Ubezwłasnowolnienie - jak je załatwić?
Zdarza się, że ktoś bliski nie jest w stanie załatwiać żywotnych dla siebie spraw. Tylko sąd może zdecydować, kto będzie występował w jego imieniu. Dowiedz się, jak można przeprowadzić ubezwłasnowolnienie.
Kodeks cywilny precyzuje, kogo można ubezwłasnowolnić. Zgodnie z nim można o to wystąpić w stosunku do osoby pełnoletniej, ale też takiej, która ukończyła 13 lat, o ile jest chora psychicznie, niepełnosprawna intelektualnie lub dotknięta zaburzeniami psychicznymi w szczególności alkoholizmem lub narkomanią i nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem.
Rodzaje ubezwłasnowolnienia
Sąd może orzec ubezwłasnowolnienie:
- Całkowite. Taka osoba nie może m.in.podjąć pracy, dokonywać zakupów (np. samochodu, mieszkania), przyjąć spadku, darowizny. Wszelkie dokonane przez nią czynności prawne są nieważne (wyjątek: umowy zawierane w drobnych bieżących sprawach, np. zakupy). Ustanawia się dla niej opiekuna. Wydając orzeczenie o całkowitym ubezwłasnowolnieniu, sąd opiekuńczy ustanawia dla niej przedstawiciela ustawowego – opiekuna.
- Częściowe (dotyczy tylko osoby pełnoletniej). W takim przypadku sąd ustanawia dla niej kuratora. Osoba ubezwłasnowolniona częściowo może np. podjąć pracę, robić zakupy, ale nie ma prawa m.in. kupić, sprzedać, darować nieruchomości lub sporządzić testamentu. Do każdej czynności prawnej dokonanej przez nią potrzebna jest zgoda kuratora.
Kto może złożyć wniosek
Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć jedynie:
- współmałżonek,
- krewny w linii prostej (rodzice, dzieci),
- rodzeństwo,
- przedstawiciel ustawowy.
Uwaga! Krewni ani rodzeństwo nie mogą złożyć wniosku, gdy dana osoba ma przedstawiciela ustawowego.
Pismo należy skierować do sądu okręgowego właściwego dla miejsca zamieszkania osoby, która ma być ubezwłasnowolniona, a w przypadku braku takiego miejsca – do sądu w miejscu jej pobytu.
Co powinno zawierać pismo
We wniosku powinny się znaleźć m.in.
- imię, nazwisko i adres uczestnika postępowania, czyli osoby, która ma być ubezwłasnowolniona,
- dane wnioskodawcy, czyli osoby, która z takim wnioskiem występuje,
- sugestia, o jaki zakres ubezwłasnowolnienia chodzi (częściowe lub całkowite),
- krótkie uzasadnienie przyczyn, dla których wniosek został złożony.
Do wniosku o ubezwłasnowolnienie należy dołączyć:
- aktualne zaświadczenie lekarskie z rozpoznaniem choroby,
- dowód uiszczenia opłaty za wniosek,
- odpis aktu urodzenia osoby, która ma być ubezwłasnowolniona (ewentualnie odpis aktu małżeństwa),
- odpis aktu cywilnego wskazujący stopień pokrewieństwa wnioskodawcy z uczestnikiem postępowania.
Wniosek i wszystkie załączniki składane są w czterech egzemplarzach, gdy uczestnik postępowania (osoba, która ma być ubezwłasnowolniona) jest stanu wolnego lub pięciu – gdy pozostaje w związku małżeńskim, a małżonek nie jest osobą składającą wniosek.
Warto wiedzieć. Złożenie wniosku łączy się z opłatami. Wynoszą one:
- opłata stała w wysokości 40 zł,
- zaliczki na biegłego – ok. 500 zł
Opłaty można uiścić na poczcie na podany w wezwaniu numer konta lub w kasie sądu okręgowego, każdorazowo podając numer sprawy, który znajduje się także na wezwaniu do zapłaty.
Uwaga! Osoba występująca o ubezwłasnowolnienie może ubiegać się o zwolnienie od kosztów sądowych. Do wniosku w tej sprawie musi dołączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.
Alicja Hass, redaktor Przyjaciółki i Pani Domu