„Nie miałam pieniędzy na święta i poprosiłam o pomoc najbliższych. Oni prezentowali mi upokorzenie”

Święta zawsze kojarzyły mi się z ciepłem, zapachem pierników i śmiechem dzieci. Od kiedy zostałam sama z trójką maluchów, grudzień przestał być magiczny – zamienił się w miesiąc stresu i wyrzeczeń. Pracowałam, ile mogłam, łapałam każdą fuchę, a mimo to w tym roku w portfelu było pusto. W lodówce tylko światło, a na koncie kilkanaście złotych. Długo biłam się z myślami, aż w końcu zadzwoniłam do rodziny. Wydawało mi się, że mogę na nich liczyć. Chciałam tylko, żeby dzieci miały co zjeść przy wigilijnym stole. Zamiast pomocy dostałam coś, co bolało bardziej niż głód.

Dopadł mnie świąteczny lęk

Przewracałam się z boku na bok, licząc w myślach rachunki, które miałam do zapłacenia. W głowie szumiało mi od nerwów. Zbliżał się dwudziesty grudnia, a ja nie miałam ani karpia, ani pierogów, ani nawet zwykłej mąki, żeby coś ugotować. Dzieci nie mówiły nic, ale widziałam, jak zaglądają do lodówki z nadzieją, że może tym razem coś się tam pojawi.

Pracowałam jako pomoc domowa, sprzątając mieszkania. Ostatnio jedna z klientek odwołała kilka zleceń, bo wyjechała na święta do rodziny. Zostałam z niczym. Miałam nadzieję, że jakoś przetrwamy, może ktoś da coś z opieki, może wystarczy na najtańsze produkty. Nie wystarczyło. W końcu usiadłam na kanapie, trzymając telefon w ręku. Naciskałam numer siostry i cofałam się. Znów naciskałam. W głowie miałam tysiąc myśli. Co powiedzą? Czy mnie wyśmieją? Czy może jednak pomogą?

Zacisnęłam powieki i nacisnęłam zieloną słuchawkę. Dzwoniło długo.

– No cześć, co tam? – odezwała się jej głos po drugiej stronie.

Wzięłam głęboki oddech.

– Cześć… Słuchaj, muszę cię o coś poprosić. Chodzi o święta…

Liczyłam na jej wsparcie

– Chodzi o święta – powtórzyłam niepewnie. – Nie mam za co kupić jedzenia. Dzieci… no wiesz. Może miałabyś trochę pieniędzy na pożyczenie? Oddam, jak tylko dostanę zlecenie po Nowym Roku.

Po drugiej stronie zapadła cisza. Przez chwilę myślałam, że się rozłączyła.

– No nie wiem, wiesz, teraz też mamy ciężko. Prezenty, rachunki, dzieciaki... wszystko drogie – powiedziała w końcu głosem, który od razu zdradzał niechęć.

– Rozumiem, naprawdę. Nie chcę dużo. Chociaż na jedzenie, cokolwiek. Nie dla mnie, tylko dla dzieci. Chcę zrobić im Wigilię, jakąkolwiek – wydukałam, czując, jak gardło zaczyna mi się zaciskać.

– A może zapytaj mamy? Ona ma trochę odłożone – rzuciła i natychmiast dodała: – Tylko nie mów, że ci kazałam dzwonić.

– Mówiła, że już mi pomogła w tym roku… – odpowiedziałam cicho.

– No to może trzeba było wcześniej się ogarnąć – mruknęła, a ja aż się cofnęłam, jakby jej słowa mnie uderzyły.

– Myślisz, że mi łatwo prosić? – zapytałam, ale ona już mówiła coś do męża w tle.

– Słuchaj, nie mogę teraz gadać. Jak coś, to napiszę – ucięła i rozłączyła się bez pożegnania.

Patrzyłam tępo na ekran. Wiadomości nie było. Po godzinie zadzwoniła mama. Głos miała chłodny.

– Co ty sobie myślisz, że będziesz wszystkich naciągać przed świętami?

Wtedy zrozumiałam, że poszło dalej. Że siostra nie tylko odmówiła, ale i zadbała, żeby wszyscy wiedzieli, że znów „żebrzę”.

Tak wygląda rodzinne wsparcie

Jeszcze tego samego dnia odezwała się ciotka. Zadzwoniła, jakby nic się nie stało, a potem, zamiast zapytać, czy dzieci czegoś potrzebują, rzuciła:

– Słyszałam, że znowu masz problemy. No nie wiem, dziecko, może czas w końcu się ogarnąć, a nie czekać, że ktoś wszystko załatwi za ciebie.

Stałam przy kuchennym blacie, trzymając telefon w jednej ręce, a w drugiej resztkę chleba, który miał starczyć do wieczora. Głos mi drżał, kiedy odpowiadałam:

– Ja nie chcę niczego za darmo. Chciałam tylko pożyczyć, żeby dzieci miały co zjeść na święta.

– Wszyscy mamy dzieci – odpowiedziała ciotka. – I jakoś sobie radzimy. Może jakbyś nie miała ich trojga, to byłoby łatwiej?

Poczułam, jakby ktoś wbił mi nóż w serce. Moje dzieci to nie był błąd ani ciężar. To było wszystko, co miałam.

– Trzymaj się – rzuciła jeszcze i się rozłączyła.

Wieczorem zadzwoniła jeszcze kuzynka. Myślałam, że może chociaż ona okaże trochę empatii. Zaczęła dobrze – zapytała, jak dzieci, czy są zdrowe. Już prawie chciałam się rozpłakać z wdzięczności, że ktoś pyta z troską.

– Tylko nie obraź się, ale mama mówiła, że ty co roku masz problem. Może czas się zastanowić, żeby zmienić swoje życie.

