„Po śmierci ojca poznaliśmy jego drugą twarz. W końcu dowiedzieliśmy, co działo się z jego wypłatą”

Po śmierci ojca spodziewaliśmy się bólu, pustki i może kilku niespodzianek w szufladach jego biurka – jakichś starych zdjęć, pożółkłych dokumentów czy listów z wojska. Nie przyszło nam jednak do głowy, że zaczniemy powoli odkrywać jego drugie, zupełnie obce oblicze. Z pozoru był spokojnym, cichym człowiekiem, wracającym codziennie o tej samej porze z pracy i jedzącym z nami kolację w milczeniu. Nigdy nie narzekał na pieniądze, choć w domu wiecznie ich brakowało. Mama zaciskała pasa, my dorastaliśmy w skromności. Prawda wyszła na jaw dopiero po jego odejściu – i wstrząsnęła nami do głębi.

Pogrzeb i 1000 pytań

Ojciec zmarł nagle. Bez cierpienia, we śnie. Mama była w szoku. Ja i mój brat też. Choć nie byliśmy z ojcem szczególnie blisko, jego śmierć wprowadziła w nasze życie jakąś nieznośną pustkę. Przez lata był po prostu – obecny. Fizycznie. Bez czułości, ale też bez przemocy. Żył jakby obok nas, zamknięty w swoim świecie. Teraz tego świata już nie było.

Pogrzeb odbył się w sobotę. Cmentarz tonął w chłodnej mgle, a żałobnicy przyszli raczej z obowiązku niż z potrzeby serca. Koledzy z pracy, sąsiedzi, kilku dalekich krewnych. Stałem obok mamy i brata, trzymając w ręku zziębnięte palce. Było coś dziwnego w tej ciszy, która zapadła po ostatnim „wieczne odpoczywanie”. Jakby nikt tak naprawdę nie wiedział, kim był człowiek, którego właśnie pochowaliśmy.

Po powrocie do domu mama usiadła przy kuchennym stole i spojrzała w jeden punkt.

– Przecież on zarabiał dobrze – powiedziała cicho. – Zawsze twierdził, że dostaje premię. Że ma nadgodziny. Gdzie były te pieniądze?

Spojrzeliśmy po sobie z bratem. Pytanie zawisło w powietrzu. Przez lata żyliśmy skromnie. Wakacje to był luksus, a na nowe buty trzeba było długo czekać. Ojciec nigdy nie tłumaczył, gdzie znika jego pensja. A mama, choć czasem narzekała, nigdy nie dopytywała. Może nie chciała wiedzieć?

Tego wieczoru postanowiliśmy, że po pogrzebie przeszukamy jego rzeczy. Nie z ciekawości. Z potrzeby zrozumienia, kim naprawdę był człowiek, z którym dzieliliśmy dom przez całe życie.

Niepokojące znalezisko w piwnicy

Dwa dni po pogrzebie zeszliśmy z bratem do piwnicy. Ojciec zawsze trzymał tam swoje „skarby” – tak to nazywał, choć nikt z nas nie miał pojęcia, co dokładnie przechowuje. Nie pozwalał nam tam wchodzić. Nawet mama nie zaglądała. Mówił, że to jego przestrzeń. Szanując to, nie wchodziliśmy mu w drogę. Do dziś.

Piwnica pachniała kurzem, metalem i czymś niepokojąco słodkim. Na półkach leżały kartony, z których wystawały pożółkłe papiery, niektóre pokryte notatkami. Było tam mnóstwo śrubek, kabli, a także kilka starych radioodbiorników i zepsutych zegarów. Ojciec grzebał przy tym wieczorami – zawsze mówił, że to go odpręża. Prawdziwa niespodzianka czekała w dużym, zamkniętym kufrze pod ścianą.

Musieliśmy znaleźć klucz. Brat przypomniał sobie, że ojciec nosił go na pasku od spodni, schowany w małej kieszonce. Sprawdziliśmy jego ubrania – był tam. Metalowy, zardzewiały klucz idealnie pasował do zamka.

