Zwolnienie z pracy może przydarzyć się każdemu. Aby móc skutecznie walczyć o swoje prawa w tym okresie, musisz je najpierw poznać. Podpowiadamy, co zrobić gdy dostaniesz wypowiedzenie, co ci się należy, gdy rozstajesz się z firmą, a także w jaki sposób możesz odwołać się do sądu pracy.
Co zrobić, gdy dostaniesz wypowiedzenie?
Umowę o pracę może rozwiązać zarówno pracownik, jak i pracodawca. Następuje to najczęściej za wypowiedzeniem. Za ten czas pracodawca musi wypłacić pracownikowi wynagrodzenie. Przysługuje ono nawet wtedy, gdy pracownik nie ma obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, czyli nie przychodzi do firmy. Osobie, która jest na wypowiedzeniu, przysługują dni na poszukiwanie pracy. Ma także, w określonej sytuacji, prawo do ekwiwalentu za urlop i do odprawy pieniężnej. Jeżeli okaże się, że zwolnienie z pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa, pracownik może się bronić, występując do sądu pracy.Rodzaj umowy ma znaczenie
Pracodawca nie może powiadomić cię o wypowiedzeniu w sposób dowolny. Musi zachować przewidziany prawem termin wypowiedzenia (chyba że wręcza ci rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia). Jego długość zależy od rodzaju umowy i tego, przez jaki okres byłaś zatrudniona.Umowy terminowe
Gdy byłaś zatrudniona na okresie próbnym okres wypowiedzenia wynosi:- 3 dni robocze, gdy okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- tydzień, jeżeli zostałaś zatrudniona na czas dłuższy niż 2 tygodnie, ale krótszy niż 3 miesiące,
- 2 tygodnie, gdy okres próbny wynosi 3 miesiące.
Rozwiązuje się ją z upływem terminu, na jaki została zawarta. Zasadniczo nie można jej wypowiedzieć. Jeśli jednak zatrudnienie ma trwać dłużej niż sześć miesięcy, strony (tzn. ty i pracodawca) mogą przewidzieć w umowie wcześniejsze jej rozwiązanie z dwutygodniowym wypowiedzeniem. Na tych samych zasadach można wypowiedzieć umowę o zastępstwo (jest to rodzaj umowy na czas określony). Wtedy czas wypowiedzenia wynosi 3 dni.
Umowa na czas nieokreślony
Okres wypowiedzenia zależy od tego, ile czasu przepracowałaś w firmie, która cię zwalnia. Wynosi on:
- 2 tygodnie przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, gdy pracowałaś co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, gdy twój staż pracy wynosi co najmniej 3 lata.
Pracodawca ma prawo jednostronnie skrócić ci trzymiesięczny okres wypowiedzenia, maksymalnie jednak do jednego miesiąca. Wolno mu podjąć taką decyzję tylko wówczas, gdy firma ogłosiła upadłość lub została zlikwidowana. W takim wypadku masz prawo do odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za pozostałe dwa miesiące.
Inne porady dotyczące pracy znajdziesz na naszym forum.
Zobacz też:
Rozstanie z zakładem
Wypowiedzenie musi mieć formę pisemną. Pracodawca może ci je wręczyć osobiście, przesłać pocztą (listem poleconym) lub przez posłańca. Nawet jeśli nie podpiszesz wypowiedzenia, ale zostaniesz o nim powiadomiona, to ma ono moc prawną. Odmowa przyjęcia wypowiedzenia nie wstrzymuje jego biegu.Po otrzymaniu wypowiedzenia, uważnie je przeczytaj
Jeśli byłaś zatrudniona na czas nieokreślony, sprawdź, czy w dokumencie jest uzasadnienie decyzji o wypowiedzeniu (tak samo przy rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia). Przyczyna musi być przedstawiona w sposób konkretny i szczegółowy (np. opis zaniedbań, jakich się dopuściłaś i niekorzystnych skutków dla firmy). W wypowiedzeniu musi się też znaleźć informacja o prawie do odwołania się do sądu.Dni na szukanie pracy
Jeśli zostałaś zwolniona za wypowiedzeniem, przysługują ci wolne dni na szukanie nowego zatrudnienia. Ich liczba zależy od okresu wypowiedzenia. Masz prawo do:- 2 dni wolnych – gdy okres wypowiedzenia nie przekracza miesiąca,
- 3 dni – przy trzymiesięcznym wypowiedzeniu.
