„Po rozwodzie wróciłam do matki, ale przyjęła mnie chłodno. Nie sądziłam, że zbliży nas wspólne marynowanie maślaków”

Po rozwodzie wróciłam do domu, tego samego, w którym przez pół życia czułam się niechciana. Miałam trzydzieści trzy lata, dwójkę dzieci i walizkę wypchaną rzeczami, które bardziej przypominały porażki niż ubrania.

Nie wyszło mi

Kiedy przekroczyłam próg kuchni, zapach gotowanej zupy porwał mnie prosto w dzieciństwo – ale nie to ciepłe, serialowe, tylko takie z ciszą i wymaganiami.

– Dużo tego nie ma – powiedziała mama, kiedy stawiała przede mną talerz. Jakbyśmy miały być dwiema obcymi kobietami, które przypadkiem dzielą kolację.

– Dzieci śpią? – zapytała po chwili, zerkając w stronę przedpokoju.

– Tak – odpowiedziałam, walcząc z gulą w gardle. – Zmęczone.

Nie odpowiedziała nic. Usiadła naprzeciwko, zaczęła jeść. Łyżka zupy, chrzęst grzanek, znowu łyżka, jakbyśmy były aktorkami w złym spektaklu. Cisza pomiędzy nami była jak ściana – gruba, zimna, popękana. Złapałam się na tym, że siedzę zgarbiona, jak nastolatka, która zaraz dostanie burę za ocenę z matmy.

– Znowu padało – mruknęła matka.

Przytaknęłam. Czułam się jak zbieg. Wróciłam do miejsca, z którego kiedyś uciekłam, wierząc, że nigdy nie będę jak moja matka, która milczy, kiedy powinno się przytulić.

Oddaliłyśmy się

Po rozwodzie nie miałam dokąd pójść. On powiedział, że „to już nie to” i że „tak będzie lepiej dla wszystkich”. Kiedy wyprowadzałam się z naszego mieszkania, dzieci siedziały na walizkach i nie płakały. Tylko ja łkałam na klatce schodowej, przytrzymując jedną ręką drzwi windy, a drugą chusteczkę przy nosie. Upokorzenie? Tak. Samotność? Niewyobrażalna. Ale najgorsze było to, że nie miałam nikogo, kto by zapytał: „Co mogę dla ciebie zrobić?”.

Patrzyłam na moją matkę i widziałam kobietę, która całe życie dźwigała na plecach ciężary, o których nigdy nie mówiła. Ale nie miałam już siły jej współczuć. Przez trzydzieści trzy lata próbowałam się domyślić, co czuje. Teraz chciałam tylko przetrwać dla dzieci, choć w tej kuchni, pod tym dachem, czułam się bardziej zagubiona niż kiedykolwiek wcześniej.

Rano dzieci wstały o wiele za wcześnie. Mały przeszedł do mnie i wgramolił się pod kołdrę, a starsza włączyła bajkę na tablecie i podgłośniła tak, że aż zadrżała szafka przy łóżku. Próbowałam jeszcze chwilę udawać, że śpię, ale wiedziałam, że to już nie ma sensu.

Była surowa

Wstałam w piżamie i poszłam do kuchni zrobić herbatę. Matka już tam była, stała przy zlewie, jakby wcale nie spała tej nocy.

– Nie możesz ich ogarnąć? – zapytała, nie odwracając się do mnie. Głos miała spokojny, ale twardy, jak zwykle.

Zamknęłam oczy i policzyłam do trzech, zanim odpowiedziałam.

– To dzieci. Dopiero się obudziły.

– A ja myślałam, że dzieciom trzeba stawiać granice – dodała i w końcu spojrzała na mnie przez ramię.

Wzięłam kubek i nalałam wody z czajnika, starając się nie patrzeć w jej stronę. Dłoń mi lekko drżała.

– Może ty myślałaś. Ja próbuję przetrwać.

– Przetrwać? – powtórzyła i parsknęła cicho, jakby nie mogła uwierzyć w to, co słyszy. – Tak się teraz mówi na bycie bezradnym?

Wtedy coś we mnie pękło. Obróciłam się do niej i oparłam dłonie o stół.

– Przez całe życie mnie oceniasz. Nic nie mówisz, ale zawsze masz minę, jakbyś lepiej wiedziała. Pamiętasz, jak miałam dwanaście lat i zapomniałam kanapek na wycieczkę? Po powrocie powiedziałaś tylko, że „trzeba było myśleć wcześniej”. A ja wtedy cały dzień byłam głodna.

Kłóciłyśmy się

– Przypominałam ci o kanapkach przed wyjściem. A poza tym byłaś uparta, nie chciałaś słuchać.

– Bo nigdy nie słuchałaś – podniosłam głos. – Nigdy nie przyszłaś zapytać, jak się czułam, kiedy ojciec trzaskał drzwiami i wychodził. Albo kiedy przez dwa tygodnie się do mnie nie odzywałaś, bo nie posprzątałam łazienki.

