Kiła nabyta i wrodzona - objawy, badania i leczenie

fot. Adobe Stock

Spis treści:

1. Czym jest kiła?
2. Objawy wczesne kiły
3. Objawy późne kiły
4. Diagnozowanie kiły
5. Leczenie kiły
6. Jak uniknąć zarażenia kiłą?

Czym jest kiła?

Kiła, inaczej syfilis, to choroba wywoływana przez krętka bladego (łac. Treponema pallidum), którą można się zarazić przede wszystkim drogą płciową (mówimy wtedy, że chory ma kiłę nabytą).

To jednak nie jedyna przyczyna kiły, można się zarazić również np.:

• poprzez kontakt z zakażoną krwią lub ropą z owrzodzenia,
• poprzez pocałunek z zakażoną osobą,
• płód może zarazić się od matki poprzez łożysko (kiła wrodzona).

Kiła jest groźna, ponieważ na pewnym etapie może objąć cały organizm człowieka
– mówi lek. Krzysztof Kucharski, ginekolog z Centrum Medycznego Damiana.

Uważa się, że żadna spośród chorób wenerycznych nie przebiega w tak różnorodny sposób jak kiła. Dzielimy ją (ze względu na rodzaj objawów) na wczesną i późną. Ciekawostką jest, że na syfilis prawdopodobnie cierpiało przed laty wiele znanych osób, m.in.: Stanisław Wyspiański, Oskar Wilde, Ludwig van Beethoven czy Vincent van Gogh.

Wczesne objawy kiły

Pojawiają się po ok. 3 tygodniach od momentu zarażenia, czyli po okresie wylęgania. Kiła wczesna to etap, który trwa do roku od zakażenia. W tym czasie pojawiają się okresy objawowe i bezobjawowe.

Przebieg choroby dzieli się na różne fazy. Tuż po zakażeniu powstaje owrzodzenie w okolicach narządów płciowych. Następny etap to rozprzestrzenianie się choroby na całym ciele (pojawia się wysypka). Choroba może przenieść się na dowolną część ciała (tzw. kilaki wątroby, kilaki mózgu) i nieleczona doprowadza do śmierci
– mówi lek. Krzysztof Kucharski.

Symptomy kiły wczesnej występują w określonym schemacie:

• W czasie 2-9 tygodni (kiła pierwszego okresu) od zakażenia pojawia się niewielkie owrzodzenie. U mężczyzn umiejscawia się na prąciu, w okolicach odbytu, jamy ustnej, u kobiet zaś na wargach sromowych i szyjce macicy. To tzw. objaw pierwotny kiły. Wrzód jest bezbolesny i znika po ok. 3 tygodniach, dlatego łatwo go zlekceważyć.
• Po około 9-15 tygodniach od zakażenia rozpoczyna się pełnoobjawowa choroba, tzw. kiła drugiego okresu.
  Na skórze (zwykle stopach, rękach, głowie) pojawiają się osutki kiłowe, czyli wysypki charakterystyczne dla tej choroby. Są to czerwone lub różowe plamki, grudki, narośla. U części chorych wysypka ma małe natężenie, przez co może być słabo widoczna.
  Dodatkowo u kobiet pod piersiami i w okolicy sromu, u mężczyzn w okolicy odbytu i worka mosznowego, u obojga płci na wewnętrznej powierzchni ud i w okolicach odbytu mogą powstawać szarobiałe ropiejące zmiany, tzw. kłykciny płaskie (lepieże płaskie). Na  tym etapie choroby występują również objawy uogólnione: gorączka, osłabienie, spadek masy ciała, ból gardła, głowy.

Jeśli od razu nie zacznie się leczenia, kiła przechodzi w postać późną, często utajoną (bezobjawową). Jest ona wyjątkowo niebezpieczna. Aby ją wykryć, konieczne są badania krwi.

Późne objawy kiły

Po roku od zakażenia choroba wchodzi w fazę późną (kiła późna). Bakteria atakuje narządy wewnętrzne i upośledza ich funkcjonowanie. W 1/3 przypadków dochodzi do wygaśnięcia choroby. Jednak większość pacjentów zmaga się z nią dalej. Kiła może uszkadzać wszystkie układy i narządy organizmu, w tym układ nerwowy i naczyniowy. Objawy kiły późnej pojawiają się często dopiero po kilku, a nawet kilkudziesięciu latach od zakażenia.

Obraz kliniczny kiły późnej jest bardzo zróżnicowany:

• Objawy kiły ze strony układu nerwowego: choroba może zaatakować mózg i rdzeń kręgowy, przyczynić się do zapalenia opon mózgowych, udaru mózgu, zmian neurologicznych, zmian osobowości, a nawet wywołać chorobę psychiczną.  
• Objawy ze strony układu krążenia: mogą pojawić się zapalenie tętnicy głównej, kilaki mięśnia sercowego, zapalenie mięśnia sercowego, tętniak aorty, zapalenie tętnic mózgu.
• Późne objawy skórne: występują pod dwiema postaciami: kiły guzkowopełzakowatej oraz kilaków.
  Dla kiły guzkowopełzakowatej charakterystyczne jest pojawienie się czerwonobrunatnego twardego guzka, który z czasem rozpada się. Wokół niego tworzą się kolejne wrzody, które goją się, pozostawiając blizny.
  Kilaki natomiast to zmiany podskórne, które z czasem przebijają się i pozostawią po sobie kraterowate owrzodzenie. Trudno się goją. Najczęściej umiejscawiają się na twarzy i podudziach. Pozostawiają po sobie zniekształcenia kości i skóry (np. szpecące guzy).

fot. Adobe Stock, kolaż Polki.pl

Badania na kiłę

Kiłę rozpoznaje się na podstawie stwierdzenia obecności T. pallidum (w wydzielinie ze zmian chorobowych), oraz potwierdzających testów serologicznych (wykrywające przeciwciała, klasyczne i swoiste odczyny krętkowe).

Podstawowymi badaniami serologicznymi w kierunku kiły są odczyn Wassermanna i test VDRL (mikroskopowy test kłaczkowania). Z powodu możliwości pojawienia się wyników fałszywie dodatnich, zalecane jest potwierdzenie diagnozy metodą swoistą.

Do swoistych odczynów krętkowych zalicza się:

• FTA (najczęściej wykonywany test swoisty),
• FTA-ABS (używa się, gdy pozostałe testy nie dały jednoznacznego wyniku),
• TPI,
• TPHA.

Jak interpretować wyniki testu na kiłę? Test może być negatywny lub pozytywny. W pierwszym przypadku oznacza to, że osoba jest zdrowa. W drugim zaś może być chora, ale niekoniecznie, ponieważ wynik dodatni może też oznaczać inne choroby, np. HIV lub boreliozę. Należy wówczas pogłębić diagnostykę.

Test VDRL jest jednym ze standardowych i refundowanych badań dla kobiet ciężarnych (wykonuje się go na początku ciąży i później w 37. tygodniu).

Wszystkie kobiety ciężarne mają wykonywane na początku ciąży badania laboratoryjne krwi na obecność kiły lub w celu uzyskania odpowiedzi na pytanie, czy chorowały kiedykolwiek na kiłę. Badanie wykonywane jest również tuż przed porodem, ponieważ informacja o ewentualnej obecności choroby jest bardzo istotna w kontekście zdrowia i życia dziecka
– mówi lek. Krzysztof Kucharski.

Syfilis jest bardzo niebezpieczny w ciąży, ponieważ może przenikać do łożyska, powodując uszkodzenie płodu, jego śmierć i poronienia.

Jak leczyć kiłę?

Najskuteczniejszą formą leczenia kiły jest podawanie penicyliny, która powoduje zniszczenie krętka w organizmie. Jej dawkowanie zależy od rodzaju kiły, a leczenie – od dwóch tygodni do nawet miesiąca.

Kiła leczona jest antybiotykami. Przed erą antybiotyków była to choroba bardzo ciężka i w większości przypadków śmiertelna
– dodaje lek. Krzysztof Kucharski.

Jak uniknąć zarażenia kiłą?

Profilaktyka kiły opiera się na stosowaniu prezerwatyw w kontaktach seksualnych (także analnych). Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku kontaktu z płynami ustrojowymi, w tym przede wszystkim z krwią, a także ze zmianami wrzodowymi chorych na kiłę.

Aby nie przenieść choroby na dziecko, ciężarne powinny przechodzić badania na kiłę. Wykrycie jej na początku ciąży i podjęcie leczenia daje szansę na urodzenie zdrowego dziecka.

Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 11.07.2017.

Więcej o chorobach wenerycznych:
Jakie badania wykonać, gdy podejrzewasz chorobę weneryczną?
Jakie są najczęstsze objawy rzeżączki?Czy chlamydia może być niebezpieczna?

lek. med.

Krzysztof Kucharski

ginekolog

Jest ginekologiem na co dzień pracującym w Centrum Medycznym Damiana.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!