Określenie pochodzi od nazwiska kochanka i gubernatora Nowej Rosji, Grigorija Potiomkina. Chcąc ożywić kolonizację ziem świeżo wydartym Turkom osmańskim, Potiomkin założył tam miasta Chersoń, Sewastopol i Jekatierinosław (na cześć Katarzyny II, obecnie Dniepropietrowsk). W 1787 r.
Potiomkin zorganizował dla carycy i jej dworu rejs w dół Dniepru, aby pokazać Katarzynie, jaki dobrobyt panuje w jego prowincji. Ponieważ jego prowincja była w rzeczywistości mało zaludniona i uboga, postanowił wznieść wzdłuż trasy przejazdu Katarzyny nieprawdziwe wsie i przygnać z sąsiednich wsi ludność, przebrać ich w nową odzież i pokazać jacy to są szczęśliwi na nowej ziemi.
Potiomkin nakazał pomalować fasady wiejskich chat i przystroić je girlandami z kwiatów, a tam gdzie nie było domostw, postawić drewniane prowizorki. Towarzyszący Katarzynie w ostatnim etapie podróży cesarz Austrii Józef II był zachwycony nowymi miastami, a nawet nieco zazdrosny.
