Leki przeciwbólowe - stosowanie

Nie ma leków obojętnych dla zdrowia. Wszystkie farmaceutyki mają jakieś działania uboczne. Dlatego tak ważne jest ich właściwe przyjmowanie. Niech ostrzeżeniem dla każdego z nas będzie fakt, że... tylko dawka odróżnia lekarstwo od trucizny. Nim więc sięgniesz po kolejną tabletkę, daj sobie chwilę na zastanowienie – wybierz odpowiedni preparat leczniczy, zapoznaj się z jego ulotką i dopiero go łyknij. Przeczytaj też, co na temat stosowania leków przeciwbólowych ma do powiedzenia lekarz rodzinny z długoletnim Anna Jaworska. Uzbrojona w taką wiedzę na pewno będziesz wiedziała, jak bezpiecznie ulżyć sobie w bólu.

Jakie preparaty przeciwbólowe bez recepty są najczęściej stosowane w Polsce?

lek. med. AnnaJaworska: Te najpopularniejsze można podzielić na 3 podstawowe grupy. Pierwsza to preparaty zawierające paracetamol. Druga – leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, w skrócie NLPZ; należą do niej te medykamenty, które mają w składzie m.in. ibuprofen, naproxen, kwas acetylosalicylowy. Trzecim często stosowanym przez pacjentów lekiem przeciwbólowym jest pyralgina.

Czy leki te można dostosowywać do rodzaju bólu?

A. J.: Wszystkie wymienione przeze mnie substancje mają działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Leki z grupy NLPZ mają dodatkowo działanie przeciwzapalne, co oznacza, że świetnie podziałają na ból wywołany stanem zapalnym, np. bólem gardła, pourazowym, stawów, zatok. Preparaty z paracetamolem natomiast są łagodne dla śluzówki żołądka. Sprawdzą się więc w przypadku bólów brzucha i u osób, które cierpią na jakieś problemy trawienne lub np. wrzody żołądka i dwunastnicy. Dobre są także na bóle zębów, głowy i miesiączkowe. Warto wspomnieć, że w przypadku stosowania leków przeciwbólowch ważnym kryterium jest też indywidualna wrażliwość na dany preparat. U jednym lepiej będzie działać lek z paracetamolem, u innych z ibuprofenem lub naproxenem.

A co z pyralginą?

A. J.: Lek ten ma bardzo silne działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne. Uważam jednak, że lepiej stosować go naprawdę w ostateczności, bo może powodować bardzo groźne dla zdrowia, a nawet życia działania uboczne, m.in. uszkodzenia szpiku. Co gorsza, negatywne skutki nie muszą być związane z uczuleniem na ten lek. Można go zastosować np. 10 razy i zadziała świetnie, a za 11 razem spowoduje poważny uszczerbek na zdrowiu. Dlatego ja raczej nie zalecam go swoim pacjentom.

Na co jeszcze warto uważać, stosując leki przeciwbólowe?

A. J.: Przede wszystkim trzeba dokładnie czytać ich ulotki, bo ta sama substancja może znajdować się w różnych preparatach. Np. paracetamol jest głównym składnikiem takich lekarstw jak m.in.: Paracetamol, Apap (także Apap Extra i Apap Noc), Codipar, Panadol, Coldrex, Gripex. Zdublowanie tych leków grozi przedawkowaniem paracetamolu, co jest bardzo niebezpieczne dla zdrowia! Przyjęcie 4 gramów tego leku na dobę (czyli 8 tabletek) kończy się uszkodzeniem wątroby. Nie warto więc ryzykować. Tak samo groźne jest nadmierne łykanie leków z grupy NLPZ. One z kolei mogą doprowadzić m.in. do krwawienia z układu pokarmowego. Objawia się ono czarnym stolcem i wymiotami przypominającymi fusy od herbaty. Takie sygnały powinny być natychmiast zgłoszone lekarzowi!

Które leki przeciwbólowe działają najszybciej?

A. J.: Zwykle potrzebujemy około 30 min od zażycia leku, by odczuć skutek przeciwbólowy. Kapsułki, tzw. sprint caps działają nieco szybciej, bo mają bardzo cienką osłonkę, która łatwo się rozpuszcza. Podobnie jest z lekami, które spożywamy w postaci roztworu. Dość szybko działają maści i żele przeciwbólowe. Najdłużej na efekt trzeba czekać w przypadku czopków.

Czy leki przeciwbólowe można łączyć?

A. J.: Można, ale trzeba się trzymać kilku prostych zasad. Podstawowa jest taka, że nie można mieszać leków w obrębie tej samej grupy, tzn. np. ibuprofenu z naproxenem. Dozwolone jest łączenie paracetamolu z lekami z grupy NLPZ (czyli np. paracetamolu z ibuprofenem). Można łączyć leki w postaci maści czy żelu z tymi stosowanymi doustnie (i tu już nie musimy się martwić ich składnikami). I jeszcze jedna uwaga: nie ma sensu zwiększać dawki danego leku na własną rękę. To nie zwiększy efektu przeciwbólowego, za to podniesie ryzyko działań niepożądanych.

A co z lekami i jedzeniem? Lepiej je łykać przed posiłkiem czy raczej po nim?

A. J.: Preparatów z grupy NLPZ nie wolno łykać na czczo, bo podrażniają śluzówkę żołądka. Lepiej wcześniej zjeść coś lekkiego (ciężkostarawny i obfity posiłek może opóźnić działanie leku). Lekarstwa popijamy letnią wodą (bardzo ciepła zaburza ich wchłanianie, podobnie jak soki, kawa i herbata).