Matka wytarła dłonie w ścierkę i spojrzała na mnie bez mrugnięcia.

– Zawsze miałaś skłonność do przesady.

Zacisnęłam usta i się odwróciłam. Wiedziałam, że nie będzie przeprosin, nie będzie rozmowy. Nie było jej wtedy, kiedy byłam małą dziewczynką i nie było jej teraz, kiedy wróciłam jako rozwódka z dwójką dzieci. Ale pierwszy raz w życiu powiedziałam coś na głos. Wyszło ostro, może nieskładnie, ale nie żałowałam.

Później myślałam o tym, jak często uciszałam własne emocje, żeby tylko nie usłyszeć podobnego tonu w jej głosie. Bałam się, że będę taka jak ona. Że moja córka, kiedy dorośnie, będzie się mnie bała. Że będzie wspominać mój chłodny wzrok i moje milczenie przy stole.

Chciałam się zbliżyć

Od tamtej rozmowy minęły trzy dni. Nie rozmawiałyśmy wiele. Właściwie każda z nas chodziła własnymi ścieżkami. Mijałyśmy się w przedpokoju bez słowa. Dzieci jakoś wyczuły napięcie i też przestały biegać po domu, jakby nagle ktoś im powiedział, że tu nie wypada się śmiać.

Zastanawiałam się, ile takich wieczorów miała za sobą. Ile dni, w których nikt jej nie zapytał, jak się czuje. Bo przecież ojciec nie pytał, ja nie pytałam. Żyła obok innych ludzi, niekoniecznie z nimi.

Tego dnia zostawiła mi kubek z herbatą na stole. Z miodem i cytryną, tak jak lubię. Usiadłam, napiłam się i pomyślałam, że to jest jedyne „przepraszam”, jakie prawdopodobnie usłyszę. I może powinnam je przyjąć, póki jeszcze jest komu je dawać.

Zaczęło się od grzybów, które mama przyniosła od sąsiadki. Miały być marynowane, bo tak się zawsze robiło. Kiedy byłam dzieckiem, uwielbiałam ten moment – pachnące przyprawy, czyste słoiki ustawione równo jak żołnierze. Wtedy mama pozwalała mi wrzucać ziarna gorczycy do każdego z nich i zakręcać wieczka.

Nie planowałam tego

Tego wieczoru nie planowałyśmy nic wspólnego. Weszłam do kuchni tylko po herbatę, a ona przebierała grzyby. Nie spojrzała na mnie, ale przesunęła w moją stronę deskę i nóż. Usiadłam. Przez chwilę kroiłyśmy w ciszy.

– Te małe zostaw. Lepiej wyglądają w całości – powiedziała.

Przytaknęłam. Wciąż kroiłam, ale kątem oka obserwowałam, jak układa przyprawy, jak odmierza ocet. Znała to na pamięć. Ruchy miała pewne, chociaż palce już nie tak sprawne jak kiedyś.

– Kiedyś to robiłyśmy razem – powiedziała nagle.

– Pamiętam – odpowiedziałam. – Wtedy też nie rozmawiałyśmy za dużo.

Pokręciła głową z lekkim uśmiechem.

– Ty nie lubiłaś zapachu octu. Mówiłaś, że śmierdzi starością.

Zaśmiałam się krótko.

– Dalej tak uważam.

Potrzebowałam jej

Przez chwilę znowu było cicho. Potem wzięła pierwszy słoik, włożyła do środka kilka kapeluszy, dolała zalewy, zakręciła wieczko i odstawiła.

– Też kiedyś chciałam odejść – powiedziała, jakby mówiła do siebie. – Ale zabrakło mi odwagi.

Unieruchomiło mnie. Trzymałam nóż w ręku i patrzyłam na nią, próbując zrozumieć, czy dobrze usłyszałam.

– Ty?

– Myślisz, że to było proste? Żyć z człowiekiem, który przez pół życia milczy albo krzyczy? Który potrafi trzaskać drzwiami, bo herbata była za słodka?

Nie odpowiedziałam. Patrzyłam, jak wrzuca do kolejnego słoika listek laurowy, jakby to była najzwyklejsza rzecz na świecie – wyznanie, że chciała odejść, ale została, bo nie umiała inaczej.

– Ty ją miałaś – dodała. – Odwagę. Zrobiłaś to, czego ja nigdy nie potrafiłam.

Zakręciła słoik i odstawiła go na bok.

Nagle poczułam, że brakuje mi powietrza. Zalała mnie fala emocji – wdzięczność, smutek, złość, coś jeszcze, co trudno było nazwać. Bo to był pierwszy raz, kiedy poczułam, że naprawdę mnie widzi. Nie tylko jako córkę, nie jako matkę swoich wnuków, ale jako kobietę, która zrobiła coś trudnego. Która zawalczyła o siebie.

Agnieszka, 38 lat

Historie są inspirowane prawdziwym życiem. Nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń ani osób, a wszelkie prawdopodobieństwa są całkowicie przypadkowe.

Czytaj także: