Spis treści:
- Zespół jelita drażliwego – co to jest?
- Zespół jelita drażliwego objawy
- Zespół jelita drażliwego diagnostyka
- Zespół jelita drażliwego leczenie
Zespół jelita drażliwego – co to jest?
Zespół jelita drażliwego (IBS od angielskich słów irritable bowel syndrome) zalicza się do przewlekłych zaburzeń czynnościowych jelit. Słowo czynnościowych wskazuje, że w obrębie jelita nie dochodzi do zmian w budowie, ale zaburzeniu ulega jego prawidłowe funkcjonowanie. Według najnowszych wytycznych zaburzenia czynnościowe określa się jako zaburzenia interakcji jelitowo-mózgowej.
W diagnozowaniu zespołu jelita drażliwego (zamiennie stosuje się także określenie nadwrażliwego) stosuje się tzw. Kryteria Rzymskie IV według których IBS stwierdza się, gdy:
- występuje nawracający ból brzucha przez co najmniej 1 dzień w tygodniu przez ostatnie 3 miesiące,
- pierwsze objawy wystąpiły co najmniej 6 miesięcy wcześniej.
Jednocześnie muszą być spełnione 2 z 3 kryteriów dotyczące bólu brzucha:
- jest związany z defekacją,
- jest związany ze zmianą konsystencji stolca,
- jest związany ze zmianą częstości wypróżnień.
Zespół jelita drażliwego może występować nawet u 5-20% populacji. Schorzenie częściej dotyka kobiet. Nie są znane dokładne przyczyny rozwoju IBSu, ale na jego rozwój mogą mieć wpływ:
- infekcje jelita (tzw. poinfekcyjny IBS),
- uwarunkowania genetyczne,
- zaburzenia w mikrobiocie jelitowej (tzw. dysbioza jelitowa),
- czynniki psychologiczne (stres!).
Podejrzewa się, że osoby z zespołem jelita drażliwego silniej odczuwają bodźce z jelita np. przelewanie, rozciąganie. To, co u zdrowej osoby nie wywołuje dolegliwości, u osoby z IBSem kończy się silnym bólem. Zjawisko to nazywa się nadwrażliwością trzewną.
Zespół jelita drażliwego jest kłopotliwych schorzeniem utrudniającym życie, ale nie jest groźny!
Zespół jelita drażliwego objawy
Do najważniejszych objawów zespołu jelita drażliwego należą:
- ból brzucha,
- przewlekłe biegunki,
- przewlekłe zaparcia,
- wzdęcia,
- uczucie pełności,
- uczucie ciągłego parcia na stolec,
- uczucie niepełnego wypróżnienia.
Na podstawie dominujących objawów lekarz kwalifikuje zespół jelita drażliwego do jednego z 4 typów:
- IBS z dominującym zaparciem (IBS-C),
- IBS z dominującą biegunką (IBS-D),
- IBS w postaci mieszanej (IBS-M),
- niesklasyfikowana postać IBS (IBS-U).
W określeniu, który typ zespołu jelita drażliwego dotyczy właśnie ciebie lekarz zastosuje tzw. bristolską skalę uformowania stolca, która określa jego kształt i konsystencję.
- Typ 1: Pojedyncze zbite grudki podobne do orzechów, trudne do wydalenia
- Typ 2: Stolec o wydłużonym kształcie, grudkowaty.
- Typ 3: Stolec wydłużony, z pęknięciami na powierzchni.
- Typ 4: Smukłe, wężowate kawałki stolca, gładkie i miękkie.
- Typ 5: Miękkie drobiny z wyraźnymi krawędziami (łatwo wydalane).
- Typ 6: Kłaczaste kawałki z postrzępionymi krawędziami.
- Typ 7: Wodnisty, bez stałych elementów (ciecz).
fot. Adobe Stock
Zespół jelita drażliwego diagnostyka
Diagnostyka zespołu jelita drażliwego opiera się o wspomniane wcześniej Kryteria Rzymskie IV oraz dokładny wywiad z pacjentem. Jednak ze względu na to, że objawy zespołu jelita drażliwego nie są specyficzne, warto także wykluczyć inne schorzenia, takie jak:
- alergie pokarmowe,
- pasożyty przewodu pokarmowego,
- nietolerancję laktozy,
- nietolerancję fruktozy,
- celiakię,
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- chorobę Leśniewskiego-Crohna,
- zaburzenia w pracy tarczycy.
Lekarz może zlecić ci zatem wykonanie:
- morfologii krwi,
- badania CRP (określa stan zapalny),
- profilu tarczycowego,
- prób wątrobowych,
- badania kału ogólnego,
- badanie mikrobiomu jelitowego,
- badania kału pod kątem pasożytów,
- badania kału na krew utajoną,
- badania kalprotektyny w kale (białko, które produkowane jest przy stanach zapalanych jelita),
- testu oddechowego w kierunki SIBO (przerost bakteryjny jelita cienkiego).
W wielu przypadkach w diagnostyce uwzględnia się także kolonoskopię, czyli badanie endoskopowe jelita grubego. Kolonoskopia jest szczególnie ważna w przypadku gwałtownego chudnięcia, podniesionej temperatury ciała, występowania anemii, krwawienia z odbytu. Objawy te mogą sugerować poważniejsze stany zapalne w jelitach lub nowotwór.
Zespół jelita drażliwego leczenie
Leczenie zespołu jelita drażliwego sprowadza się do:
- wprowadzenia odpowiedniej diety – najczęściej stosuje się dietę FODMAP, która łagodzi objawy IBSu u ponad 70% chorych,
- zastosowania środków rozkurczowych, które zmniejszają ból;
- zastosowania środków przeciwbiegunkowych w przypadku postaci biegunkowej,
- zastosowania środków pobudzających motorykę jelita grubego w przypadku postaci zaparciowej,
- w razie potrzeby zastosowania antybiotykoterapii (rifaksymina),
- wprowadzeniu probiotykoterapii.
W leczeniu zespołu jelita drażliwego bardzo ważna jest zmiana stylu życia, które zredukuje poziom stresu. Z tego powodu pacjentom z IBSem często proponuje się także zastosowanie leków przeciwdepresyjnych (poza wpływem na psychikę dodatkowo „uspokajają” jelita) i psychoterapii.
Dowiedz się więcej o zespole jelita drażliwego:
Jak rozpoznaje się zespół jelita drażliwego?
Jak leczyć zespół jelita drażliwego?
Jak styl życia wpływa na dolegliwości w zespole jelita drażliwego?
Dietetyk z 12 letnim doświadczeniem. Ukończyła Technologię Żywności i Żywienie Człowieka w warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Pomaga pacjentom trwale zmienić nawyki żywieniowe. Uczy realnych rozwiązań, szacunku do ciała, konsekwencji i „godzenia” się z jedzeniem. Twórczyni autorskiego podejścia w nurcie pozytywnej dietetyki. Prowadzi poradnię online barbaradabrowska.pl.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
