„Córka z rodziną miała zamieszkać u nas na chwilę, a żerują na nas już 2 lata. W końcu musiałam wystawić im rachunek”

Kiedy Andrzej odszedł na emeryturę, a ja zaczęłam pracować tylko dorywczo, nasze życie wreszcie zwolniło. Byliśmy zmęczeni latami bieganiny, rachunkami, kredytem, obowiązkami. Nagle odkryliśmy ciszę i spokój. Poranki przy kawie smakowały inaczej, w niedzielę mogliśmy wyciągać się na kanapie bez poczucia winy, że czegoś nie dopilnowaliśmy. Czasami w żartach mówiłam do męża: „Zobacz, Andrzej, doczekaliśmy się – mamy swój kawałek ciszy”.

Kiedy Sylwia zadzwoniła i powiedziała, że z Robertem mają problemy finansowe i na chwilę wprowadzą się z dziećmi, nie wahałam się ani sekundy. Wnuki pod ręką? To miała być radość, a nie ciężar. Myślałam: „kilka miesięcy i staną na nogi, a my nacieszymy się obecnością rodziny”.

Minęły dwa lata. Dwa lata hałasu, ciągłych zakupów, kłótni dzieciaków o komputer, pralek chodzących bez przerwy. Rachunki wzrosły trzykrotnie, a ja nie pamiętam, kiedy ostatnio w spokoju usiadłam z Andrzejem przy stole. Kuchnia stała się polem bitwy o to, kto ma ugotować obiad, a lodówka nigdy nie jest pełna – choć to my ją zapełniamy.

Zaczynam się czuć jak intruz we własnym domu. Andrzej mówi, że trzeba to rozwiązać, ale on unika kłótni, a ja... ja już nie wiem, jak długo dam radę. Boję się, że jeszcze chwila, a zamiast rodziny będziemy mieć wrogów pod własnym dachem.

Zaczęły się kłótnie o pieniądze

– Sylwia, musimy coś ustalić – zaczęłam ostrożnie, kiedy siedziała przy stole i przeglądała telefon. – Rachunki są coraz wyższe. Nie możemy dłużej wszystkiego płacić sami.

– Mamo, naprawdę? – westchnęła, nawet nie podnosząc wzroku. – My ledwo wiążemy koniec z końcem. Jak możesz to liczyć?

Poczułam, jak rośnie we mnie złość.

– Ale przecież to nie jest kwestia liczenia! Gaz, prąd, woda… To wszystko kosztuje. Wy oboje pracujecie.

Wtedy wtrącił się Robert, który do tej pory siedział cicho.

– Rodzina jest od tego, żeby sobie pomagać, prawda? To nie pensjonat, żebyście nam rachunki wystawiali.

– Pomagać, tak… – spojrzałam na niego ostro. – Ale chyba nie chodzi o to, żeby dwie osoby z emerytury utrzymywały kolejne cztery?

Andrzej odchrząknął, jakby chciał rozładować napięcie.

– Może uda się znaleźć jakieś rozwiązanie. Nie mówmy od razu o rachunkach, tylko o tym, żeby każdy coś dołożył.

– Ale przecież my nic nie mamy – Sylwia podniosła głos, wreszcie odkładając telefon. – Wy macie dom, macie spokój, emerytury. A my? Dwoje dzieci, zbieramy na wkład własny na kredyt, opłaty. Jeszcze nam dołożycie obowiązków?

Poczułam, że zaczyna mnie dusić. W gardle stanęła mi gula, bo z jednej strony było mi żal Sylwii, a z drugiej – miałam ochotę krzyknąć: „A kto przez te dwa lata płacił za twoje obiady, kto prał, kto opiekował się dziećmi, kiedy ty wychodziłaś?”.

Zamiast tego tylko wbiłam paznokcie w dłonie pod stołem.

– Nie chodzi o to, żebyście nam wszystko oddali, tylko żebyście się dorzucali. To nie jest sprawiedliwe.

Sylwia przewróciła oczami, Robert zacisnął usta, a Andrzej spuścił wzrok. Wiedziałam, że ta rozmowa niczego nie zmieni. Tylko poczułam się winna, że w ogóle ją zaczęłam. Ale w środku buzowało: ile jeszcze mam wytrzymać?

Wszystko sobie policzyłam

Wieczorem siedziałam przy stole z notesem i kalkulatorem. Andrzej zaglądał mi przez ramię.

– Zobacz – szeptałam, żeby Sylwia i Robert nie słyszeli – w tym miesiącu pralka chodziła trzydzieści cztery razy. To nie są nasze rzeczy, Andrzej. My sami mielibyśmy może dziesięć prań.

– A komputer? – dodał cicho. – Oni i dzieci siedzą po kilka godzin dziennie. To też ciągnie prąd.

