Więzadło krzyżowe przednie (ACL) przebiega pomiędzy polem międzykłykciowym przednim piszczeli, a powierzchnią przyśrodkową kłykcia bocznego kości udowej. Średnia długość więzadła wynosi 38 mm, szerokość 11 mm, a grubość 5 mm.
Rekonstrukcja więzadła krzyżowego
Uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego wymaga zwykle operacyjnej rekonstrukcji oraz odpowiedniej rehabilitacji. Program usprawniania uzależniony jest od wieku pacjenta, czasu od urazu do operacji, współtowarzyszących urazów oraz zastosowanej metody operacji. Materiał do rekonstrukcji ACL najczęściej pobiera się z więzadła właściwego rzepki, ścięgna mięśnia półścięgnistego i smukłego.
Leczenie rehabilitacyjne
Plan leczenia rehabilitacyjnego jest dobierany indywidualnie dla każdego pacjenta. Szczególną uwagę należy zwrócić, by wykonywane ćwiczenia były bezbolesne i nie nadwyrężały miejsc, z których pobrano materiał do przeszczepu. Zasadniczym celem terapii jest przywrócenie pełnej funkcji stawu kolanowego, bez utraty jego stabilności.
Zmniejszenie obrzęku pooperacyjnego
W początkowej fazie (1.-4. dnia od zabiegu operacyjnego) ważne jest zmniejszanie obrzęku pooperacyjnego, stanu zapalnego oraz bólu. W tym celu schładza się staw co 2 h maksymalnie przez 15 minut oraz układa odpowiednio kończynę – staw skokowy powyżej kolana, kolano powyżej biodra. Można również wykonać masaż limfatyczny podudzia.
Jeśli obrzęk się zmniejszy, kolano wystarczy schładzać tylko po ćwiczeniach. Po około 4 tygodniach od zabiegu operacyjnego można dodatkowo zastosować zabiegi fizykoterapeutyczne wspomagające leczenie, np.: ultradźwięki, laser, TENS, prądy interferencyjne.
Dowiedz się także: Kolano skoczka lub biegacza - jak wygląda rehabilitacja?
Ćwiczenia zwiększające zakres ruchu
W dniu operacji można już obciążać kończynę, oczywiście w granicach tolerancji bólowej pacjenta. Do odzyskania całkowitej kontroli mięśniowej należy poruszać się z pomocą kul. W fazie ostrej chodzenie jest ograniczone do około 3 godzin dziennie. Na noc powinno się zakładać – w zależności od zaleceń lekarza – ortezę wyprostną lub zgięciową do około 6. tygodnia po rekonstrukcji.
W dniu operacji wprowadza się również ćwiczenia zwiększające zakres ruchu. Początkowo można zastosować w tym celu szynę CPM, w zakresie, na jaki pozwala tolerancja bólowa pacjenta. Kolejno wprowadza się ćwiczenia bierne z terapeutą, ćwiczenia samowspomagane, ćwiczenia rozciągające, mobilizację rzepki. Dla uzyskania prawidłowego wzorca chodu bardzo ważne jest odzyskanie funkcjonalnego zakresu ruchu (szczególnie wyprostu). Pełen zakres ruchu pacjent powinien uzyskać po około 9 tygodniach.
Nauka chodu
Nieodzownym elementem terapii jest odbudowa propriocepcji (czucia głębokiego), ponieważ operacja bądź uraz więzadła krzyżowego przedniego niszczą część mechanoreceptorów i prowadzą do zaburzeń odczuwania pozycji stawowej oraz kinestezji, a także do osłabienia odruchu nerwowo-mięśniowego, chroniącego staw przed niekontrolowanym ruchem. W tym celu wprowadza się już we wczesnym okresie pooperacyjnym naukę chodu zarówno po twardym, jak i po miękkim podłożu, statyczne ćwiczenia równoważne (stanie jednonóż, obunóż na stabilnym podłożu), przechodząc do dynamicznych ćwiczeń równoważnych (na coraz mniej stabilnym podłożu) i koordynacyjnych. Włącza się także elementy dyscyplin sportowych (np.: rzuty piłką) oraz naukę biegania (podskoki, trucht w miejscu, bieg, sprint, zeskoki z różnych wysokości).
Wzmocnienie siły mięśniowej
Wzmocnienie siły mięśniowej uzyskuje się początkowo poprzez ćwiczenia izometryczne, w zgięciu lub wyproście stawu kolanowego, z przyborami, w otwartych oraz zamkniętych łańcuchach kinetycznych. Kolejno wprowadza się ćwiczenia izometryczne i dynamiczne pod częściowym i całkowitym obciążeniem wagą ciała.
Po około 12 tygodniach od zabiegu operacyjnego pacjent może rozpocząć samodzielnie ćwiczenia zadane przez swojego terapeutę, a także wrócić do lekkiej aktywności rekreacyjnej. Do uprawiania sportu można powrócić, jeśli będzie pełny zakres ruchu, dobra propriocepcja i koordynacja, prawidłowa równowaga oraz brak bólu i obrzęku podczas wysiłku fizycznego.
Powrót do codziennej aktywności, pracy, sportu w dużej mierze oprócz odpowiednio dobranej metody operacji i sposobu rehabilitacji zależy od systematyczności i zaangażowania w ćwiczenia samego pacjenta.
Polecamy: Rehabilitacja po złamaniu szyjki kości udowej
Autor: mgr Weronika Woźniak, fizjoterapeuta i ekspert w Przychodni Rehabilitacyjnej MEDIKAR.
Autorka ukończyła studia magisterskie na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym; jest doktorantką II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Ukończyła szkolenia podyplomowe: Proprioceptywne nerwowo-mięśniowe torowanie (PNF), Kinesiotaping, Terapia Tkanek Miękkich Ciechomski, Terapia Manualna według koncepcji Kaltenborna i Evjentha.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!