W środku znajdowały się czarne segregatory, a w nich dziesiątki potwierdzeń przelewów, umowy i wypłaty gotówki z różnych kont, ale nie naszych. Nazwisko się zgadzało, ale adresy inne. Rachunki z hoteli, restauracji, nawet jednej kliniki medycyny estetycznej. Przeglądałem kolejne dokumenty z coraz większym niepokojem.

– Co to ma być? – spytał brat, wyciągając plik rachunków za zakupy w drogich butikach.

Nie mieliśmy pojęcia, co odkryliśmy. Jedno było pewne – ojciec prowadził drugie życie. I kosztowało ono więcej, niż mogliśmy sobie kiedykolwiek wyobrazić.

Spotkanie z obcą kobietą

Mama długo nie mogła spać tamtej nocy. Siedziała przy kuchennym stole z tymi wszystkimi papierami rozłożonymi jak puzzle, których nikt nie potrafił ułożyć. W końcu spojrzała na mnie i brata i powiedziała coś, co do dziś mam w uszach:

– A jeśli on... miał kogoś?

To było absurdalne. Nasz ojciec? Ten sam, który po pracy siadał przed telewizorem i nie odzywał się godzinami? Mimo to rachunki z hoteli i drogie restauracje mówiły same za siebie. Postanowiliśmy sprawdzić jeden z adresów, które powtarzały się na wyciągach bankowych. Mieszkanie znajdowało się w innej dzielnicy – nowoczesny blok, domofon z kamerą. Mama została w samochodzie. Z bratem zapukaliśmy do drzwi.

Otworzyła kobieta w średnim wieku, elegancka, z wyraźnym zaskoczeniem w oczach.

– W czym mogę pomóc? – zapytała ostrożnie.

– Chodzi o naszego ojca – powiedziałem. – Zygmunt S.

Jej twarz zbladła. Cofnęła się o krok.

– Wejdźcie – powiedziała po chwili ciszy.

W salonie wisiało zdjęcie. Ojciec, młodszy o kilka lat, trzymał za rękę dziewczynkę może dziesięcioletnią. Kobieta usiadła i zaczęła mówić. Była z nim od ponad dekady. Wiedziała, że ma „dawną” rodzinę, ale wierzyła, że to już zamknięty rozdział.

– Myślałam, że tylko mnie oszukiwał – dodała cicho.

Wyszliśmy stamtąd w milczeniu. Każdy krok brzmiał jak echo zdania, którego nie potrafiliśmy wypowiedzieć: ojciec miał drugą rodzinę.

Ślady w dokumentach z banku

Następnego dnia mama zadzwoniła do banku. Twierdziła, że jako wdowa ma prawo do informacji o kontach ojca. Było ciężko – procedury, papiery, czekanie. W końcu udało się zdobyć dostęp do historii jego kont. I wtedy liczby zaczęły mówić.

Przez ostatnie dziesięć lat ojciec wypłacał miesięcznie znacznie więcej niż deklarował w domu. Różnice były ogromne – zamiast trzech tysięcy, potrafił przelać dziesięć. I to regularnie. Na różne konta, różne nazwiska. Wszystko jednak w tym samym banku. Był sprytny – nie trzymał wszystkiego na jednym rachunku. A jego wynagrodzenie faktycznie było wysokie. Tylko że żadna złotówka z tego nie trafiała do nas.

– On nas okradał – powiedziała mama, patrząc w ekran komputera. – Przez lata. Okradał własne dzieci.

W milczeniu przeglądaliśmy dane. Tam były zakupy dla dziewczynki – ubrania, zabawki, korepetycje, wyjazdy nad morze. Wszystko opłacane z kont, o których istnieniu nie mieliśmy pojęcia. Ojciec prowadził życie, w którym nie było dla nas miejsca.

– Ona nawet chodziła do prywatnej szkoły – dodał brat, pokazując kolejny przelew.

