Film jest adaptacją bestselleru Amandy Foreman zatytułowanego „Georgiana, Duchess of Devonshire“.
O filmie
Księżna Georgiana Cavendish (Keira Knightley) wiodła ekstrawaganckie, pełne politycznych i miłosnych intryg życie. Już jako szesnastolatka wyróżniała się wśród innych arystokratek urodą i wdziękiem. Udało się jej zwrócić uwagę samego księcia Devonshire (Ralph Fiennes). Perspektywa małżeństwa z tak wysoko postawionym człowiekiem i możliwość awansu społecznego, sprawiły że Georgiana odrzuciła zakochanego w niej Charlesa Greya. Jednak wbrew jej wyobrażeniu życie u boku Księcia nie przypominało bajki, a młoda Księżna szybko poznała gorzki smak życia na dworze. To historia niezwykłej kobiety, która była uwielbiana i znana z tego, że chciała być wierna swojej namiętności, historia kobiety, która musiała zapłacić za to wysoką cenę.
O produkcji - tło historyczne i książka
Georgiana Spencer urodziła się w Althorp w 1757 roku. W wieku 17 lat została księżną Devonshire i panią Chatsworth House. Majątek i wpływy księcia zwróciły na nią uwagę otoczenia i została królową modnej socjety, na przemian wychwalaną i parodiowaną w prasie. Była też pierwowzorem postaci lady Teazle w sztuce Sheridana, pt. „Szkoła skandalu”. Georgiana sprzymierzyła się z politykiem, Charlesem Jamesem Fox’em i zaczęła odgrywać istotną rolę w partii wigów, popierając ich podczas wyborów w 1784 roku. Mimo sukcesów na arenie publicznej miała nieszczęśliwe życie osobiste i nieudane małżeństwo. Książę Devonshire był całkowicie odporny na urok swojej żony i wolał jej najlepszą przyjaciółkę, lady Elizabeth Foster, która wkradła się do jego łoża i serca. Georgiana nawiązała namiętny romans z Charlesem Grey’em, a kiedy zaszła z nim w ciążę, książę kazał jej zniknąć na pewien czas. Po powrocie, przez wiele lat żyła w trójkącie z księciem i Bess.
Film "Księżna" jest oparty na biografii Georgiany, napisanej przez Amandę Foreman, która w roku 1997 zdobyła nagrodę Whitbread za Najlepszą Biografię i przez wiele miesięcy utrzymywała się na liście bestsellerów. Producentka, Gaby Tana, zdobyła prawa do książki krótko po jej wydaniu w roku 1998. „Znałam Amandę na długo zanim napisała tę książkę, a kiedy ją przeczytałam, wydała mi się niezwykle wciągająca i pomyślałam, że stanowi doskonały materiał na film. Miałam uprzywilejowaną pozycję, ponieważ była moją przyjaciółką i to ułatwiło sprawy, jako że zainteresowanie było bardzo duże. Amandzie podobała się moja wizja tego projektu, a jej opinia w trakcie realizacji była niezwykle istotna, ponieważ doskonale znała wszystkie postaci. Kiedy rozmawiasz o nich z Amandą, ona, w pewnym sensie, zmienia się w każdą z nich na twoich oczach.”
Tana była pod wielkim wrażeniem Georgiany. „Postać księżnej jest niezwykła i inspirująca. Choć z pozoru miała wszystko, uświadamiamy sobie, że prawda wyglądała inaczej. Z przywilejami wiązał się wielki ciężar, a rzeczy nigdy nie były do końca takimi, jakimi się wydawały. Była oryginalna i bardzo bystra. W pewnym sensie stanowiła pierwowzór kobiety wyzwolonej– była głęboko zaangażowana w zmiany społeczne i politykę. A jednocześnie miała rys dekadencki, gdyż była nałogową hazardzistką, która przegrała wiele milionów funtów. Była pełna sprzeczności, co moim zdaniem sprawia, że historia staje się interesująca. Wewnętrzna walka Georgiany z samą sobą sprawia, iż jest ona ciekawą i zaskakującą postacią.
