Stres, czyli co?
Badania nad stresem wiążą się z nazwiskiem Hansa Selye, który jako pierwszy zwrócił uwagę i postanowił zbadać pewną podobną reakcję osób chorych na różne dolegliwości. Charakteryzowali się oni tym, że „wyglądali na chorych”, nie mieli apetytu i znajdowali się w stanie, który dziś nazwalibyśmy apatią.
Selye w toku swych badań nad zachowaniami ludzi pod wpływem czynników wywołujących reakcje alarmowe, uniemożliwiał im reagowanie walką lub ucieczką lub czynił te kroki nieskutecznymi. Podczas eksperymentów odnotował, że długotrwałe poddawanie organizmu czynnikom stresującym może prowadzić do wyczerpania lub śmierci.
Następcy Selye’go zmodyfikowali jego definicję stresu, wprowadzają do niej element oceny sytuacji jako stresującej. Jeśli bowiem nie jest oceniana jako trudna, niebezpieczna czy przekraczająca możliwości poradzenia sobie z nią, stres nie jest uznawany za szkodliwy (dystres), a za pozytywny i motywujący (eustres).
Stres, dawniej definiowany jako czynnik, przez następców Selye’go określany był jako reakcja na czynnik zwany stresorem. Obecnie mówi się o powiązaniu stresora, jego oceny, reakcji oraz rozbieżności pomiędzy oceną sytuacji i własnych możliwości poradzenia sobie z zaistniałymi trudnościami.
Naturalne sposoby na zwalczenie stresu i depresji!
Związek depresji ze stresem
Wg Lazarusa i Folkmana spostrzeganie długotrwałej sytuacji jako zagrażającej, w sytuacji pewności, że człowiek sobie z nią nie poradzi, powoduje stres, który rodzi lęk. Nie tylko oddziałuje on negatywnie na funkcje poznawcze (brak koncentracji, zaburzenia pamięci), lecz także powoduje zmiany w autonomicznym układzie nerwowym (powoduje m. in. ciągłe napięcie mięśni, uczucie zmęczenia i brak apetytu).
Długi stres to długotrwałe pozostawanie organizmu pod wpływem uwalnianych w czasie tej reakcji hormonów. U osób z depresją badania wykazały ogromny wzrost poziomu kortyzolu we krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym. Kortyzol jest wydzielany w okresach przeżywania silnego stresu, trwającego powyżej 10-20 minut (w tym pierwszym okresie wydzielana jest głównie adrenalina).
Wysoki poziom kortyzolu powoduje ograniczenie, m. in. takich procesów, jak gojenie się ran czy działanie systemu immunologicznego, ponieważ kieruje duże ilości glukozy do krwiobiegu w celu zapewnienia zasobów energii na potrzeby alarmowej reakcji organizmu (walki lub ucieczki).
Na dłuższą metę kortyzol ma działanie neurotoksyczne, tzn. jest zabójczy dla niektórych komórek mózgowych. Szczególne straty mają miejsce w obszarze struktury mózgowej zwanej hipokampem, która należy do układu limbicznego (związanego z życiem emocjonalnym człowieka) oraz pełni ważne funkcje w procesach związanych z pamięcią. Badania metodą rezonansu magnetycznego wykazały, że hipokampy osób cierpiących na depresję były mniejsze o prawie 10% od hipokampów osób z grupy kontrolnej. Levinson twierdzi, że równowagę między neuroprotekcyjną a neurotoksyczną odpowiedzią organizmu na działanie stresorów mogą kontrolować czynniki genetyczne.
U osób cierpiących na depresję stwierdza się również wyższy poziom ACTH (adrenokortykotropiny, hormonu przysadkowego, który odpowiada za uwalnianie do krwi kortyzolu) oraz CRH (hormonu powodującego uwalnianie kortykotropiny przez podwzgórze, które z kolei uwalnia ACTH). Badacze wskazują na związek hormonu CRH z depresją, jednak dokładny mechanizm nie jest jeszcze znany.
Obniżanie poziomu stresu
Wiadomo, że wstrzyknięcie hormonu CRH do mózgu powoduje wystąpienie wielu objawów depresji (jadłowstręt, bezsenność itp.), a jego poziom można skutecznie obniżyć tymi samymi metodami, którymi prowadzi się farmakoterapię w depresji.
Ważne jest kontrolowanie poziomu stresu, zwłaszcza długotrwałego, w sytuacji osób cierpiących na depresję czy też posiadających predyspozycje do przeżywania stanów depresyjnych. Obniżanie poziomu stresu i doprowadzenie go do poziomu eustresu może być jednym z czynników profilaktycznych, obniżających prawdopodobieństwo wystąpienia depresji.
Zobacz też:
Jak leczyć depresję?
Jakie leki są najlepsze w leczeniu depresji?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!