Nie potrafiłem pojąć, jak mógł tak dokładnie zaplanować każdy szczegół, przez lata utrzymując nas w przekonaniu, że ledwo wiąże koniec z końcem. To bolało bardziej niż sama zdrada. Bo tu nie chodziło tylko o inną kobietę. Tu chodziło o wybór. A ojciec nas nie wybrał.

Kim naprawdę był nasz ojciec?

Z dnia na dzień ojciec zaczął zmieniać się w naszej pamięci. Już nie był tym cichym, zmęczonym człowiekiem, który czytał gazetę przy kuchennym stole. Zamiast tego widzieliśmy człowieka z podwójnym życiem – wyrachowanego, chłodnego, zdolnego do perfekcyjnego kłamstwa przez całe dekady. Mama przestała mówić. Jej twarz była pusta, spojrzenie odległe. Jakby nagle zrozumiała, że całe jej małżeństwo to była dobrze wyreżyserowana gra.

Brat próbował dowiedzieć się czegoś więcej. Znalazł jeszcze jeden adres – firmowy. Okazało się, że ojciec miał udziały w małej spółce, o której nikt z nas nie wiedział. Był tam zarejestrowany jako wspólnik. Firma przynosiła zyski. Regularnie. A my? My przez lata słyszeliśmy, że na nowe okna trzeba poczekać. Odwiedziłem jego dawnych kolegów z pracy. Jeden z nich, starszy mężczyzna, spojrzał na mnie z dziwnym współczuciem.

– Twój ojciec to był sprytny gość – powiedział. – Zawsze miał wszystko pod kontrolą. Był też... zamknięty. Nikomu nie ufał. Nawet sobie chyba nie do końca.

Nie chciałem tego słyszeć. Nie chciałem wiedzieć, że ojciec, którego znałem, był tylko cieniem kogoś zupełnie innego. Prawda była nieubłagana. Wszystko, co odkryliśmy, potwierdzało jedno – przez całe życie patrzyliśmy na człowieka, którego wcale nie znaliśmy.

Prawda, z którą trzeba żyć

Minęło kilka miesięcy od pogrzebu. Piwnica została opróżniona, dokumenty zabezpieczone, a ojciec... zniknął z naszej codzienności. Fizycznie i emocjonalnie. Nie wspominaliśmy go przy kolacji, nie wracaliśmy do rozmów o tym, kim był. Jakby cała rodzina próbowała zamknąć rozdział, którego zakończenia nikt nie chciał czytać. Mama sprzedała jego samochód, a część pieniędzy z odzyskanych kont trafiła do naszego domu. To nie były pieniądze, które cieszyły.

Spotkaliśmy się raz jeszcze z tamtą kobietą. Bez emocji, bez wzajemnych pretensji. Miała swoją wersję historii. Wierzyła, że ojciec ją kochał. Może i kochał – ale na swój, egoistyczny sposób. Dziewczynka, którą widzieliśmy na zdjęciu, była jego córką. Naszą siostrą. Nosiła jego nazwisko. Nie wiedziałem, jak to przyjąć. Czy czuć złość, żal, ciekawość? Zdecydowaliśmy, że damy jej spokój. Niech rośnie bez świadomości, ile krzywdy ojciec zostawił po sobie w drugim domu. Bo przecież dla niej też był ojcem.

Czy wybaczyliśmy? Nie. Ale nauczyliśmy się żyć z tym, że ludzie, których uważamy za bliskich, potrafią prowadzić życie, o jakim nie mamy pojęcia. I choć prawda przyszła za późno, wolę ją znać, niż dalej żyć w iluzji. Dopiero po śmierci ojca zrozumiałem, jak bardzo można nie znać własnej rodziny.

Wojciech, 33 lata

Historie są inspirowane prawdziwym życiem. Nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń ani osób, a wszelkie podobieństwa są całkowicie przypadkowe.

Czytaj także: