Od czego zależy powstanie współuzależnienia?
Nie u wszystkich żon i córek alkoholików muszą wystąpić objawy współuzależnienia. Decydują o tym, zdaniem Sobolewskiej, trzy grupy czynników istotnych w etiologii tego syndromu:
1) Czynniki związane z sytuacją zewnętrzną (stres, trudna sytuacja materialna, mieszkaniowa, liczba dzieci itd.);
2) Osobowość – rozwojowi współuzależnienia sprzyja brak umiejętności radzenia sobie z trudnym sytuacjami, których jednostka nie nabyła we wczesnych etapach życia;
3) Zmiany w funkcjonowaniu psychologicznym – uszkodzone granice, niska samoocena, brak zdolności do obrony.
Poczucie własnej wartości
Poczucie wartości siebie osób współuzależniających się jest na ogół niskie i w znacznym stopniu związane z wizją wartościowego życia jedynie przy boku partnera (męża). Kobiety współuzależniające się charakteryzują się silną potrzebą zależności od innych i systemem przekonań na życie z „programem we dwoje” prawie za każdą cenę. Kobietom tym niezwykle trudno – bez pomocy z zewnątrz – nabrać dystansu, nie powielać tych samych błędów itd.
Zobacz też: Dlaczego poczucie własnej wartości jest ważne?
Radzenie sobie ze stresem
Znaczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem w rozwoju współuzależnienia podkreśla J. Mellibruda (1999). Nawiązuje do teorii Lazarusa, który stwierdził, że ludzie mocno różnią się pomiędzy sobą w pierwotnej ocenie sytuacji (np. stresowych). Jedni dany czynnik zinterpretują jako zagrożenie, inni jako wyzwanie. Decydują o tym, wg Lazarusa, dwa wymiary psychologicznego funkcjonowania: czujność i unikanie poznawcze. Przez czujność rozumie on nastawienie na przyjmowanie i przetwarzanie informacji, głównie o zagrożeniach życiowych, materialnych itd. Osoby o wysokim poziomie czujności charakteryzują się jednocześnie bardzo niską tolerancją na niepewność i odwrotnie.
Unikanie poznawcze to odsuwanie bodźców, odsuwanie się od przykrych sygnałów. Osoby o wysokim poziomie unikania charakteryzują się zachowaniem automatycznym, unikaniem konfrontacji, odsuwaniem w sytuacjach trudnych.
Zobacz też: Jak pokonać stres?
Kto najlepiej radzi sobie ze stresem?
Zdaniem Mellibrudy, najlepsze szanse na radzenie sobie ze stresem mają osoby o dość wysokiej tolerancji na niepewność (niski poziom czujności) i dość wysokiej tolerancji na bolesne doświadczenia. Najgorzej radzą sobie osoby o wysokiej czujności i niskiej tolerancji na przykre doznania, zatem ten typ osobowości będzie najbardziej podatny na rozwój współuzależnienia. To sugestywna hipoteza wymagająca wszak empirycznej weryfikacji.
Fragment pochodzi z książki „Rodzina alkoholowa z uzależnionym w leczeniu” autorstwa Andrzeja Margasińskiego (Wydawnictwo Impuls, 2011). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