Pisałam wszystko jak księgowa. Zaznaczałam godziny, ile razy widziałam światło w łazience, jak długo leciała woda pod prysznicem. Wiedziałam, że to brzmi absurdalnie, ale czułam, że inaczej nikt nie zrozumie, ile nas to kosztuje.

Kiedy wreszcie pokazałam swoje notatki Sylwii, ta niemal wybuchnęła śmiechem.

– Mamo, naprawdę? Ty liczysz, ile razy ktoś się kąpie?

– Tak, bo twoje kąpiele po godzinę kosztują majątek! – wyrwało mi się.

– Nie moje, tylko dzieci! – krzyknęła. – Mają prawo się kąpać, grać, żyć normalnie.

– Nikt wam tego nie zabrania – odezwał się Andrzej, próbując zachować spokój. – Ale to wszystko kosztuje.

Robert uniósł brwi i rzucił z ironią:

– No pięknie, teraz będziemy się rozliczać jak w hotelu? Może jeszcze podasz nam cennik za jajko na miękko?

– Nie żartuj sobie – odpowiedziałam lodowato. – To nie jest śmieszne.

Atmosfera zrobiła się gęsta. Przy obiedzie każdy mówił półsłówkami, Sylwia trzaskała szafkami w kuchni, a Robert demonstracyjnie siedział w salonie z nogami na stole. Dzieci czuły napięcie i pytały: „Babciu, czemu jesteś smutna?” – a ja nie potrafiłam odpowiedzieć.

Zaczęła się cicha wojna. Uszczypliwości zamiast rozmów, chłód w spojrzeniach, milczenie przy wspólnym stole. Nasz dom, dotąd pełen śmiechu wnuków, stał się polem bitwy o liczby.

Córka dała mi ultimatum

Pewnego wieczoru schodziłam po kubek herbaty, kiedy usłyszałam głosy z kuchni. Zatrzymałam się na schodach, bo Sylwia mówiła ostrym tonem.

– Robert, ja już mam tego dość. Mama zachowuje się, jakbyśmy jej byli winni fortunę.

– Mówiłem ci, że trzeba było wynająć coś małego – odparł Robert. – Ale ty chciałaś wygodnie.

– Wynająć? – prychnęła. – A za co? Jak mama się nie uspokoi, to się wyprowadzimy. I zobaczy, jak to jest, kiedy nie będzie oglądała wnuków.

Poczułam, że serce mi zamarło. Stałam w ciemnym korytarzu, trzymając się poręczy, jakby miała mnie uratować przed upadkiem.

Weszłam do kuchni, zanim zdążyłam się zastanowić.

– Naprawdę chcesz mnie karać za to, że proszę o pomoc w rachunkach? Zabierać dzieci? – zapytałam, czując, że głos mi drży.

Sylwia odwróciła się gwałtownie.

– Podsłuchiwałaś?

– Słyszałam wystarczająco dużo.

– Mamo – zaczęła, ale jej oczy błyszczały gniewem – jak ci się nie podoba, to radź sobie sama. My też możemy.

– Ale ja nie chcę, żebyście się wyprowadzali! – krzyknęłam, nagle świadoma, że to prawda. – Chcę tylko, żeby było uczciwie!

Sylwia uderzyła dłonią w blat.

– To może ustalmy jasno: albo przestaniesz nas męczyć tymi rachunkami, albo pakujemy się i kończymy tę farsę. A jak się wyprowadzimy, to koniec. Nie będziesz oglądała wnuków, rozumiesz?

Słowa zawisły w powietrzu jak nóż. Robert patrzył w podłogę, Andrzej w progu zacisnął usta, a ja… ja poczułam, że grunt usuwa mi się spod nóg. Czy miałam siłę ryzykować utratę wnuków?

Musiałam być twarda

Tej nocy nie mogłam zasnąć. Leżałam obok Andrzeja, wpatrując się w sufit. W głowie brzmiały słowa Sylwii: „Nie będziesz oglądała wnuków”. To było jak szantaż, którego nigdy bym się po niej nie spodziewała.

Rano Andrzej nalał mi kawy i usiadł naprzeciwko.

– Hela, to nie może tak trwać. Albo postawimy granice, albo nigdy się to nie skończy – powiedział spokojnie, ale stanowczo.

Spojrzałam na niego ze łzami w oczach.

– A jeśli naprawdę zabiorą dzieci? Nie przeżyję, jeśli wnuki przestaną do nas przychodzić.

– To nie są pionki w grze – westchnął. – Jeśli Sylwia traktuje je jak kartę przetargową, to znaczy, że już dawno coś się w niej zmieniło.

Przypomniałam sobie moich własnych rodziców. Oni nigdy nie musieli prosić mnie o pomoc – to ja sama czułam obowiązek, by im coś przynieść, coś dać. A Sylwia? Oczekuje, że będziemy sponsorami jej życia. Zaczęłam czuć wobec własnej córki coś, czego bałam się nazwać – chłód.

