Skierowanie to sformalizowany dokument w formie papierowej lub elektronicznej (tzw. e-skierowanie) wymagany przy dostępie do badań diagnostycznych i i innych świadczeń w ramach: ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, leczenia szpitalnego, leczenia uzdrowiskowego, rehabilitacji leczniczej i opieki nad przewlekle chorymi.
Warto wiedzieć, że skierowanie nie jest obowiązkowe w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia chorego.
Najważniejsze pytania dotyczące skierowań:
- Jak długo jest ważne skierowanie?
- Do jakiego lekarza nie potrzebujemy skierowania?
- Kto może korzystać ze specjalistycznych świadczeń ambulatoryjnych bez skierowania?
- Czy lekarz może odmówić wydania skierowania na badania profilaktyczne?
- Na jakie badania odpłatne także trzeba mieć skierowanie?
- Jak często może być wystawiane skierowanie na badania refundowane?
- Czy konieczny jest oryginał skierowania?
- Jakiego typu skierowania może wystawiać lekarz POZ?
- Jakie nieodpłatne badania mogą być objęte skierowaniem lekarza POZ?
- Jak działają e-skierowania?
- Czym jest skierowanie na cito?
- Jak zarejestrować skierowanie?
- Gdzie najszybciej otrzymasz pomoc?
Jak długo jest ważne skierowanie?
Przepisy nie określają terminu ważności skierowania na badania. Skierowanie jest ważne do momentu, w którym je zrealizujemy, czyli np. ustalenia terminu przyjęcia do szpitala. Chyba, że wcześniej ustąpi dolegliwość, z powodu której zostało skierowanie wystawione.
Według przepisów skierowanie jest ważne tak długo, jak długo istnieją przesłanki wskazujące na potrzebę wykonania badań lub podjęcia leczenia.
Ale uwaga! Nawet jeśli nasza choroba trwa, nie ma sensu czekać z realizacją skierowania (i to nie tylko ze względu na to, że może pogorszyć się nasz stan zdrowia). Jeśli zbyt długo zwlekamy, lekarz, do którego mamy skierowanie, może zażądać zaktualizowania informacji o naszym zdrowiu, by sprawdzić, czy skierowanie nadal jest zasadne. To oznacza, że będziemy musieli powrócić do miejsca, w którym otrzymaliśmy skierowanie.
Od powyższej reguły są wyjątki. Niektóre skierowania na badania mają określony termin ważności, np. :
- na leczenie uzdrowiskowe są ważne 18 miesięcy od jego wystawienia,
- na zabiegi fizjoterapeutyczne w warunkach ambulatoryjnych – tylko 30 dni od wystawienia (w takim okresie trzeba je zarejestrować w zakładzie rehabilitacji, samo skierowanie pozostaje zaś ważne przez rok),
- do szpitala psychiatrycznego – skierowanie jest ważne 14 dni,
- na okresowe badania pracownicze – nie mają konkretnego terminu ważności, jednak istotne jest, by zrobić je przed tym, gdy wygaśnie ważność poprzednich, bo bez nich pracownik nie może być dopuszczony do wykonywania pracy. Jeżeli zaś dojdzie do zaniechania z jego winy, za wymuszoną przez to przerwę w pracy nie dostanie wynagrodzenia.
Przepisy nie uściślają, jak długo ważne jest skierowanie na badania laboratoryjne. Niektóre placówki same narzucają termin 30 dni na zrealizowanie takiego dokumentu, inne mówią o 3. miesiącach. Nie ma do tego podstaw prawnych. Przy czym jeśli w ramach kontynuacji leczenia konieczne jest zrobienie takich badań w późniejszym terminie, lekarz może zaznaczyć to na skierowaniu, tym samym przedłużając jego ważność (koniecznie powinien potwierdzić to swoim podpisem).
Co ważne, brak części istotnych informacji w skierowaniu na badanie nie może być przyczyną odmowy przyjęcia lub niewpisania pacjenta na listę oczekujących.
Ponadto mamy 14 dni roboczych na dostarczenie oryginału skierowania do poradni specjalistycznej od momentu zapisania się na wizytę.
Do jakiego lekarza nie potrzebujemy skierowania?
Skierowania nie potrzebujemy do lekarza POZ (czyli podstawowej opieki zdrowotnej). A rolę te zazwyczaj pełni pediatra, lekarz rodzinny lub internista. Skierowania nie musimy mieć również, gdy udajemy się do:
- dentysty,
- ginekologa i położnika,
- wenerologa,
- onkologa,
- psychiatry,
- poradni dla osób chorych na gruźlice,
- poradni dla osób zakażonych wirusem HIV.
Odrębną kwestią jest skierowanie na badania medycyny pracy wystawiane przez pracodawcę. Wyróżniamy trzy jego rodzaje: badania wstępne, okresowe i kontrolne. Muszą one zawierać m.in. opis stanowiska pracy oraz szkodliwych, niebezpiecznych czynników, z którymi styka się pracownik.
Kto może korzystać ze specjalistycznych świadczeń ambulatoryjnych bez skierowania?
Osobami uprawnionymi do tego są:
- chorzy na gruźlicę,
- zakażeni wirusem HIV,
- inwalidzi wojenni i wojskowi, kombatanci i represjonowani (również z powodów politycznych),
- działacze opozycji antykomunistycznej,
- cywilne niewidome ofiary działań wojennych,
- w ramach leczenia uzależnień: uzależnieni od alkoholu, środków odurzających i psychotropowych – o ile chodzi o badania lub wizyty związane z leczeniem odwykowym, a także osoby współuzależnione (członkowie rodzin, mieszkający wspólnie), którzy ucierpieli psychicznie na skutek uzależnienia bliskiej osoby,
- osoby do 18. r.ż., u których stwierdzono ciężkie i nieodwracalne upośledzenie albo nieuleczalną chorobę zagrażającą życiu, które powstały w prenatalnym okresie rozwoju dziecka lub w czasie porodu,
- osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.
- osoby deportowane do pracy przymusowej oraz osadzone w obozach pracy przez III Rzeszę i Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich,
- uprawnieni żołnierze lub pracownicy, w zakresie leczenia urazów lub chorób nabytych podczas wykonywania zadań poza granicami państwa.
Czy lekarz może odmówić wydania skierowania na badania profilaktyczne?
Lekarz może odmówić wydania skierowania na badanie. Dzieje się tak, jeśli uzna, że nie ma podstaw do takiej kontroli, bo np. nie należymy do grupy podwyższonego ryzyka choroby, którą chcemy diagnozować, nasz stan zdrowia nie wskazuje, że określone badania są potrzebne lub minęło zbyt mało czasu od poprzedniej profilaktycznej kontroli. Oczywiście ograniczenia te dotyczą przede wszystkim badań refundowanych. Te odpłatne - o ile nie są np. inwazyjne, możemy wykonywać bez większych ograniczeń (a w większości przypadków także bez skierowania).
Na jakie badania odpłatne także trzeba mieć skierowanie?
Większość badań wykonywana "prywatnie", czyli poza umową z Narodowym Funduszem Zdrowia, może być przeprowadzona bez skierowania od lekarza. Jednak nie wszystkie.
Do badań, które nie powinny być wykonane bez przedłożenia skierowania, nawet przy pełnej odpłatności, należą m.in. tomografia, rezonans magnetyczny, arteriografia, a także badanie rentgenowskie. W praktyce jednak placówki komercyjne często umożliwiają wykonanie tych badań bez wymaganego dokumentu.
Jak często może być wystawiane skierowanie na badania refundowane?
Nie ma sztywnych ram czasowych. Wszystko zależy od przyczyny. Przy niektórych dolegliwościach może być bowiem konieczność diagnostyki nawet co 1–2 tygodnie. Przy innych nie ma sensu badań powtarzać częściej niż np. co 3–6 miesięcy. A w przypadku badań profilaktycznych odstępy te są jeszcze dłuższe (czasem nawet 5-letnie).
Czy konieczny jest oryginał skierowania?
Jeżeli przy danym świadczeniu skierowanie jest wymagane, to tak – trzeba przedstawić jego oryginał. W przypadku zaś świadczeń, które wymagają wpisania się na listę oczekujących, należy dostarczyć skierowanie w ciągu 14 dni roboczych od momentu wpisania się na listę (po upływie tego terminu, będziemy skreśleni). Czas liczy się od następnego dnia po wpisaniu. Przy czym jeśli przesyłamy skierowanie pocztą, to pod uwagę brana jest data jego nadania.
Jakiego typu skierowania może wystawiać lekarz POZ?
Lekarz pierwszego kontaktu może w ramach diagnostyki, jak i późniejszego leczenia, wystawić skierowanie do poradni specjalistycznej do innego specjalisty z prośbą o konsultację lub objęcie stałym leczeniem. W przypadku porady konsultacyjnej pacjent wraca potem pod opiekę lekarza POZ i przez niego ma zlecane konsultacje u kolejnych specjalistów lub badania leżące w zakresie lekarza POZ.
Jakie nieodpłatne badania mogą być objęte skierowaniem lekarza POZ?
W ramach świadczeń refundowanych lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może wystawić skierowanie na:
- wiele badań hematologicznych i biochemicznych czy immunochemicznych badań z krwi (w tym m.in. morfologia, test obciążenia glukozą, lipidogram, TSH czy hormony tarczycy, elektrolity, tzw. profil nerkowy czy wątrobowy i wiele innych),
- badania moczu i kału, także z posiewem,
- EKG w spoczynku i niektóre rodzaje USG (np. tarczycy, nerek, pęcherza, brzucha, ale już nie dopplerowskie),
- spirometrię,
- zdjęcia radiologiczne, np. klatki piersiowej, czaszki, zatok, kręgosłupa,
- gastroskopię i kolonoskopię,
- na świadczenia w ramach ambulatoryjnej opieki specjalistycznej,
- na leczenie szpitalne,
- na leczenie uzdrowiskowe, na rehabilitację leczniczą, opiekę długoterminową,
- na transport sanitarny,
- na realizację zleceń pozostających w zakresie zadań pielęgniarki POZ.
Jak działają e-skierowania?
Od stycznia 2021 r. wszystkie skierowania mają być wystawiane w postaci elektronicznej. Ten dokument gwarantuje pełną obsługę – od momentu wystawienia skierowania do momentu realizacji – w formie elektronicznej.
Pod koniec 2018 r. ruszył pilotażowy program e-skierowania. Mają one być wystawiane na:
- badania diagnostyczne,
- ambulatoryjną opiekę specjalistyczną,
- leczenie szpitalne.
Gdy otrzymamy e-skierowanie i udostępnimy wybranemu świadczeniodawcy (przychodni, poradni) klucz dostępu do skierowania w postaci elektronicznej albo kod dostępu i numer PESEL (w przypadku osoby, która nie ma nadanego numeru PESEL – numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość), ten wpisze nas na listę oczekujących przez określenie odpowiedniego statusu skierowania w systemie teleinformatycznym (na platformie P1).
Gdy e-skierowanie zostanie zarejestrowane w systemie, będzie automatycznie oznaczone jako "w realizacji" i jego ponowne użycie w innej przychodni czy poradni nie będzie możliwe. Obecnie wiele osób "ustawia się" bowiem w kilku, a nawet kilkunastu kolejkach po to samo świadczenie w różnych przychodniach.
Czym jest skierowanie na cito?
Jeżeli badanie ma być wykonane w trybie pilnym, lekarz, który wystawia skierowanie, musi umieścić na nim dopisek "cito", czyli "pilne". Wtedy pacjent zostaje wpisany do odrębnej kolejki oczekujących. Lekarz nie ma obowiązku zlecania badań pilnych, zależy to od jego oceny stanu zdrowia danej osoby.
Jak zarejestrować skierowanie?
Rejestrując się w poradni specjalistycznej, należy dostarczyć oryginał skierowania (jeśli jest wymagane) w ciągu 14 dni roboczych od wpisania na listę oczekujących. W przypadku niedopełnienia tego obowiązku, pacjent zostaje skreślony z listy, chyba że udowodni, że niezgłoszenie się na wizytę nastąpiło z powodu siły wyższej (np. wypadku). Wówczas konieczne jest złożenie wniosku o przywrócenie na listę oczekujących w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny niezgłoszenia się do placówki. Wniosek musi zawierać uzasadnienie.
Skierowanie można dostarczyć osobiście lub przez inną osobę. Lub wysłać je pocztą (liczy się data stempla pocztowego).
Gdzie najszybciej otrzymasz pomoc?
Narodowy Fundusz Zdrowia uruchomił informator o terminach leczenia. Wyszukiwarka (zastąpiła stronę kolejki.nfz.gov.pl) zawiera adresy i telefony blisko 14 tys. placówek medycznych, które udzielają świadczeń w ramach umowy z NFZ. Umożliwia też sprawdzenie na mapie, gdzie znajduje się dany szpital czy poradnia. Informator znajdziesz na: terminyleczenia.nfz.gov.pl.
Korzystając z wyszukiwarki, sprawdzisz:
- gdzie najszybciej uzyskasz pomoc lekarza,
- ile osób oczekuje aktualnie na leczenie w wybranej placówce,
- czy w szpitalu lub poradni znajdują się udogodnienia dla pacjentów takie jak: parking, podjazd dla wózków, winda czy specjalnie dostosowana łazienka dla osób niepełnosprawnych.
Szpitale i poradnie są zobowiązane co tydzień informować Oddział Wojewódzki NFZ o prowadzonych listach osób oczekujących na leczenie. Gdyby okazało się, że termin proponowany przez przychodnię jest inny od podanego w informatorze, możesz to zgłosić do NFZ bezpośrednio poprzez stronę informatora (pole: zgłoś uwagę). Każde takie zgłoszenie będzie wyjaśniane z placówką medyczną.
Treść artykułu pierwotnie została opublikowana 04.07.2019.
Więcej na podobny temat:
Badania krwi na NFZ - lista darmowych badań w ramach POZ
Skierowanie do szpitala - kto je wystawia i jak to dalej działa?
Co jest potrzebne przy przyjęciu do szpitala? ABC
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!