Nie odpowiedziałam nic. Ręka mi zadrżała, wyłączyłam rozmowę i osunęłam się na podłogę.

Upokorzenie przy stole

Mimo wszystko zdecydowałam się pojechać na rodzinną Wigilię. Dzieci cieszyły się na spotkanie z kuzynami, a ja – choć z duszą na ramieniu – miałam nadzieję, że może ktoś mnie przeprosi. Może porozmawiamy spokojnie, przy barszczu, w cieple, jak dawniej. Może zrozumieją. Zamiast tego, jeszcze przed wejściem, usłyszałam zza drzwi śmiech i zdanie, które wryło mi się w pamięć:

– Ciekawe, czy przyszła tylko po prezenty.

Zatrzymałam się na chwilę. Dzieci ciągnęły mnie za rękę, więc weszłam, udając, że nic nie słyszałam. Mama podała mi talerz z łazankami i szybko odwróciła wzrok.

– Zjesz coś, czy tylko popatrzysz, co jeszcze można wynieść do domu? – zażartował mój szwagier. Wszyscy przy stole się roześmiali.

– Może dajmy jej reklamówkę, żeby miała co zabrać – dorzuciła ciotka, a ja zobaczyłam, jak moja córka patrzy na mnie z niezrozumieniem.

– Mamo, czemu oni się śmieją? – zapytała cicho.

Nie wiedziałam, co odpowiedzieć. Czułam, jak palą mnie policzki. Nagle wstałam i powiedziałam tylko:

– Dziękujemy za zaproszenie. Musimy już iść.

– Oj, nie przesadzaj, to tylko żarty – rzuciła mama.

– Ja nie jestem tu dla waszych żartów – odpowiedziałam spokojnie, choć w środku krzyczałam.

Zebrałam dzieci i wyszłam. W drodze powrotnej nikt się nie odezwał. Dzieci trzymały mnie za ręce, a ja walczyłam ze łzami, żeby się przy nich nie rozpłakać.

Jak oni mogli?

Wróciliśmy do domu, gdzie czekała nas cisza. Tylko choinka, którą dzieci własnoręcznie ubrały z papierowych ozdób, dawała trochę ciepła. Z kuchni dochodził zapach niedokończonej zupy, jedynego co udało mi się ugotować przed wyjściem. Usiedliśmy razem na kanapie. Najmłodszy syn zapytał, czy Mikołaj o nim zapomniał. Przytuliłam go mocno i powiedziałam, że może po prostu się spóźnił. Właśnie wtedy najstarszy z kieszeni wyciągnął coś zawiniętego w serwetkę. Dwa pierniczki.

– Zabrałem ze stołu. Żebyśmy też mieli coś świątecznego – powiedział cicho.

Pękło mi serce, ale uśmiechnęłam się. Zjedliśmy te pierniczki jak królewskie danie. Każdy po jednym kęsie. Tylko tyle, ale dzieci były szczęśliwe, bo byliśmy razem. Nie odezwał się nikt z rodziny przez kolejne dni. Żadnego „przepraszam”, żadnego „jak się czujesz?”. Jakby nic się nie wydarzyło. Ja też nie dzwoniłam. Nie miałam już siły prosić, tłumaczyć się, znosić spojrzeń pełnych pogardy.

Zaczęłam szukać pracy w sylwestra. Nie było łatwo, ale trafiłam na jedną kobietę, która sama wychowywała dzieci. Dała mi szansę i zlecenie na sprzątanie jej biura po godzinach. Od niej wszystko się zaczęło. Minęły święta. Nie było prezentów, opłatka, kolęd. Było ubogo, ale prawdziwie. I chyba właśnie wtedy po raz pierwszy od dawna poczułam, że jestem wystarczająca. Że nie muszę niczego udowadniać rodzinie, która nie wie, czym jest miłość bez warunków.

Zamiast prezentu – wstyd

Minęły dni, a ja nadal czułam ciężar tamtych świąt. Słowa rodziny powracały w mojej głowie jak echo, a ja wciąż próbowałam znaleźć w sobie siłę, by nie poddać się poczuciu wstydu. Dzieci były moim światłem – patrzyłam na nie i wiedziałam, że muszę walczyć o każdy uśmiech, nawet jeśli wokół panowała obojętność i krytyka. Wspólnie przetrwaliśmy, choć bez luksusów i świątecznego przepychu. Ich radość z drobnych rzeczy przypominała mi, co naprawdę się liczy. To, że byliśmy razem, dawało mi więcej niż wszystkie pieniądze świata.

Zaczęłam planować kolejne miesiące ostrożniej, ucząc się oszczędności i szukania pracy, która pozwoli nam przetrwać. Nie oczekiwałam od rodziny pomocy. Ich reakcje pokazały mi, że nie mogę liczyć na wsparcie tam, gdzie nie ma empatii. W końcu zrozumiałam, że wartość świąt nie leży w prezentach czy pieniądzach, ale w obecności bliskich, w ciepłych gestach, w tym, że mimo trudności potrafimy razem przetrwać.

Nie chciałam już prosić, nie chciałam upokorzenia. Wiedziałam, że sama mogę zapewnić dzieciom poczucie bezpieczeństwa i miłość. Tamte święta były bolesne, ale też nauczyły mnie niezależności i siły, której wcześniej w sobie nie dostrzegałam. Teraz każde kolejne wyzwanie przyjmowałam z większą pewnością siebie, pamiętając, że nawet gdy świat zawodzi, to ja mogę być dla moich dzieci całym światem.

Monika, 32 lata

Historie są inspirowane prawdziwym życiem. Nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń ani osób, a wszelkie podobieństwa są całkowicie przypadkowe.

Czytaj także: