniliśmy kwadrat o boku około 10 metrów. Ograniczał go niziutki, kamienny murek, który ledwie wystawał z ziemi.

Wewnątrz figury znajdowały się cztery kamienne, również kwadratowe, rzeczywiście marmurowe płyty. Zrobiłem serię zdjęć i razem z moim przewodnikiem zaczęliśmy zdejmować z płyt warstwy piasku, igliwia i gliny.

Na czworakach, ze szczotkami w rękach przesuwaliśmy się rytmicznie wewnątrz kwadratu. Za każdym ruchem szczotek i wielkich pędzli ukazywały się naszym oczom kolejne znaki i napisy. Pracowicie czyściliśmy je linijka po linijce, a ja natychmiast uwieczniałem je aparatem fotograficznym. Nie wiem, ile czasu minęło od zdjęcia maskowania, ale wreszcie po oczyszczeniu wszystkich tablic dotarliśmy do przeciwległego boku tajemniczego kwadratu. Wstaliśmy. Kamienne obramowanie i cztery płyty wyglądały, jak wielki kwadratowy guzik z kwadratowymi dziurkami.

– Szkoda, że nie mogę latać – powiedziałem. – Znalezisko widziane z góry może być symbolem, coś wskazywać. Mam nadzieję, że nic nam nie umyka.

– Chyba nie – pan Stanisław mówił z przekonaniem. – Jak pan widzi, napracowałem się już tutaj. Poza kwadratem nie ma niczego w promieniu kilkudziesięciu metrów. Cholera, nie wpadłem na to, żeby zabrać wodę do umycia tablic. Mimo szczotkowania ciągle niewiele widać… Zgłodniałem, a pan?

Siedliśmy na trawie z kanapkami i wodą mineralną.

– Przyjedzie ekipa, pewnie z Lublina i utworzą fachowe stanowisko archeologiczne. To naprawdę niezwykłe znalezisko.

– Bardzo stare, ale trudno ocenić, z jakiego okresu pochodzi. Przyjrzyjmy się z bliska tym znakom.

Skończyliśmy jedzenie i znowu rzuciliśmy się na kolana. Znów linijka po linijce przyglądaliśmy się wyrytym w kamieniu symbolom.

– To kabała, oryginalna stara kabała. Tu drzewo życia, tu symbole staroegipskie, anankh, gwiazda Dawida, kręgi i trójkąty, hebrajskie i aramejskie litery, cyfry magiczne. To chyba prastare miejsce praktyk okultystycznych… – stary pracownik muzeum nie najgorzej orientował się w temacie. – Kamienie mają na pewno wiele wieków. Miną lata zanim odcyfrujemy te przekazy i przepowiednie. To trudniejsze niż poznanie tajemnicy hieroglifów…

Posuwałem się za nim i fotografowałem zarówno pojedyncze znaki i symbole jak i całe ich sekwencje. Zdaniem Pełki poszczególne linijki tworzą szyfr. A ponieważ kamienne płyty pokryte były różnymi napisami, więcej niż pewne wydawało się, że niosą różne przesłania.

Znów usiedliśmy pod drzewami. Spojrzałem na zegarek.

– Cholera, muszę zadzwonić do szefa. Obiecałem zdać wstępną relację, a tu już koniec dniówki – sięgnąłem po telefon do kieszeni roboczych spodni.

– Tu nie ma zasięgu, panie Janku – uśmiechnął się stary muzealnik. – Mówiłem panu, Polska B.

Zakląłem. Pal diabli sprawozdanie, ale musiałem wiedzieć, czy Zbyszek uprzedził Wandę. Na razie byłem bezradny. „No, fart jak cholera” – pomyślałem.

Wstałem i ruszyłem do tablicy z prawej strony na górze. Przyklęknąłem i wpatrywałem się w jeden z symboli łączących motyw okręgu i trójkątów. W środku miał chyba jakąś twarz, ale akurat w tym miejscu przywarła do tablicy jakaś wyschnięta gruda ziemi. Otworzyłem scyzoryk i delikatnie podważyłem „narośl”. Nic. Docisnąłem trochę mocniej, ale uważałem, żeby nie złamać ostrza. Nic. Jeszcze raz spróbowałem podważyć obce ciało i w tym momencie huknął gdzieś blisko piorun.

Przestraszyłem się. Scyzoryk wypadł z dłoni i pojechał po kamienne płycie. Obrócił się jak igła kompasu i zatrzymał ostrzem w moją stronę. Strzał kolejnego pioruna znowu mnie przeraził. Zaczęło padać, a po chwili lały się już z nieba strugi wody. Szalała nad nami burza.

– Biegiem do samochodu! – Pełka przekrzykiwał grzmoty i pomruki niebios.

Schowałem aparat do futerału i pognałem do gazika. Ale i tak, gdy już wsiadłem, na ceratowe siedzenia woda lała się ze mnie jak z kranu. Deszcz bębnił o brezentowy dach, jakby chciał go obrócić w perzynę. Ale wiekowa tkanina nie zamierzała ustąpić żywiołowi. Po szybach płynęły strugi wody.

– Mam nadzieję, że burza szybko minie – zagadnąłem. – Muszę jeszcze dziś wracać do Warszawy, ktoś na mnie czeka. Ale przyjadę we wtorek. Sądzę, że czeka nas sporo pracy…

– Gdyby szukał pan noclegu, służę pokojem u siebie – Stanisław Pełka zrobił zapraszający gest. Mam niewielki domek między Tomaszowem a Bełżcem. Nic wspaniałego, ale mieszka się miło. Za oknem las, cisza, spokój. No i oszczędzi pan na hotelu.

– Dziękuję bardzo. Chętnie skorzystam. Jacyś dobrzy bogowie mi pana zesłali – obaj się roześmialiśmy.

– Kabała… – Pełka z uśmiechem wskazał palcem w stronę kamiennych tablic, na które gdzieś tam, przed nami deszcz padał pierwszy raz od nie wiadomo ilu setek lat. – Niech pan nie wierzy w starych bogów, panie Janku. Tylko ludzie czasami nam pomagają.

Coś takiego może się więcej nie powtórzyć

Deszcz lał, a my gadaliśmy. Nie tylko o pracy, choć to historia odcisnęła piętno i na moim gospodarzu i na mnie. Wreszcie nastała cisza. Pan Stanisław otworzył drzwiczki i wyszedł na zewnątrz. Po chwili wrócił podekscytowany.

– Szybko, niech pan wychodzi. Taki widok może się więcej nie zdarzyć.

Wyskoczyłem w mokrą trawę i stanąłem jak zaczarowany. Nad nami świecił księżyc, a ostatnie chmury sunęły po ciemnym niebie.

Kamienne płyty błyszczały zebraną na nich wodą. Deszcz wypłukał piasek z wyrytych znaków i symboli. Teraz świeciły jak neony odbitym księżycowym światłem. Patrzyliśmy na ten widok dopóki jakaś chmura nie zasłoniła księżyca i wyryte znaki zgasły.

– Cudowne – szepnąłem.

– Tak, naprawdę cudowne – zawtórował mi Pełka.

Wróciliśmy do samochodu. Gazik odpalił bez problemu i zaczęliśmy przebijać się do głównej drogi przez leśne kałuże.

– Miałem wrócić za dnia, ale nie żałuję – powiedziałem, żegnając się z panem Stanisławem.
– Tak bywa – odpowiedział z uśmiechem. – Czekam więc na pana za kilka dni. Do zobaczenia. Proszę uważać na drodze.

Wsiadłem do swojego auta. „Wygodniej“ – zaśmiałem się do siebie. Podłączyłem telefon do ładowarki i ruszyłem do Warszawy.

Gdzie jest Wanda?!

Kiedy dojeżdżałem do domu, a konkretnie gdy skręciłem w swoją ulicę, zorientowałem się, że coś jest nie w porządku. Widać było samochody strażackie z obracającymi się kogutami, policjanci pilnowali, by nikt nie przekroczył plastikowych taśm rozpiętych w poprzek ulicy. Ludzie tłoczyli się przed nimi i pokazywali palcami coś, czego stąd nie widziałem, bo moja uliczka jest poi prostu krzywa.

