fot. Fotolia
„Urojenia
Spychają w przepaść nas.
pełzam po dnie odbijam się od ścian.
Brnij kochanie, niełatwy nadszedł czas.
… Wnikaj aż w krwioobieg,
W ciała katatonię
Wnikaj aż stracisz oddech
W jutra anhedonię”.
Kasia Kowalska, Anhedonia (fragment).
Czym jest anhedonia?
Anhedonia (z języka greckiego: an „bez” oraz hedeone – „przyjemność”) to niezdolność odczuwania przyjemności, utrata zainteresowań, brak motywacji. Anhedonia jest jednym z kluczowych objawów depresji. To stan, w którym życie nie ma kolorów, smaku, nie towarzyszą mu chwile radości. Anhedonia zaburza funkcjonowanie społeczne, jest jedną z głównych przyczyn ograniczenia aktywności życiowej człowieka, który jej doświadcza.
Termin „anhedonia” został wprowadzony przez francuskiego psychologa i filozofa Theodule-Armand Ribota w 1896 roku, który wskazał, że anhedonia to symptom w wielu zaburzeniach psychicznych, jak i cecha osobowości.
Według klasyfikacji DSM-IV-TR (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) – kryteriów diagnostycznych zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego – anhedonia to osłabienie zainteresowania lub przyjemności w reakcji na bodziec, który w przeszłości był postrzegany jako przyjemny lub jako nagroda.
W grudniowym numerze czasopisma „Psychiatria” dr Tomasz Szafrański zwrócił uwagę na trudności w zrozumieniu tego objawu depresji:
– Anhedonia jest bowiem jednym z objawów, który tak naprawdę trudno nam sobie wyobrazić. Cóż z tego, że opis jest klarowny? Proste pytania o nasze małe, codzienne przyjemności, nie oddają całego horroru, w którym człowiek dostaje się pod szklany klosz i wprawdzie wegetuje tam dalej, ale jak hodowla, w świecie, gdzie dotyk już nie dotyka, słońce nie głaszcze po skórze, jajeczko nie ma smaku, a jeśli nawet ma, to nie ma się na nie ochoty. W świecie, w którym znajomi są obojętni, a «Brazylijski serial już nie cieszy jak kiedyś i nawet seks jest banalny». (…) Nie wszyscy chorzy na depresję mają anhedonię – nieco ponad 1/3, ale jej obecność oznacza zwykle większe całościowe nasilenie objawów zespołu depresyjnego, gorsze funkcjonowanie społeczne i gorsze rokowanie co do poprawy. Niestety anhedonia jest także objawem, który często ustępuje dopiero na końcu, wiele tygodni po ustąpieniu innych objawów depresji – powiedział dr T. Szafrański.
Skala Snaitha-Hamiltona do oceny anhedonii
Anhedonia, zwłaszcza w stanach mniej nasilonej depresji, może być bardziej odczuwalnym objawem, ale paradoksalnie jest on bardzo często trudny do zauważenia i zdiagnozowania.
Najbardziej powszechną w ocenie anhedonii jest skala SHAPS (Snaith-Hamilton Pleasure Scale). Jest to klasyczne narzędzie przeznaczone do oceny deklarowanego odczuwania przyjemności przez pacjenta w ciągu ostatnich kilku dni.
Badany ma określić, jak bardzo zgadza się ze stwierdzeniem, że jedna z 14 wymienionych czynności lub sytuacji sprawiłyby mu przyjemność:
- Oglądanie ulubionego programu w telewizji lub słuchanie ulubionej audycji radiowej.
- Przebywanie z rodziną lub przyjaciółmi.
- Hobby i rozrywki.
- Spożywanie ulubionej potrawy.
- Ciepła kąpiel lub orzeźwiający prysznic.
- Przyjemny zapach kwiatów, lasu, morza lub świeżo pieczonego chleba.
- Widok uśmiechniętych twarzy innych ludzi.
- Zmiana wyglądu na bardziej korzystny.
- Czytanie książki lub czasopisma.
- Filiżanka herbaty lub kawy lub inny ulubiony napój.
- Drobiazgi jak słoneczny dzień, telefon od przyjaciela.
- Piękny widok lub krajobraz.
- Pomaganie innym.
- Otrzymanie pochwały.
Zobacz też: Depresja - objawy i leczenie - infografika
Czy anhedonia może prowadzić do samobójstwa?
Anhedonia jest jednym z czynników prognostycznych samobójstwa. Według amerykańskich badań przeprowadzonych przez Narodowy Instytut Zdrowia (Collaborative Program on the Psychobiology of Depression-Clinical Studies), anhedonia oraz stany niepokoju i lęku stanowiły główne czynniki ryzyka prób samobójczych w ciągu roku od zdiagnozowania choroby, tzw. „wczesnych samobójstw”. Anhedonię stwierdzono zwłaszcza u pacjentów którzy popełnili samobójstwo w ciągu roku od "przyjęcia na leczenie/do szpitala".
Sześć zwiastunów/zapowiedzi samobójstwa (stwierdzone wśród pacjentów, u których zdiagnozowano stany depresyjne w ciągu ostatniego roku):
- ataki paniki,
- ostry niepokój,
- zmniejszona koncentracja,
- długotrwała bezsenność,
- umiarkowane nadużywanie alkoholu,
- zaawansowany stan braku odczuwania zainteresowania lub przyjemności (anhedonia).
Zobacz też: Najwięcej Polaków dokonuje samobójstwa w mieszkaniu
Źródło: materiały prasowe Primum PR/mn
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!