To zjawisko jest znane lekarzom od lat. Za zdiagnozowaną i leczoną chorobą podąża jak cień inna, dużo groźniejsza, często niewykrywana przez lekarzy. Chyba najbardziej znanym przykładem jest migrena, której „cieniem” bywają problemy z krążeniem mogące doprowadzić do zawału serca lub udaru mózgu.
Dlaczego pewne choroby tak chętnie łączą się w pary? Lekarze znaleźli do tej pory dwa wytłumaczenia. W niektórych przypadkach pierwsza choroba powoduje w organizmie szkody, które prowadzą do pojawienia się drugiej. W innych obie choroby mają wspólne podłoże genetyczne lub są spowodowane przez złe nawyki (np. palenie papierosów czy brak ruchu). Sprawdź, które choroby miewają „cienie” i jak możesz się przed nimi ochronić.
Endometrioza
- jej cień: czerniak
W 2007 roku we Francji przeprowadzono szeroko zakrojone badania kobiet z endometriozą. Choroba polega na rozrastaniu się błony śluzowej macicy (endometrium) poza tym narządem (najczęściej wewnątrz jamy brzusznej). Cierpią na nią przede wszystkim kobiety w wieku rozrodczym. Okazało się, że 62 proc. przebadanych Francuzek z endometriozą miało podwyższone ryzyko czerniaka (raka skóry). Lekarze nie są pewni, dlaczego tak się dzieje. Prawdopodobnie przyczyna leży w wadliwych genach.
Ważne: Wcześnie wykryty czerniak jest całkowicie uleczalny. Jeśli chorujesz na endometriozę, regularnie oglądaj swoją skórę. Sprawdzaj, czy nie pojawiły się na niej nowe znamiona albo czy stare nie zmieniły wyglądu. Możesz też poprosić lekarza o skierowanie na badanie dermatoskopem. Unikaj solarium, a latem smaruj się kremem z wysokim filtrem.
Nadciśnienie
- Jego cień: cukrzyca
To powiązanie lekarze zaobserwowali już dość dawno u osób z dużą nadwagą. Jednak w wyniku badań z udziałem 38 tysięcy amerykańskich kobiet stwierdzili, że gdy ciśnienie przez dłuższy czas przekracza normę (nawet nieznacznie), ryzyko cukrzycy wzrasta dwukrotnie niezależnie od wagi pacjenta. Co gorsza, im wyższe ciśnienie, tym większe ryzyko choroby cienia.
Jednym z najbardziej prawdopodobnych wyjaśnień w tym przypadku jest stan zapalny toczący się w organizmie. Być może winne jest również związane z nim uszkodzenie ścian naczyń krwionośnych.
Ważne: Jeśli przez dłuższy czas masz podwyższone ciśnienie (przekracza ono 120/80 mm Hg),
zbadaj poziom cukru we krwi. Jeśli wynik będzie nieprawidłowy (górna granica normy to 100 mg/dl na czczo), zgłoś się do lekarza. Aby zmniejszyć ryzyko cukrzycy, postaraj się również:
- utrzymywać prawidłową wagę
- zwiększyć aktywność fizyczną
- ograniczyć spożycie słodyczy i wysokoprzetworzonych, słonych potraw
- rzucić palenie.
- jej cień: zawał serca
Kto by pomyślał, że przewlekła choroba skóry może mieć powiązania z układem krążenia.
A jednak tak właśnie jest: im cięższy przypadek łuszczycy, tym większe ryzyko zawału serca.
W najpoważniejszych przypadkach jest ono dwa razy większe niż u zdrowych ludzi.
Dlaczego tak się dzieje? Łuszczyca jest związana z nieprawidłowym działaniem komórek układu odpornościowego. Te same czynniki mogą wywoływać stan zapalny w organizmie, uszkadzając naczynia krwionośne wokół serca – przypuszcza dr Joel M. Gelfand, dermatolog z University of Pennsylvania (jego zespół przez 5 lat obserwował ponad pół miliona chorych na łuszczycę).
Ważne: Dr Gelfand przypuszcza, że zmniejszenie stanu zapalnego spowodowanego łuszczycą, mogłoby obniżyć u chorych ryzyko zawału. Potrzebne są jednak dokładne badania tego problemu. Do czasu ich przeprowadzenia chorzy powinni stosować leki zapisane przez lekarza i dodatkowo chronić serce.
Astma
- Jej cień: depresja
Jedne z najnowszych badań wykazały powiązania między astmą a problemami psychicznymi, m.in. depresją i stanami lękowymi. W 2004 r. naukowcy z Kolorado (USA) ogłosili, że około 18 proc. chorych na astmę cierpi też z powodu zaburzeń psychicznych. Zależność ta działa również w drugą stronę. Żołnierze cierpiący na zespół stresu pourazowego mają dwa razy wyższe prawdopodobieństwo zachorowania na astmę niż inne osoby. Jest to błędne koło: problemy z oddychaniem mogą prowadzić do zaburzeń nastroju, a te z kolei mogą pogarszać objawy astmy.
Ważne: Jeśli cierpisz na którąś z chorób i zauważysz nawet nieznaczne objawy jej „cienia”, zgłoś się do lekarza. Im wcześniej zaczniesz się leczyć, tym łatwiej będzie ci prowadzić normalne życie. Oto główne objawy astmy:
- napady duszności
- męczący, suchy kaszel
- uczucie ciężaru w klatce piersiowej
- świszczący oddech.
Depresja to bardziej złożony problem, ale często charakteryzują ją:
- poczucie dojmującego smutku, częsty płacz
- apatia, brak zainteresowania codziennymi obowiązkami
- przewlekłe zmęczenie
- zmiana apetytu
- bezsenność
- trudności ze skupieniem uwagi
- poczucie bycia bezużytecznym.
Zespół metaboliczny
- Jego cień: kamica nerkowa
Zespół metaboliczny to właściwie nie choroba, lecz zespół czynników, które znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych, m.in. cukrzycy i choroby niedokrwiennej serca. Mówimy o nim, gdy u chorego występują co najmniej trzy z poniższych objawów:
- otyłość brzuszna
- wysoki poziom trójglicerydów we krwi
- podwyższone ciśnienie
- niski poziom dobrego cholesterolu HDL
- zaburzenia tolerancji glukozy.
Okazuje się, że nawet nie w pełni rozwinięty zespół metaboliczny często jest odpowiedzialny za rozwój kamieni nerkowych. U osób, u których występują dwa z wymienionych objawów, ryzyko wzrasta do 54 proc. U tych, którzy mają trzy, prawdopodobieństwo zwiększa nawet do 70 proc.
Ważne: Podłożem obu problemów zdrowotnych jest duża nadwaga lub otyłość. Lekarze przypuszczają, że w diecie osób z nadwagą jest zbyt dużo białka i sodu, które z jednej strony podnoszą ciśnienie, a z drugiej – przyczyniają się do tworzenia kryształków mocznika, które potem przekształcają się w kamienie nerkowe. Najlepszym sposobem na uniknięcie kamicy i poprawę ogólnego stanu zdrowia jest więc zrzucenie zbędnych kilogramów.
Migrena
- Jej cień: choroby krążenia
To najbardziej znana i jedna z najniebezpieczniejszych par chorób. Do niedawna lekarze ostrzegali przed zawałem i udarem tylko tych chorych, u których występowała migrena z aurą. Na tę odmianę cierpi około 25 proc. chorych. Charakteryzuje się ona zaburzeniami wzroku na około 30 minut przed atakiem migreny. Przed oczami pojawiają się mroczki, zygzaki lub świetliste aureole otaczające przedmioty. Trwają od kilku do kilkunastu minut.
Od 2007 roku, gdy ogłoszono wyniki najnowszych badań, lekarze biorą pod lupę wszystkie przypadki migreny – także tej klasycznej (bez aury), na którą cierpi większość pacjentów.
Na ryzyko powikłań kardiologicznych największy wpływ ma przede wszystkim częstotliwość bólów głowy. Osoby, które miewają migrenę raz w miesiącu mają o 50 proc. większe ryzyko zwału serca niż ludzie zdrowi. Natomiast gdy migreny występują co najmniej raz w tygodniu, prawdopodobieństwo problemów sercowych rośnie trzykrotnie!
Ważne: Niestety, z dotychczasowych badań nie wynika, że zapobieganie migrenom zmniejsza ryzyko zawału serca czy udaru mózgu. Dlatego jeśli cierpisz na migrenowe bóle głowy, musisz otaczać swoje serce wyjątkową ochroną.
Jak skutecznie walczyć z cieniem?
Cierpisz na ktorąś z opisanych chorób i obawiasz się, że może się uaktywnić również jej cień? Oto, co możesz zrobić, aby ułatwić jego wykrycie:
- Trzymaj się jednego lekarza. Ktoś, kto widuje cię regularnie i zna twoją historię choroby łatwiej zauważy niepokojące zmiany niż doktor, który widzi cię pierwszy raz w życiu.
- Poproś o dodatkowe badania. Do niektórych specjalistów (np. dermatologa) możesz zapisać się sama. Do innych skieruje cię lekarz pierwszego kontaktu.
- Prowadź dzienniczek samopoczucia. Pomoże ci to monitorować stan głównej choroby i zauważyć nietypowe objawy, które mogą zwiastować pojawienie się cienia. Zapisuj w nim też wyniki badań.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
