Tomografia komputerowa (z ang. computed tomography – CT) to bardzo precyzyjna metoda prześwietlania narządów i tkanek promieniami rentgenowskimi.
Jeśli zwykłe badania nie pozwalają postawić diagnozy, warto skorzystać z tomografii komputerowej. Pozwala ona wykryć chorobę w bardzo wczesnym stadium.
Chcesz dowiedzieć się więcej o diagnostyce komputerowej?
Co pokazuje tomografia komputerowa?
Tomografia komputerowa to zwykle kolejny etap diagnostyki, gdy inne badanie np. usg lub rentgen nie są wystarczająco miarodajne, by uwidocznić zmiany chorobowe w narządach. Tomografia jest znacznie dokładniejszym badaniem od np. rtg dzięki promieniom X generowanym przez specjalną lampę, która porusza się ruchem okrężnym wokół długiej osi naszego ciała. W trakcie badania (tomos znaczy dzielący, graphos – zapis) komputer – w zależności od wskazań wynikających z tego, jakiego rodzaju patologii szuka lekarz – "tnie" wybrany narząd "na plastry" co 2-10 mm i robi zdjęcie przekrojowe każdego z nich. Każdy z tych plastrów można potem obejrzeć osobno na ekranie monitora. W razie potrzeby zrobić też jego powiększenie.
Dzięki temu łatwiej można ocenić:
- położenie narządu
- jego budowę
- stwierdzić, czy rzeczywiście zachodzą w nim zmiany chorobowe
- określić ich stadium i rozległość
Tak, jak w innych technikach cyfrowych, obraz można powiększać lub oglądać pod różnymi kątami. Obrazy są znakomitej jakości.
Co można prześwietlić dzięki tomografii komputerowej?
Dlatego tomografię komputerową robi się, żeby zdiagnozować procesy w obrębie:
- klatki piersiowej
- jamy brzusznej i miednicy
- głowy i kręgosłupa
Tomografia klatki piersiowej
Dzięki badaniu można zbadać zmiany w obrębie płuc i innych narządów w klatce piersiowej wynikające z:
- wad rozwojowych
- urazów
- z zapaleń oskrzeli lub płuc
- tętniaka aorty piersiowej
Stosuje się ją również do określenia stopnia zaawansowania raka i wyboru odpowiedniej metody leczenia:
- m.in. lokalizacji i kształtu nowotworów w klatce piersiowej (ewentualnie przerzutów nowotworu z innych narządów)
- w przypadku badań celowanych (np. biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej pokazuje, gdzie lekarz ma kierować igłę biopsyjną)
- zamiast badań inwazyjnych jak koronografia, czyli badanie tętnic serca
Tomografia jamy brzusznej
Dzięki tomografii komputerowej można wykryć m.in.:
- urazy w obrębie jamy brzusznej
- wady rozwojowe trzustki, nerek i wątroby
- zapalenia trzustki, nerek, wątroby, żołądka, jelit i przełyku
- guzy oraz zmiany nowotworowe w obrębie tych narządów
- wodonercze
- nowotwory narządów rodnych u kobiet i gruczołu krokowego u mężczyzn
Tomografia głowy i zatok
Tomografia jest wyjątkowo pomocna przy diagnozowaniu zmian w obrębie głowy. Wskazaniem do takiego badania są zarówno: nagłe przypadki, jak i choroby przewlekłe.
Nagłe przypadki to m.in.:
- urazy głowy czy rdzenia kręgowego
- podejrzenie krwawienia doczaszkowego
Choroby przewlekłe to m.in. :
- wady wrodzone ośrodkowego układu nerwowego
- zmiany naczyniopochodne w mózgowiu
- zmiany zwyrodnieniowe
- zaburzenia neurologiczne
- choroby kości czaszki, zatok, gardła lub krtani
- choroby przysadki mózgowej i oczodołu
- podejrzenie ropnia w mózgu
- nowotwór mózgowia
Jeśli nie ma przeciwwskazań tomografię komputerową mózgu przeprowadza się z użyciem środka kontrastowego. Wynik takiego badania jest o wiele dokładniejszy niż badania uzyskanego bez kontrastu.