Książka Foreman opisywała całe życie Georgiany. Tana, natomiast nie była zainteresowana nakręceniem filmowej biografii. „To wspaniała biografia, ale naszym celem nie było przedstawienie historii jej życia. Zależało nam, żeby zrealizować film z fabułą opartą na faktach. Ostatecznie, skupiliśmy się na małżeństwie, a właściwie na określonym jego etapie. Chociaż historia rozgrywa się w XVIII wieku, odniesienia do współczesności są bardzo wyraźne, a sama historia ponadczasowa. Spotyka się z taką samą żywą reakcją teraz jak wtedy. To zaskakujące, zdajemy sobie bowiem sprawę, że ludzie od zawsze mają takie same problemy. Głównie dlatego wydała się nam tak atrakcyjna i właśnie dlatego wierzymy, że współczesnym odbiorcom też się spodoba.”
Foreman, która pełniła rolę papierka lakmusowego przy filmie, chętnie zrezygnowała z kontroli. „Jedną z rzeczy, których producenci zawsze się boją, jest to, że pisarz będzie zły, kiedy zobaczy, że jego książka nie jest przedstawiona w filmie słowo w słowo i od deski do deski. W rzeczywistości, to się rzadko zdarza i większość pisarzy zdaje sobie sprawę, że oglądają prawdę udramatyzowaną. W książce chodzi o podróż literacką, zaś w filmie o podróż emocjonalną. Ostatecznie, powstał film, który jest bardzo prawdziwy i wierny książce oraz życiu Georgiany.”
Producenci Gaby Tana z Magnolia Mae i Michael Kuhn z Qwerty powierzyli reżyserię Saulowi Dibbowi. Oto jak opisuje go Gaby Tana: „Przyszedł na spotkanie i powiedział wszystko to, co chcieliśmy usłyszeć. Miał takie samo podejście do filmu jak my, tj., chciał nakręcić film kostiumowy ze współczesnym przesłaniem. Miał znaczny udział w tworzeniu scenariusza i konsekwentnie udowadniał, że jest właściwą osobą na właściwym miejscu.”
Saul Dibb dostrzegł pewne analogie pomiędzy tą historią, a jego przyjętym z uznaniem debiutem filmowym, Bullet Boy. „Może to nie jest najbardziej trafne określenie, ale obydwa filmy są tragediami, które dotyczą młodych ludzi w kluczowym momencie ich życia, pragnących wyrwać się spod kontroli społeczeństwa. Kiedy przysłano mi scenariusz, nie miałem w planach nakręcenia filmu kostiumowego. Brytyjskie filmy kostiumowe, które oglądałem dorastając, nie należały do mojego ulubionego gatunku, ten jednak tchnął świeżością i oryginalnością. Była to skomplikowana i mroczna historia kobiety, uwikłanej w skojarzone małżeństwo. Miała głębię emocjonalną i nie była jedynie nostalgiczną wizją angielskiego życia – co jest pułapką, w którą moim zdaniem, wpada wiele filmów kostiumowych.”
Dibbowi zależało na stonowaniu strony wizualnej i zbliżeniu się do emocjonalnego sedna historii. „Chciałem nakręcić ten film wyłącznie z punktu widzenia Georgiany, skupić się przede wszystkim na jej historii i jej podróży, tak żebyśmy mogli postawić się na jej miejscu i wczuć w jej sytuację. Chciałem stworzyć coś osobistego. Moje doświadczenia z filmem dokumentalnym oraz praca przy filmie Bullet Boy sprawiły, że interesowało mnie urealnienie tego nierealnego świata w jak największym stopniu i starałem się zedrzeć wszystkie te warstwy, które mogłyby oddalić widza od życia bohaterów – czy chodziło o język, scenerię, kostiumy, czy charakteryzację – i spróbować pokazać prawdziwe osoby w ich skomplikowanych relacjach.
Scenografia i wnętrza
Film nakręcono w ciągu dziewięciu tygodni, jesienią 2007, na trzech głównych planach zdjęciowych - w londyńskim domu Devonshire House; w ich wiejskiej posiadłości Chatsworth oraz w Bath. Posiadłość w Devonshire i inne plany zdjęciowe odtworzono, wykorzystując szereg różnych plenerów i wspaniałych wiejskich siedzib, w tym Kedleston Hall w Derbyshire, teatr Bristol Old Vic, wnętrza Bath Assembly Rooms, Holkham Hall w Norfolk, Osterley Park, Greenwich Naval College oraz Somerset House w Londynie. Filmowano też w Chatsworth, rodowej siedzibie Devonshire’ów, wciąż zamieszkiwanej przez obecnego księcia i księżną Devonshire.
