Ospa wietrzna to choroba zakaźna wywołana przez wirus ospy wietrznej i półpaśca (VZV). Większość osób choruje na nią w wieku dziecięcym. Głównym objawem jest charakterystyczna wysypka, pojawiająca się po kilku dniach innych objawów, przypominających banalną infekcję.
Ospa wietrzna: objawy
Choroba zaczyna się złym samopoczuciem, bólami mięśni, głowy, gorączką, biegunką. Następnie pojawia się charakterystyczna wysypka. Ma postać drobnych, czerwonych plamek rozrzuconych nieregularnie na tułowiu i twarzy oraz – w przeciwieństwie do innych chorób wysypkowych – na owłosionej skórze głowy. Zmiany pojawiają się także często na błonach śluzowych, zwłaszcza: jamy ustnej, krtani, jelit, okolic intymnych, na spojówkach. Część znika, a pozostałe w ciągu kilkunastu godzin przechodzą przez kolejne stadia rozwoju, od różowej plamki przez grudkę, do pojawienia pęcherzyka otoczonego czerwoną obwódką. Na początku pęcherzyki wypełnione są wodnistym, płynem.
W kolejnym etapie zapadają się, zasychając w strupki. Gdy same odpadną zostaje czerwony ślad, który po pewnym czasie znika, natomiast zdrapane – pozostawiają trwałe blizny. Pojawia się w kilku rzutach, dlatego jednocześnie na skórze widać wykwity w różnym stadium rozwoju. Cykl ospy wietrznej trwa około 6 dni, a w czasie choroby zwykle występują 3 cykle.
Ospa wietrzna: jak można się zarazić?
Wirus ospy wietrznej przenosi się drogą kropelkową i z ruchem powietrza (z tego powodu dawniej nazywana była „wiatrówką”), nawet na odległość kilkudziesięciu metrów. Ile trwa ospa wietrzna? Okres wylęgania, tj. czas od kontaktu organizmu z wirusem do pierwszych objawów ospy wietrznej) to około 14-21 dni. Jawny okres ospy wietrznej to 10-14 dni. To w tym czasie chory zaraża - zaczyna na 2-3 dni przed wystąpieniem wysypki, kończy, gdy przyschną wszystkie wykwity.
Ospa wietrzna u dzieci
U zdrowych dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym ospa nie jest zazwyczaj niebezpieczna. W razie rozpoznania ospy wietrznej, pediatra zaleca, by dziecko zostało w domu aż do ustąpienia objawów ok. 2 tygodni). Leczenie polega na łagodzeniu objawów. Można obciąć na krótko paznokcie, a na noc zakładać cienkie bawełniane rękawiczki – sprawdza się to również w przypadku osób dorosłych, które mają niespokojny sen, a swędzenie jest bardzo dokuczliwe.
Warto codziennie kąpać dziecko przez kilka minut w delikatnym roztworze nadmanganianu potasu lub naparze z rumianku. Konieczne jest regularne pojenie. Najlepsze są ziołowe herbatki, które dodatkowo łagodzą stan zapalny w jamie ustnej. Posiłki powinny być płynne i półpłynne, ale nie kwaśne, zbyt zimne czy gorące, by nie podrażniać chorej śluzówki. Warto pamiętać, że chociaż ospa wietrzna u dzieci ma zwykle lżejszy przebieg niż ospa wietrzna u dorosłych, to celowe zarażanie ospą, np. przez kontakt z innym chorymi, może być niebezpieczne dla jego zdrowia.
Poznaj 4 prawdy i mity o ospie wietrznej u dzieci
Ospa wietrzna u dorosłych
Ospa wietrzna u dorosłych i młodzieży ma zwykle cięższy przebieg i częściej powoduje powikłania. Może doprowadzić np. do zapalenia opon mózgowych, stawów, wątroby, nerek lub mięśnia sercowego. Dlatego bezwzględnie trzeba zostać w domu, dużo odpoczywać, więcej pić i często zmieniać ubranie, mające kontakt ze skórą, aby uniknąć nadkażeń pęcherzyków.
Ospa wietrzna: leczenie
Podejrzewasz ospę? Idź do lekarza. Leczenie ospy wietrznej u dorosłych polega na podawaniu środków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych oraz przeciwświądowych. U osób z niedoborami odporności a także, gdy ospa wietrzna ma wyjątkowo ciężki przebieg, stosuje się lek przeciwwirusowy, acyklowir, który skraca czas trwania choroby i chroni przed powikłaniami.
Po przebyciu ospy wietrznej nabywa się stałej odporności. Wirus ospy pozostaje jednak utajony w organizmie (we włóknach nerwowych) do końca życia. Pod wpływem znacznie obniżonej odporności może jednak po latach uaktywnić się w postaci półpaśca.
Ospa wietrzna - szczepienia
Szczepionka przeciwko ospie wietrznej nie daje trwałej odporności, dlatego powinna być powtarzana. W 95% chroni przed zachorowaniem, a jeśli już ono nastąpi, choroba ma znacznie łagodniejszy przebieg i nie dochodzi do powikłań.
Kto powinien się zaszczepić?
- osoby dorosłe, które nie chorowały jeszcze na ospę wietrzną w dzieciństwie.
- dzieci, które jeszcze nie chorowały, a wkrótce pójdą do żłobka lub przedszkola.
- ciężko i przewlekle chorzy, osoby z obniżoną odpornością, a także domownicy, którzy nie chorowali na ospę,a, a mogą się zarazić, np. w przedszkolu, miejscu pracy itp.
- kobiety planujące ciążę.
Szczepiąc się w ciągu 72 godzin po kontakcie z chorym na ospę, możesz uniknąć zachorowania lub przynajmniej w znacznym stopniu złagodzić przebieg choroby.
Ospa wietrzna w ciąży
Jest szczególnie niebezpieczna, zarówno dla mamy, jak i dla dziecka. Zachorowanie w I trymestrze nie jest związane ze zwiększonym ryzykiem poronienia. Zakażenie w późniejszym okresie (głównie między 13. a 20. tygodniem) może spowodować ciężką chorobę u płodu (ospa wrodzona).
Dlatego:
- Jeśli nie chorowałaś w dzieciństwie na ospę wietrzną, a dopiero planujesz ciążę, zaszczep się, ale postaraj się nie zachodzić w ciążę przez 3 miesiące.
- Gdy nie chorowałaś, a już jesteś w ciąży, unikaj kontaktu z chorymi. Ryzyko zakażenia jest duże, gdy miałaś kontakt z chorym przez przynajmniej 5 minut, zwłaszcza jeśli był to bliski kontakt.
- W przypadku kontaktu z osobą zarażoną, jak najszybciej zgłoś się do lekarza. Zaleci on stosowanie leku przeciwwirusowego, a jeśli uzna za koniecznie, także inne leki i badania.
Pamiętaj! Płód może zarazić się tylko wtedy, gdy zachoruje mama. Jeśli u niej nie ma objawów, to znaczy, że dziecko również jest zdrowe.
Jakie są objawy ospy prawdziwej?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
