Choroby tarczycy – kto na nie najczęściej zapada?

Tarczyca jest gruczołem o niezwykle ważnej funkcji dla ludzkiego organizmu. Ten niewielki gruczoł umiejscowiony u podstaw szyi produkuje i uwalnia do krwi hormony odpowiadające za prawidłowy metabolizm. Zaburzenia w funkcjonowaniu tarczycy niosą ze sobą szereg poważnych konsekwencji. Jakie są rodzaje dysfunkcji tarczycy? Kto jest na nie szczególnie narażony? Jakie są ich objawy?
/ 28.05.2013 15:47

Ocenia się, że problemy związane z tarczycą ma ponad 300 milionów ludzi na całym świecie, choć nawet połowa z nich o tym nie wie. Polscy endokrynolodzy szacują, że zaburzenia czynności gruczołu tarczowego dotyczą nawet 22% mieszkańców naszego kraju, przede wszystkim kobiet. Panie nie tylko zapadają na choroby tarczycy 8 razy częściej niż mężczyźni, ale dzieje się to zwykle w znacznie młodszym wieku, niż u panów.

Kto najczęściej zapada na choroby tarczycy?

Choroby tarczycy zdecydowanie częściej występują u kobiet niż u mężczyzn. Jeszcze częściej problem ten występuje u kobiet ciężarnych i u młodych matek. Do pozostałych grup ryzyka zaliczają się osoby:

  • z autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy w wywiadzie rodzinnym,
  • cierpiące na inne choroby autoimmunologiczne, np. na cukrzycę typu 1,
  • w wieku powyżej 50. roku życia, w tym u kobiet w okresie menopauzy,
  • po operacji tarczycy,
  • z zespołem Downa lub Turnera,
  • po leczeniu jodem radioaktywnym,
  • narażone na napromienianie, w tym poddawane radioterapii okolicy szyi,
  • rasy białej i żółtej (ryzyko większe niż w innych populacjach).

Niedoczynność tarczycy (hipotyreoza)

Tak zwana pełnoobjawowa niedoczynność tarczycy dotyczy 5 do 7% dorosłych kobiet i ok. 1% mężczyzn. Istnieje jednak również tzw. utajona postać tego zaburzenia, która może występować nawet u 10% ogólnej populacji. Kobiety zapadają na hipotyreozę aż pięciokrotnie częściej niż mężczyźni. Istnieje również wrodzona postać niedoczynności tarczycy. Zdarza się ona z częstością 1 na 4.000 urodzeń (żywych).

Choć ryzyko wystąpienia niedoczynności tarczycy rośnie z wiekiem, choroba ta występuje także u ludzi młodych, a nawet dzieci. Grupą szczególnie narażoną są kobiety w okresie ciąży i po porodzie. Niedoczynność tarczycy rozwija się u ok. 5% kobiet spodziewających się dziecka. Niedoczynność tarczycy pojawia się, gdy gruczoł tarczowy nie jest w stanie produkować wystarczającej ilości hormonów, co spowalnia procesy metaboliczne w organizmie. Pojawia się uczucie zmęczenia i obniżenie nastroju. Po pewnym czasie kobiety cierpiące na niedoczynność tarczycy mogą stwierdzić u siebie również przyrost masy ciała (nawet, gdy prawidłowo się odżywiają i ćwiczą) podwyższenie ciśnienia tętniczego, zwiększenie stężenia cholesterolu, oraz zaburzenia miesiączkowania lub inne problemy dotyczące płodności.

Niedoczynność tarczycy występuje w różnym nasileniu, od łagodnego do bardzo ciężkiego. Kobiety z łagodną hipotyreozą często nie obserwują u siebie żadnego z wymienionych objawów, lecz jeśli problem nie zostanie wykryty i leczony, choroba może podstępnie się rozwijać. Skutki ciężkiej niedoczynności mogą obejmować niepłodność, choroby serca, a nawet śpiączkę.

Leczenie niedoczynności tarczycy polega na podawaniu hormonów wytwarzanych syntetycznie. W celu skutecznej kontroli objawów zaleca się więc przyjmowanie leków hormonalnych. Suplementacja ta jest często niezbędna do końca życia.

Warto wiedzieć: Chora tarczyca u dziecka – kiedy się niepokoić?

Jak rozpoznać niedoczynność tarczycy?

Objawy niedoczynności tarczycy:

  • zmęczenie/ senność,
  • nietolerancja zimna,
  • pogorszenie pamięci,
  • zwiększenie wagi ciała,
  • depresja,
  • spowolniona akcja serca,
  • zaparcia,
  • zaburzenia miesiączkowania,
  • niepłodność,
  • bóle stawów i mięśni,
  • cienkie i łamliwe włosy lub paznokcie,
  • wypadanie włosów,
  • sucha, łuszcząca się i blada skóra,
  • obrzęk twarzy, rąk i stóp,
  • osłabienie libido.

Nadczynność tarczycy (hipertyreoza)

Nadczynność tarczycy jest problemem ok. 2% dorosłych w Polsce. Występuje 4 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn, natomiast bardzo rzadko zdarza się u dzieci. Tylko 1 na 50 000 noworodków rodzi się z wrodzoną hipertyreozą, a wśród niemowląt i małych dzieci występuje ona 10-15 razy rzadziej niż u dorosłych.

U ponad 70% chorych z nadczynnością tarczycy przyczyną nadmiernej produkcji hormonów tarczycy jest uwarunkowana genetycznie choroba Gravesa-Basedowa. W drugiej kolejności hipertyreoza występuje jako objaw tzw. wola guzowatego nadczynnego. Zbyt duża ilość hormonów tarczycy we krwi przyspiesza procesy metaboliczne organizmu.

Kobiety z nadczynnością tarczycy mogą, m.in.: chudnąć, być rozdrażnione, nerwowe, osłabione, silnie się pocić, mieć kłopoty ze snem, przyspieszoną czynność akcji serca, skąpe i/lub rzadsze miesiączki.

Ich nasilenie może być różne, łagodne do ciężkiego. Nawet jednak łagodna postać hipertyreozy, o ile nie jest leczona, może się pogłębiać. Na szczęście nadczynność tarczycy można leczyć. W tym celu podaje się leki przeciwtarczycowe lub wykonuje zabieg chirurgiczny, można także podać terapeutycznie jod radioaktywny. Usunięcie całego organu konieczne jest tylko w skrajnych przypadkach (np. nowotworu). Niekiedy zdarza się jednak, że po leczeniu jodem radioaktywnym lub po operacji dochodzi u chorej (lub chorego) do wtórnej niedoczynności tarczycy, ponieważ gruczoł nie jest już w stanie produkować wystarczającej ilości hormonów. Podaje się wówczas preparaty hormonalne.

Jak rozpoznać nadczynność tarczycy?

Objawy nadczynności tarczycy, to:

  • chudnięcie,
  • nerwowość, rozdrażnienie, niepokój,
  • przyspieszenie czynności serca,
  • wytrzeszcz oczu,
  • drżenie rąk,
  • osłabienie,
  • częstsze oddawanie stolca, biegunki,
  • kłopoty ze snem,
  • wzmożona potliwość,
  • skąpe lub rzadsze miesiączki.

Warto wiedzieć: Na czym polega terapia jodem radioaktywnym?

Wole obojętne

Wolem obojętnym nazywamy nienowotworowe i niezapalne powiększenie tarczycy, któremu towarzyszy prawidłowe stężenie tyroksyny i trijodotyroniny we krwi. Taki stan hormonalny określamy jako eutyreozę.

Choroba Hashimoto

Choroba Hashimoto to najczęściej występująca postać zapalenia tarczycy, przebiegająca zwykle z jej niedoczynnością, a znacznie rzadziej – z nadczynnością. Choroba Hashimoto połączona z jawną klinicznie niedoczynnością tarczycy dotyczy ok. 1% mieszkańców Polski, jest więc najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy u kobiet w wieku rozrodczym – zarówno u kobiet ciężarnych, jak też już po rozwiązaniu. W pierwszym roku po urodzeniu dziecka, nawet u 16% matek może  rozwinąć się poporodowe zapalenie tarczycy - odmiany choroby Hashimoto.  

Choroba ma tzw. podłoże autoimmunologiczne, czyli jest związana z utratą kontroli organizmu nad reakcją systemu odpornościowego na własne komórki. Występuje 10 do nawet 20 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn. Przebiega także z predyspozycją rodzinną: u 50% członków rodziny chorego stwierdza się obecność przeciwciał przeciwtarczycowych. Choć zdarza się u dzieci, większość zachorowań dotyczy dorosłych i przypada na 45.-65. rok życia.

Początek choroby jest często trudno uchwytny. Rozpoznanie ustalane jest zwykle już w zaawansowanej postaci choroby, gdy dochodzi do niedoczynności tarczycy. Charakterystyczne jest wole o wzmożonej spoistości z powoli rozwijającą się niedoczynnością. Rzadko występują inne objawy, takie jak: wytrzeszcz, tzw. obrzęk przedgoleniowy czy bóle samej tarczycy.

Choroba Hashimoto wymaga leczenia w przypadku utajonej lub jawnej niedoczynności tarczycy, która towarzyszy obecności wola. Chorym zaleca się podawanie preparatów hormonalnych. Obecnie uważa się, że wczesne rozpoznanie i rozpoczęcie terapii tymi lekami może znacznie spowolnić rozwój choroby.

Polecamy: Jaka jest norma TSH?

Źródło: udostępnione przez Solski Burson-Marsteller/ ws

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA