Próby srebra w łutach

Srebro, podobnie jak złoto, znane było już w starożytności. Pierwsze wykonane z niego ozdoby pojawiły się jednak dopiero w czwartym tysiącleciu p.n.e. w Mezopotamii. Srebro występuje w przyrodzie o wiele powszechniej (około 20 razy) niż złoto, w związku z czym jego cena jest znacznie niższa. Bywały jednak okresy, kiedy wartość obu tych metali była do siebie zbliżona, a momentami srebro ceniono nawet wyżej niż złoto. Wahania ceny zależały od chwilowej mody.

Srebro w przyrodzie spotykane jest w stanie rodzimym i w rudach. W Polsce uzyskuje się je w procesie ubocznym z siarkowych rud cynkowo-ołowiowych. Jest odporne na działanie wielu kwasów organicznych i zasad, a także związków siarki. Jest metalem szlachetnym o białej barwie i silnym połysku. To najlepszy przewodnik ciepła i elektryczności.

Charakteryzuje się doskonałą plastycznością (można go przewalcować w bardzo cienkie folie i wyciągnąć w drut o bardzo małej średnicy). W stanie czystym wykorzystywane jest w elektronice w postaci taśm i drutów i do galwanicznego pokrywania innych metali. Srebro techniczne stosowane jest do lutowania stopów o rozszerzalności cieplnej zbliżonej do szkła z molibdenem i palladem przy produkcji elementów próżniowych. Stopy srebra z miedzią, złotem i platyną i in. stosowane są na monety, wyroby jubilerskie, galanterie i sztućce. W postaci związków z berylem i chlorem srebro używane jest w przemyśle fotochemicznym na klisze i papier światłoczuły.

Łuty

Zawartość srebra w stopach z innymi metalami mierzono w łutach. Czyste, praktycznie niezawierające żadnych domieszek srebro oznaczano jako 16-łutowe a stop o zawartości 50% tego metalu jako srebro 8-łutowe.

Od XVI wieku upowszechniło się srebro 13-łutowe. Rzadziej stosowano stopy dwunasto- i czternasto-łutowe. Niestety wykonane z takich stopów wyroby miały zwykle nieefektowny szary odcień. Aby temu zaradzić poddawano je tzw. bieleniu. Polegało ono na pokrywaniu powierzchni przedmiotu cieniutką warstewką czystego srebra poprzez krótkotrwałe zanurzenie go w roztopionym czystym metalu. Warstewka taka była jednak mało odporna na uszkodzenia i z czasem zaczynała odpryskiwać. Powszechnie stosowaną praktyką i to zarówno dawniej jak i obecnie jest również pozłacanie wyrobów ze srebra. Zabieg ten stosuje się zwłaszcza w przypadku różnego rodzaju naczyń liturgicznych.

Obecnie niektórzy producenci, aby utrzymać przepiękny połysk tego metalu pokrywają swoje wyroby cieniutka warstwą lakieru bezbarwnego. W takich wypadkach należy uważać, aby biżuteria nie zetknęła się przykładowo z alkoholem czy innym środkiem, który mógłby rozpuścić tą warstewkę zabezpieczającą.

Próby srebra w łutach

Łuty	Próba	Łuty	Próba	Łuty	Próba
16	1000	10	625	4	250
15	937,5	9	562,5	3	187,5
14	875	8	500	2	125
13	812,5	7	437,5	1	62,5
12	750	6	375	1/2	31,25
11	687,5	5	312,5	1/4	15,625