„Rodzina chciała chleb za darmo, bo prowadzę piekarnię. Połamali zęby na własnej pazerności jak na czerstwym pieczywie”

Od pięciu lat prowadzę własną piekarnię. To moje spełnione marzenie. Uwielbiam ten moment, gdy cała ulica jeszcze śpi, a ja wyjmuję z pieca pierwsze bochenki – chrupiące, złociste, parujące.

Wykorzystywali mnie

Myślałam, że będę tu codziennie spotykać klientów z okolicy – zwykłych ludzi, którzy wracają po kolejny bochenek, bo wiedzą, że piekę z sercem. I rzeczywiście, takich osób nie brakuje. Ale życie szybko pokazało mi, że do piekarni można też wejść bez portfela, za to z rodzinnym uśmiechem i oczekiwaniem, że „przecież się dogadamy”.

Pierwsza była ciotka Hela – królowa wejść bez „dzień dobry”, za to z torbą przygotowaną na świeży chleb.

– Tylko dziś wezmę na zeszyt, obiecuję! – mówiła, a ja, głupia, wpisywałam to w zeszyt, choć „dziś” powtarzało się co tydzień.

Potem kuzyn Radek, z rozbrajającym „Wezmę dwa, bo dzieci głodne”, jakby moje rachunki płaciło ministerstwo rodziny. A na deser – mama, która powtarzała:

– To tylko chleb, przecież cię stać.

Brali „na krechę”

Nie powiem, rodzina jest dla mnie ważna. Ale kiedy w kasie zaczęło brakować pieniędzy, mimo że piekarnia pełna była ludzi… poczułam, że mój bochenek marzeń zamienia się w ciężki, czerstwy kawałek codziennego stresu.

– Ciociu, to mówiłaś tydzień temu… – westchnęłam ostatnio, gdy Hela znów poprosiła „na zeszyt”.

– Oj, Aldonka, nie bądź taka, rodzina to rodzina! – roześmiała się, pakując jeszcze drożdżówkę dla wnuka.

Sobotni poranek zawsze był dla mnie najbardziej pracowity. Zapach świeżych bułek wypełniał całą piekarnię, a ja z satysfakcją układałam je na półkach. Ledwo zdążyłam postawić kosz z rogalami na ladzie, kiedy drzwi otworzyły się szeroko i weszła ciotka Hela. Jej krok był tak pewny, jakby to ona była właścicielką tego miejsca.

– Ja to tylko po jeden chlebek – rzuciła z uśmiechem, już sięgając po największy bochenek.

Brakowało w kasie

Nie minęły dwie minuty, a do środka wszedł mój brat. Rozglądał się, jakby planował większe zakupy.

– Wezmę dwa, bo dzieci głodne – oznajmił w takim tonie, jakby właśnie mi pomagał, robiąc ten wybór.

– Dwa bochenki to razem szesnaście złotych – powiedziałam, patrząc mu prosto w oczy.

– Serio? – roześmiał się. – Rodzina płaci? Nie przesadzaj. To przecież reklama, że jemy twój chleb.

Starałam się mówić spokojnie, choć w środku gotowało się we mnie.

– Reklama nie opłaci mi prądu ani mąki.

– Życie to nie tylko pieniądze – rzucił, biorąc chleb i odwracając się do wyjścia.

Patrzyłam, jak wychodzą jedno po drugim, zostawiając za sobą nie zapach świeżego pieczywa, lecz ciężkie poczucie, że coś w tej naszej rodzinnej umowie jest mocno jednostronne. W głowie zaczęłam liczyć – ile razy w tygodniu wychodzą stąd z pełnymi torbami, a ja zostaję z pustą kasą. Wtedy pierwszy raz pomyślałam, że jeśli nic nie zrobię, za jakiś czas będę tu stała sama, z piecem pełnym chleba, którego nikt nie kupi.

Postawiłam na swoim

Wiedziałam, że nie mogę dłużej udawać, że wszystko jest w porządku. W kasie brakowało kilkuset złotych tylko z ostatniego tygodnia, a ja coraz częściej zastanawiałam się, czy nie pracuję na stratę. Zaparzyłam sobie mocną kawę, po czym usiadłam przy biurku na zapleczu. Z szuflady wyjęłam czystą kartkę, marker i napisałam dużymi literami: „Rodzina płaci jak wszyscy”. Powiesiłam ją przy kasie, tuż obok tablicy z cenami.

O siódmej pojawiła się mama. Weszła z uśmiechem, ale kiedy zobaczyła kartkę, jej mina natychmiast spochmurniała.

– Aldonko, to wstyd tak traktować rodzinę – powiedziała cicho, ale stanowczo.

– Wstyd to brać i nie oddawać, mamo – odpowiedziałam, starając się, żeby mój głos nie drżał.

– Ty naprawdę chcesz pieniądze od własnej matki za chleb? – zapytała z niedowierzaniem.

– Chcę, żeby każdy szanował moją pracę – odparłam i podałam jej bochenek, tym razem czekając na zapłatę. Mama sięgnęła do torebki, ale widziałam w jej oczach żal.

Dostali nauczkę

Ledwie wyszła, w drzwiach stanęła ciotka Hela. Zmierzyła mnie wzrokiem, potem spojrzała na kartkę przy kasie.

– Wiesz co, nie muszę tu przychodzić. Sama sobie upiekę! – syknęła.

Chwilę później przyszedł Radek. Przeczytał napis, uśmiechnął się krzywo i bez słowa wyszedł, trzaskając drzwiami tak, że z półki spadł jeden rogal.

Minęły trzy dni. Rodziny nie było widać ani słychać. Pani Zosia, moja stała klientka, odebrała swój chleb i powiedziała z uśmiechem:

– Piekarnia to nie jadłodajnia. Dobrze pani zrobiła.

– Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić. To przecież rodzina – odpowiedziałam, choć w duchu przyznałam jej rację.

Kasa po raz pierwszy od miesięcy wyglądała tak, jak powinna. Poczułam, że granice, które postawiłam, mają sens.

Mieli żal

Pewnego popołudnia w drzwiach stanęła mama. Weszła wolno, rozejrzała się po pustym w tej chwili lokalu i podeszła do lady.

– Czujesz się teraz lepiej? Bo wszyscy się na ciebie obrazili – powiedziała bez wstępów.

– Czuję się uczciwie. I mam wreszcie czym zapłacić czynsz – odpowiedziałam.

– Ale rodzina to rodzina… – zaczęła, a w jej głosie słychać było wyrzut.

– I dlatego powinna mnie szanować – przerwałam.

Mama pokręciła głową, jakby chciała powiedzieć coś jeszcze, ale wyszła. Zostałam sama w ciszy, czując, że ta rozmowa wcale nie zamknęła tematu.

Wieczorami, zamykając piekarnię, zatrzymywałam się na chwilę przy kasie. Patrzyłam na banknoty i monety – nie dlatego, że nagle stałam się chciwa, ale bo były dowodem, że wreszcie moja praca ma realną wartość. Nie oddawałam jej już za uśmiech i obietnicę „następnym razem”.

I choć wiedziałam, że ta decyzja kosztowała mnie sporo w relacjach rodzinnych, czułam, że wreszcie oddycham pełną piersią. Granice zostały postawione i nie zamierzałam ich cofać, nawet jeśli miałabym zostać z tym sama.

Aldona, 41 lat

Czytaj także: