Filmy i zdjęcia w internecie - kto ma do nich prawo
Skąd wziąć fotografię na stronę lub bloga, aby nie naruszyć prawa? Czy można zamieszczać wszystkie zdjęcia i wideo w sieci? Sprawdź, co na ten temat mówią przepisy.
Zamieściłaś zdjęcie znalezione w internecie na swojej stronie czy blogu. Zamieściłaś na Facebooku zdjęcie z klasowego spotkania, oczywiście nie pytając o zgodę dawnych kolegów. Czy wiesz, że w ten sposób naruszyłaś przepisy prawa? Większość z nas niestety nie ma pojęcia jak korzystać z materiałów objętych prawem własności intelektualnej (m.in. zdjęć, filmów, rysunków), aby uniknąć niepotrzebnych kłopotów. Dlatego warto poznać podstawowe zasady.
1. Co się dzieje ze zdjęciami, które zamieszczam na portalach społecznościowych?
Umieszczenie w sieci zdjęcia, którego jesteś autorem, nie powoduje, że tracisz do niego prawa autorskie. Zapisy regulaminów różnych portali mogą te kwestie odmiennie regulować, ale w przypadku portalu Facebook czy Instagram, publikując jakiekolwiek dzieło będące utworem w rozumieniu prawa autorskiego (posiadające indywidualny i twórczy charakter) – udzielasz portalowi licencji na korzystanie z twojej twórczości tylko w ramach działalności serwisu lub w związku z nią. Licencja taka wygasa w momencie usunięcia konta z portalu.
2. Czy moje zdjęcia, jeśli będę chciała, mogą zniknąć z internetu?
Jeśli fotografie zamieszczone w internecie naruszają prawa autorskie lub bezprawnie rozpowszechniają wizerunek danej osoby albo naruszają jej inne dobra osobiste, może ona żądać usunięcia zdjęć od administratora strony, na której zostały opublikowane. W praktyce jednak procedura usuwania takich materiałów jest trudna, szczególnie gdy zyskały one dużą popularność i udostępniło je wiele różnych portali czy użytkowników. Dlatego warto się zastanowić przed wrzuceniem zdjęcia do sieci.
3. Kto może użyć moich zdjęć i w jakim celu?
Fotografie, których jesteś autorką, mogą być wykorzystywane przez innych na własne potrzeby w ramach dozwolonego użytku osobistego, to znaczy przez osoby bliskie – rodzinę, przyjaciół. Każde wykorzystanie dzieła, m.in. skopiowanie czy udostępnienie w szerszym gronie, wymaga twojej zgody.
4. Kto i w jaki sposób może dysponować moim wizerunkiem?
Na rozpowszechnianie wizerunku potrzebna jest zgoda osoby uwiecznionej na zdjęciu czy nagraniu. Od tej zasady są jednak pewne wyjątki. Zezwolenie nie jest wymagane, gdy dana osoba otrzymała zapłatę za pozowanie lub gdy jest osobą powszechnie znaną, a zdjęcie czy nagranie wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności (politycznych, społecznych, zawodowych. Można również dysponować czyimś wizerunkiem, jeśli stanowi on jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
W pozostałych sytuacjach nie wolno prawa wykorzystywać i upowszechniać wizerunku osoby bez jej zgody.
5. Gdzie szukać zdjęć, aby nie naruszać czyichś praw autorskich?
Jeśli poszukujesz zdjęć czy nagrań do zamieszczenia na swoim blogu czy profilu społecznościowym, za które nie trzeba płacić, najlepiej korzystać z utworów znajdujących się w tzw. domenie publicznej (są w niej materiały, do których autorskie prawa majątkowe wygasły). Jest to zasób utworów m.in. muzycznych, plastycznych, fotograficznych, które wskutek upływu czasu (70 lat po śmierci twórcy) utraciły już ochronę na podstawie prawa autorskiego. Można również wykorzystywać materiały zamieszczane w internecie przez twórców w ramach tzw. wolnych licencji (m.in. Creative Commons). Autorzy zdjęć poprzez poszczególne rodzaje tej licencji sami określają dopuszczalny zakres korzystania z ich dzieła. W sieci istnieje wiele darmowych banków zdjęć (np. Pixabay), jednak warto upewnić się każdorazowo, czytając regulamin, czy zdjęcia na pewno nie są objęte ochroną na gruncie prawa autorskiego.
Alicja Hass, redaktor Przyjaciółki i Pani Domu
Przeczytaj również:
Szybkie i bezpieczne zakupy w sieci
Bezpieczny internet - rady dla dzieci