Niezbędne badania
Osoba chętna do oddania nerki powinna wykonać serię niezbędnych badań.
Do podstawowych badań zalicza się:
- badania krwi (grupa krwi, morfologia krwi, elektrolity, glukoza, mocznik, kreatynina i antygen HBs);
- badania moczu (badania ogólne moczu, dobowy białkomocz – mikroalbuminuria i posiew moczu);
- badanie oceniające pracę nerek (klirens kreatyniny);
- inne (EKG, rentgen klatki piersiowej, USG jamy brzusznej, badanie dna oka);
- badania ginekologiczne, cytologia i ocena piersi (w przypadku dawczyń);
- szczepienie przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B.
Badania te można wykonać w szpitalach czy przychodniach. Większość z nich wykonuje się w czasie badań okresowych w zakładach pracy.
Gdzie i do kogo z wynikami?
Przyszły dawca powinien udać się z gotowymi wynikami badań do lekarza w Poradni Nefrologicznej lub (w przypadku kiedy biorca został dializowany przez lekarza) dawca powinien się udać do Stacji Dializ. Istnieje również możliwość zgłoszenia się z wynikami do Ośrodka Transplantacyjnego zajmującego się przeszczepami od dawców żywych.
Pytania od lekarza
Przyszły dawca przed swoją pierwszą wizytą u lekarza powinien przygotować się na serię niezbędnych pytań, które lekarz jest zmuszony mu zadać, aby sprawdzić, czy nie jest on obciążony chorobami, które stanowiłyby pewne przeciwwskazania przy transplantacji nerek.
Przykładowy zestaw pytań:
- Czy chorował/a pan/i na nerki i kto w rodzinie choruje na nerki?
- Czy miał/a pan/i kiedykolwiek takie objawy jak: krwiomocz, infekcje układu moczowego, atak kolki nerkowej lub dny moczanowej, obrzęki nóg lub okolicy oczodołów?
- Jakie są wartości ciśnienia tętniczego?
- Czy przyjmuje pan/i leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi lub jakiekolwiek inne leki?
- Czy choruje pan/i na serce?
- Czy choruje pan/i na jakieś choroby płuc?
- Czy choruje pan/i lub ktoś z bliskich krewnych na cukrzycę?
- Czy miał/a pan/i kiedykolwiek żółtaczkę?
- Czy kiedykolwiek miał/a pan/i incydent zatorowości?
- Czy kiedykolwiek pan/i był leczony z powodu nowotworu?
- Czy chorował/a pan/i kiedykolwiek na gruźlicę?
- Czy pali pan/i papierosy lub nadużywa alkoholu?
- Czy był/a pan/i kiedykolwiek leczony psychiatrycznie?
- Kobiety z reguły pytane są jeszcze o przebieg ciąż i porodów.
Zobacz też: Jak przygotować się do przeszczepu nerki?
Kiedy lekarz uzyska już odpowiedzi na zadane pytania, przystępuje do badania. Zwraca przy tym uwagę przede wszystkim na masę ciała i ciśnienie tętnicze krwi, bada dokładnie płuca, serce i brzuch dawcy, zwracając przy tym uwagę na wygląd skóry, powiększone węzły chłonne, przepuklinę itd.
Skierowanie na badania specjalistyczne
Jeżeli przeprowadzony przez lekarza wywiad i otrzymane wyniki badań nie wskazują żadnych przeciwwskazań, a praca nerek jest bardzo dobra, dawca zostaje skierowany na dalsze badanie specjalistyczne. Takie badania są wykonywane w Ośrodku Transplantacyjnym i składają się na nie następujące elementy:
- próba krzyżowa (tylko ujemny jej wynik jest przepustką do dalszego postępowania diagnostycznego);
- badania oceniające pracę nerek, wydalanie białka z moczem, badania pracy wątroby, badania wirusologiczne (wirusy zapalenia wątroby typu B i C), badania oceniające stan zapalny, posiew moczu i inne;
- konsultacja z kardiologiem, psychiatrą i inne;
- badanie naczyniowe nerek (arteriografia tętnic nerkowych/arteriografia komputerowa – rezonans magnetyczny), scyntygrafia nerek;
- antygeny zgodności tkankowej (HLA).
Koszt – kto płaci za badania?
Koszty badań ponosi częściowo lekarz rodzinny, chodzi tu bowiem o badania podstawowe, natomiast większość badań finansuje ośrodek nefrologiczno-transplantacyjny.
Ani dawca, ani biorca nie ponoszą żadnych kosztów.
Zgodność grupy krwi
- Dla biorcy z grupą krwi A dawcą może być osoba z grupą krwi A lub 0.
- Dla biorcy z grupą krwi B dawcą może być osoba z grupą krwi B lub 0.
- Dla biorcy z grupą krwi AB dawcą może być osoba z grupą krwi A, B, AB lub 0.
- Dla biorcy z grupą krwi 0 dawcą może być osoba z grupą krwi 0.
W niektórych krajach transplantacje wykonywane są wymiennie między parami dawców i biorców, tak aby biorca otrzymał nerkę od żywego dawcy spokrewnionego z zupełnie innym biorcą, z którym ma niezgodną grupę krwi i na odwrót.
Jeżeli chodzi o układ Rh, to zgodność tutaj nie ma większego znaczenia. Dla biorcy z grupą Rh(-) dawcą może stać się osoba z grupą Rh(+) i na odwrót.
Zobacz też: Kiedy potrzebny jest przeszczep nerki?
Artykuł powstał na podstawie informatora „Transplantacja – nowe życie. Informacje dla rodzin pacjentów z niewydolnością nerek” w opracowaniu prof. dr hab. med. Alicji Dębskiej-Ślizień, Gdańsk 2011 r.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