Dni na szukanie pracy nie przysługują ci, jeżeli rozstajesz się z firmą za porozumieniem stron lub sama wypowiedziałaś umowę, a dni wolne udzielane są na wniosek pracownika. Jeśli go nie złożysz, nie skorzystasz z nich.
Urlop w naturze czy pieniądze?
Jeśli zostałaś zwolniona a masz urlop wypoczynkowy, będziesz go pewnie musiała wykorzystać podczas wypowiedzenia. I nie ma znaczenia, że ci to nie odpowiada albo wolałabyś dostać pieniądze.Ekwiwalent za urlop przysługuje jedynie wtedy, gdy nie mogłaś wykorzystać tego urlopu, bo np. byłaś chora. Zakład pracy powinien go wypłacić w ostatnim dniu zatrudnienia. Inaczej masz prawo domagać się odsetek karnych za opóźnienie.
Odprawa przy likwidacji stanowiska
Odprawa przysługuje, gdy spełnione są łącznie dwa warunki:- przyczyna wypowiedzenia jest niezależna od pracownika i leży po stronie pracodawcy (np. likwiduje firmę lub poszczególne stanowiska),
- pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników.
- jednomiesięcznego wynagrodzenia, gdy pracowałaś krócej niż 2 lata,
- dwumiesięcznej pensji, jeśli byłaś zatrudniona od 2 do 8 lat,
- trzymiesięcznych zarobków, jeżeli twój staż pracy w danej firmie był dłuższy niż 8 lat.
Zobacz też:
Sprawdź świadectwo pracy
- Odchodząc z firmy, musisz otrzymać świadectwo pracy. Pracodawca powinien wydać ci je niezwłocznie, czyli w dniu rozwiązania umowy, a jeżeli nie jest to możliwe (bo, np. jesteś nieobecna), najpóźniej w ciągu 7 dni od tej daty. Może również przesłać ci świadectwo pocztą.
- Gdy otrzymasz świadectwo pracy, sprawdź, czy nie ma w nim błędów. Powinno zawierać informacje o okresie i rodzaju wykonywanej pracy, zajmowanych stanowiskach, trybie rozwiązania lub okolicznościach wygaśnięcia stosunku pracy, oraz informacje potrzebne do ustalenia uprawnień pracowniczych (np. urlopu) i uprawnień z ubezpieczenia społecznego.
- Wysokość wynagrodzenia i jego składniki, a także informacje o uzyskanych przez ciebie kwalifikacjach mogą zostać umieszczone w świadectwie tylko na twoje wyraźnie żądanie.
- Jeżeli okaże się, że dokument zawiera nieścisłości, zwróć się do pracodawcy o ich sprostowanie.
- Jeśli masz problemy z uzyskaniem świadectwa pracy albo otrzymałaś je po terminie i z tego powodu poniosłaś szkodę, (np. straciłaś możliwość zatrudnienia), możesz wystąpić do sądu o odszkodowanie w wysokości nie większej niż twoje sześciotygodniowa pensja.
Odwołanie do sądu pracy
Jeśli twoim zdaniem wypowiedzenie jest nieuzasadnione lub niezgodne z prawem, możesz odwołać się do sądu pracy. Masz na to:- 7 dni, gdy rozwiązano umowę za wypowiedzeniem,
- 14 dni, gdy zwolniono cię dyscyplinarnie.
Jeżeli sąd przyznając ci rację, uzna twoje żądania za niemożliwe do spełnienia, to zasądzi na twoją rzecz odszkodowanie od firmy w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy.
Inne rodzaje zwolnienia
Są sytuacje, gdy firma ma prawo zwolnić pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia.Rozwiązanie umowy z winy pracownika (tzw. dyscyplinarka) jest dopuszczalne, gdy pracownik:
- ciężko naruszył obowiązki pracownicze (np. pił alkohol w firmie),
- popełnił przestępstwo, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie na tym stanowisku,
- z własnej winy utracił uprawnienia konieczne do wykonywania zawodu (dotyczy to np. lekarzy).
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia ma miejsce, jeśli:
- niezdolność pracownika do pracy trwa dłużej niż 3 miesiące, gdy był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,)
- niezdolność do pracy trwała dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz świadczenia rehabilitacyjnego,
- nieusprawiedliwiona nieobecność z innych przyczyn trwała dłużej niż miesiąc.
Zobacz też:
Na podstawie artykułu Alicji Hass z magazynu Przyjaciółka