Obsadzie pomogły też zdjęcia, kręcone w kilku najbardziej imponujących angielskich posiadłościach wiejskich. Kontakt z setkami lat historii dał im bardzo cenny wgląd w to, skąd wywodziły się ich postacie. Ralph Fiennes mówi: „Uważam, że kręcenie w prawdziwych miejscach i noszenie ubrań z materiałów, używanych w tamtych czasach jest fantastyczne. Nie chodzi tylko o pomieszczenie, w którym kręcisz, ale o to, że wszędzie wokół są półki z książkami, korytarze, obrazy, ogrody, widoki. Wchłaniasz to wszystko. Już samo przebywanie w przestrzeni, w której człowiek z taką pozycją przeżył życie, wpływa na wyobraźnię. Wszystko dzieje się instynktownie. Natychmiast udziela ci się pewność siebie, płynąca z tego miejsca. Chatsworth przechodziło z pokolenia na pokolenie i próba zrozumienia, jak to jest odziedziczyć rozległe ziemie, nawet wielu ludzi, służbę, wymaga innej mentalności niż współczesna, więc przebywanie w rzeczywistym miejscu jest bardzo pomocne.”
Knightley dodaje: „Przebywanie w tych domach, w realnych wnętrzach, sprawiało ogromną różnicę, pozwalało się przekonać, jakie były zimne. Bardzo różni się to od pracy w studiu. Naprawdę zaczynamy czuć, gdzie żyli ci ludzie, skalę w jakiej funkcjonowali i ich rzeczywistość, która była absolutnie olśniewające”.
Największym wyzwaniem było odtworzenie Devonshire House, nieistniejącej już londyńskiej rezydencji. Wykorzystano wnętrza z Kedleston i Holkham Halls, sceny plenerowe powstawały w Somerset House w Londynie. Dibb wyjaśnia: „Od początku podjęliśmy decyzję, że musimy wykorzystywać prawdziwe, a nie budowane plany. Dużo od nich zależało, więc poświęciliśmy wiele czasu, wybierając właściwe miejsca. Devonshire House postrzegany był jako rozległa, surowa, nieco przypominająca więzienie forteca i trzeba było odtworzyć go poprzez połączenie kilku domów. Pierwszy z nich to Kedleston Hall, w którym jest niesamowita sala balowa. Ma on bardzo specyficzny wygląd. Połączyliśmy go z Holkham Hall w Norfolk. Chociaż zaprojektowali je różni architekci, wyglądają tak samo i myślę, że architekt, który pracował przy Holkham widział Kedleston i chciał zrobić coś w podobnym stylu, więc byliśmy w stanie odtworzyć tę surową, ale piękną książęcą kawalerkę.”
Przodkini Diany Spencer
Georgiana, była cioteczną pra-pra-pra-prababką Diany Spencer i pod pewnymi względami ich historie są do siebie osobliwie podobne. Jak zauważa Gaby Tana, „Analogie istnieją i są rzeczywiste, zwłaszcza w sposobie, w jaki obie manipulowały prasą. Myślę, że Georgiana naprawdę wiedziała, jak zdobywać to, na czym jej zależało. Wykorzystywała to potem do celów politycznych. Georgiana była prawdopodobnie pierwszą sławą – w sensie, w jakim rozumiemy to pojęcie współcześnie. Kiedy pojawiała się w gazetach, wyprzedawano cały nakład, śledzili ją karykaturzyści – odpowiednik paparazzi. Była ikoną mody i działała na ludzką wyobraźnię.”
W filmie występują:
Keira Knightley jako Georgiana, Księżna Devonshire
Ralph Fiennes jako Książę Devonshire
Charlotte Rampling jako Lady Spencer
Hayley Atwell jako Bess Foster
Dominic Cooper jako Charles Grey
Simon McBurney jako Charles James Fox
Aidan McArdle jako Sheridan
"Księżna" (The Duchess), Gatunek: dramat kostiumowy, Reżyseria: Saul Dibb, Czas trwania: 110 min., Produkcja: Wielka Brytania, Włochy, Francja 2008, Dystrybucja w Polsce: Best Film, Polska premiera: 9 stycznia 2009