Jak przebiega tomografia komputerowa?
Tomografia komputerowa trwa od kilku do kilkudziesięciu minut i nie wymaga przygotowania. Czasami tylko, gdy prześwietlane będą np. partie brzuszne ciała, zaleca się wypicie większej ilości wody. Jest bezbolesna. Nie podaje się znieczulenia. Jeśli poczujemy się gorzej, badanie można przerwać w każdej chwili.
Pacjent powinien leżeć nieruchomo przez cały czas. Jeśli pacjent nie może wyleżeć spokojnie (np. po wypadku) podaje mu się leki uspokajające. W szczególnych przypadkach znieczulenie ogólne.
Możemy tego dnia zażyć leki, które zażywamy stale.
Przebieg tomografii
Tomografia składa się z kilku etapów:
- układamy się wygodnie na stole, który wjedzie do specjalnego otwartego tunelu
- leżymy nieruchomo
- ale zarówno możemy się kontaktować z przeprowadzającym badanie za pomocą mikrofonu, jak i on przez głośnik z nami
- po badaniu od razu możemy wrócić do zajęć
- jeśli był stosowany kontrast lub znieczulenie trzeba pozostać pod opieką lekarza około pół godziny, gdyby wystąpiły niepożądane skutki użycia preparatów
Wynik tomografii dostajemy na płycie CD. Musimy z nim udać się lekarza, który właściwie zinterpretuje wyniki.
Tomografia komputerowa z kontrastem
Jeśli wynik tomografii komputerowej ma być dokładniejszy, trzeba podać kontrast – środek dożylny, dzięki któremu zmiany w badanych partiach ciała, np. naczynia w mózgu są lepiej widoczne. Kontrast może wywołać uczulenie, dlatego alergicy powinni poinformować lekarza (najlepiej już tego, który kieruje na badanie) o tym, że są uczuleni.
Po podaniu kontrastu mogą bowiem wystąpić u nich:
- nudności i wymioty
- świąd skóry i pokrzywka
- zawroty głowy
- omdlenia
- obrzęk krtani, oskrzeli i płuc, duszności
- skoki ciśnienia
- wstrząs anafilaktyczny i zatrzymanie krążenia.
Skutki uboczne o niewielkim nasileniu występują u ok. 1 na 10 osób. Ryzyko jest mniejsze, jeśli jako środka kontrastującego używa się środki niejonowe.
Lekarz nie może zmusić pacjenta do wzięcia kontrastu.
Po kontraście zaleca się też wypicie ok. 2,5 litra niegazowanej wody lub niesłodzonego napoju jak herbata w ciągu najbliższych 24 godzin, by jak najszybciej wypłukać podany środek z organizmu.
Przeciwwskazania do tomografii komputerowej
Promieniowanie X stosowane w tomografii komputerowej, które organizm pochłania w części podczas badania, nie jest jednak zupełnie obojętne dla zdrowia. Dlatego badanie przeprowadza się rzadko, przy specjalnych wskazaniach (kiedy usg czy zwykły rentgen za mało dokładne). Z zasady więc nie wykonuje się tomografii u kobiet w ciąży. Dlatego jeśli kobieta ma podejrzenie, że mogło dojść do zapłodnienia, powinna powstrzymać się od badania w drugiej połowie cyklu. Na ogół nie wykonuje się też tomografii komputerowej u osób ze skazą krwotoczną oraz klaustrofofią.
Poza tym przed badaniem należy poinformować lekarza o:
- przebytych reakcjach alergicznych
- chorobach tarczycy i serca
- astmie
- chorobach nerek
- cukrzycy
- uczuleniach na leki oraz lekach, które przyjmujemy na stałe.
Cena badania
Skierowanie na tomografię komputerową może nam wypisać specjalista, np. chorób wewnętrznych, neurolog i neurochirurg. Badanie można wykonać:
bezpłatnie w ramach NFZ
prywatnie kosztuje ok. 250 zł,
z kontrastem - ok 500 zł.
Kto i kiedy powinien poddać się RTG klatki piersiowej?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