Zatrzymałem samochód najbliżej jak się dało i pełen najgorszych obaw pobiegłem skrótami przez podwórka w stronę mojej kamienicy. Dopiero z sąsiedniej posesji zobaczyłem dym odpływający z wiatrem nad miasto.

Serce waliło mi mocno. Wskoczyłem do klatki sąsiedniego domu i zbiegłem do piwnicy. Znałem ją od dzieciństwa, tędy przemykaliśmy się, bawiąc się w powstanie… Zakręt w prawo, schody na górę, duży hall i wielkie, dwuskrzydłowe drzwi. Dopadłem do klamki.

– Dokąd, stop! Panie Janku! Niech pan tam nie idzie! Tam niebezpiecznie, pogorzelisko! – znany mi głos odezwał się tuż za mną.

– Pan Kosik? Co się dzieje, co pan tu robi? – pytałem, szarpiąc drzwi, które nie ustępowały.

– Ano, panie Jasiu, patrzę, jak umiera nasza kamienica… – staruszek, emerytowany tramwajarz, spojrzał na mnie smutnym wzrokiem. – O Jezusie, to znaczy, że pana tam nie było! Jezusie, to cud panie Jasiu! Cud!

Zbliżyłem twarz do wąskich szybek w drzwiach. Zobaczyłem zniekształcone przez grube szkło dymiące zgliszcza mojego rodzinnego domu. Dopiero teraz poczułem potworny swąd spalenizny. Po podwórzu kręciło się wśród dymu kilku strażakach w czarnych kombinezonach z żółtymi pasami i czerwonych kaskach. Odwróciłem się do sąsiada.

– Co się stało, panie Kosik? – zapytałem jeszcze raz. – Co to znaczy, że to cud, że mnie nie było?
Stary motorniczy chwycił mnie za ramiona, jakby sprawdzał, czy to na pewno ja.

– Oj, panie Jasiu… Pan zajmował cały strych, prawda? Pięknie go pan sobie urządził. Ale jak przyszła ta wielka burza, trochę po północy, piorun uderzył prosto w dach i natychmiast kamienica stanęła w ogniu. Gdyby był pan w domu…

Usiadłem na schodach. „Burza. Piorun. Gdybym był w domu…” – myśli szybko przelatywały przez głowę.

„Wanda!” Zerwałem się na równe nogi i wyciągnąłem z kieszeni telefon. Dobrze, że naładował się w samochodzie. Palce błyskawicznie śmigały po ekranie. Pyk. Łączenie.

– Halo, co jest? – usłyszałem zaspany głos Zbyszka. – Janek?

– Wanda! – ryknąłem. – Zadzwoniłeś, żeby nie przyjeżdżała?! Miałeś zadzwonić, do cholery!

– Zwariowałeś? Zadzwoniłem. Trzy razy, ale nie odbierała…

– I przyjechała?! Mów, do cholery!

– Nie, oddzwoniła i powiedziałem jej, co i jak. Będzie dziś wieczorem. A w ogóle to dlaczego wyłączasz służbowy telefon, co?

Przerwałem połączenie. Nie było jej u mnie! Odwróciłem się do zasmuconego sąsiada gapiącego się na wypalone mury naszej kamienicy. Położyłem mu rękę na ramieniu. Odwrócił twarz w moją stronę, w oczach miał łzy.

– Ma pan rację, panie Kosik. To cud. Prawdziwy cud!

Czytaj także:
„Ojciec chciał zmusić mnie do ślubu, by zbić na mnie majątek. Gdy odmówiłam, wykrzyczał mi w twarz, że już nie ma córki”
„Nie mamy chrzestnego dla syna, bo szwagier żyje z konkubiną na kocią łapę. Co by powiedzieli sąsiedzi?”
„Wnuczka okłamuje mnie i wyciąga ode mnie pieniądze. Udaję, że we wszystko wierzę, bo tylko dzięki temu mam z nią kontakt”