Przy obiedzie panowała martwa cisza. Sylwia udawała, że mnie nie widzi, Robert odgrywał rolę ofiary, a wnuki biegały po domu, nieświadome, że coś się rozpada.

Kiedy próbowałam z nimi rozmawiać, Sylwia nagle rzuciła:

– Mamo, może lepiej się nie wtrącaj, dobrze? Dzieci nie potrzebują, żeby je ustawiać.

To zabolało bardziej niż wszystkie wcześniejsze słowa. W jednej chwili zrozumiałam, że nie jestem już matką, która wspiera. Byłam intruzem, którego tolerowano tylko dlatego, że płaci rachunki. A przecież chciałam tak niewiele – odrobiny spokoju i wdzięczności.

Postawiłam im jasno granicę

Wieczorem usiedliśmy do kolacji. Atmosfera była tak gęsta, że słychać było tylko stukot sztućców. Wreszcie odłożyłam widelec i spojrzałam na wszystkich.

– Koniec. Nie dam rady tak dłużej – powiedziałam stanowczo. – Macie miesiąc na wyprowadzkę.

Sylwia zamarła, a potem gwałtownie odsunęła krzesło.

– To znaczy, że wybierasz pieniądze zamiast rodziny?

– Wybieram spokój we własnym domu – odpowiedziałam drżącym głosem, ale pewnie.

Robert parsknął.

– Nie spodziewałem się, że własna teściowa może być tak zimna. Myślałem, że rodzina jest od tego, żeby się wspierać, a nie żeby wyrzucać na bruk.

– Nie wyrzucamy was na bruk – wtrącił Andrzej, kładąc mi dłoń na ramieniu. – Jesteście dorośli. Dacie sobie radę. Ale nie możemy być za was odpowiedzialni do końca życia. Nie chcecie się dokładać, to trudno.

– Świetnie – warknęła Sylwia. – Jak tylko się wyniesiemy, zapomnij o wnukach. Nie będziesz miała prawa ich oglądać.

Serce mi pękło, ale nie mogłam się cofnąć.

– To twoja decyzja, nie moja – wyszeptałam.

Kolacja zakończyła się trzaskiem drzwi i tupotem stóp na schodach. Zostaliśmy z Andrzejem sami przy stole. Patrzyliśmy na siebie w ciszy. On ścisnął moją dłoń, a ja poczułam jednocześnie ulgę i winę. Ulgę, że wreszcie postawiłam granicę. Winę, że mogłam właśnie stracić córkę i wnuki.

Dom, w którym jeszcze niedawno rozbrzmiewały dziecięce śmiechy, nagle stał się lodowaty. Ale wiedziałam, że ta decyzja była nieunikniona.

Mam nadzieję, że się opamięta

Dom opustoszał szybciej, niż się spodziewałam. Sylwia spakowała rzeczy w kilka dni, nie rozmawiając ze mną ani słowem. Robert pomrukiwał coś pod nosem, ale nawet on nie miał odwagi spojrzeć mi w oczy. Wnuki… przytuliły mnie na odchodnym, pytając, kiedy znowu się zobaczymy. Odpowiedziałam wymijająco, bo sama nie wiedziałam, czy ich matka jeszcze mi na to pozwoli, kiedykolwiek.

Pierwsze dni były dziwnie ciche. W kuchni nie brzęczały kubki, nikt nie trzaskał drzwiami. Andrzej powiedział, że wreszcie może oddychać pełną piersią. Ja chodziłam po domu i czułam, jakby echo odbijało się od pustych ścian.

Któregoś wieczoru weszłam do pokoju po wnukach. Łóżko stało puste, na półce zostało kilka książeczek i autko. Usiadłam na łóżku i ogarnęła mnie fala tęsknoty. Chciałam tylko trochę spokoju – pomyślałam – a może straciłam rodzinę.

Andrzej stara się mnie pocieszać. Mówi, że Sylwia się opamięta, że za jakiś czas wróci. Ja nie wiem. Wiem tylko, że granica została przekroczona, a relacje mogą już nigdy nie być takie same.

A jednak w sercu tli się maleńka nadzieja. Nadzieja, że kiedyś wnuki znowu przekroczą ten próg, z uśmiechem rzucą się w moje ramiona. Że Sylwia zrozumie, iż rodzina to nie tylko brać, ale i dawać.

Na razie zostało nam milczenie i cisza. Cisza, która boli, choć o nią tak walczyłam.

Helena, 58 lat

Historie są inspirowane prawdziwym życiem. Nie odzwierciedlają rzeczywistych zdarzeń ani osób, a wszelkie podobieństwa są całkowicie przypadkowe.

Czytaj także: