Dach, jego kolor, kształt i materiał powinien nam się podobać, pasować do bryły budynku i korespondować z otoczeniem. A jaka powinna być więźba dachowa? Przede wszystkim wytrzymała, tak aby udźwignąć ciężar pokrycia dachowego i oparła się wpływowi warunków atmosferycznych.
Kształt więźby zależy przede wszystkim od projektu dachu, ale nie tylko. Na jej wygląd mają wpływ także inne czynniki m. in. rodzaj użytych materiałów, zagospodarowanie poddasza oraz usytuowanie budynku w danej strefie śniegowej i wiatrowej. Dlatego przy jej doborze należy zdać się na eksperta i unikać nierzetelnych wykonawców, zwłaszcza jeżeli od ich pracy będzie zależało nasze bezpieczeństwo. Nie bez znaczenia jest też koszt postawienia więźby. W oczywisty sposób dach o bardziej skomplikowanym kształcie i większej ilości załamań podnosi cenę materiałów i zwiększa koszt usług świadczonych przez firmy budowlane. Z drugiej strony finezyjny dach jest prawdziwą ozdobą budynku, choć stanowi czasem nie lada wyzwanie zarówno dla architekta, jak i wykonawcy.
Im prościej, tym taniej
Mniejszy, prostszy dwuspadowy dach generuje niższe koszty wykonania więźby i pokrycia dachowego niż dach przykrywający budynek o skomplikowanej bryle. W ostatnim przypadku płaci się nie tylko za większy nakład pracy i ilość zużytych materiałów, ale trzeba wziąć pod uwagę dodatkowe wydatki, tj. kominy wentylacyjne (każdy łamany element dachu powinien być odpowietrzany), więcej wzmocnień konstrukcji wokół lukarn, czy kolejne obróbki blacharskie związane z orynnowaniem. To główna zasada kalkulacji kosztów, lecz nie jedyna. Kolejną istotną rzeczą, która ma wpływ na wysokość wydatków związanych z konstrukcją więźby, jest rodzaj pokrycia dachowego. Oprócz oczywistych różnic w cenie, poszczególne pokrycia dachowe różnią się między sobą wagą. Zastosowanie ciężkiej dachówki ceramicznej wymaga solidnej więźby, podczas gdy przy pokryciu dachu blachą lub gontem bitumicznym nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych wzmocnień. W konsekwencji ilość drewna konstrukcyjnego przypadającego na wykonanie więźby pod cięższy materiał dachowy jest stosunkowo większa, niż w przypadku konstrukcji lżejszych. Tym samym relatywnie wzrasta koszt samej więźby dachowej.
Zgodnie z lokalizacją
Oprócz kwestii wyglądu i ceny ważne jest bezpieczeństwo domowników. W tym względzie istotną rzeczą jest m. in. usytuowanie budynku w jednej z kilku stref śniegowych i wiatrowych. Każda ze stref charakteryzuje się nieco odmiennymi warunkami pogodowymi, dlatego szczegółowe normy okrećlają zalecane i dopuszczalne parametry konstrukcji więźby dachowej w danym rejonie. Jednak dach prócz przenoszenia obciążeń wywołanych opadami atmosferycznymi, musi podołać także ciężarowi samej konstrukcji. Dobór przekroju więźby, gruboćci i długości krokwi oraz nachylenia połaci dachowych zależny jest od rozmiarów budynku, a dokładniej od rozpiętości dachu. Im odległość między dłuższymi ścianami domu jest większa, tym konstrukcja więźby staje się bardziej skomplikowana i na odwrót. Najbardziej złożoną więźb« mają więc dachy wielopłaszczyznowe, przykrywające budowle o dość nieregularnych kształtach, które aby spełniać wymogi bezpieczeństwa muszą posiadać dodatkowe wsporniki oraz systemy mocowań usztywniające konstrukcję.
Według pomysłu na poddasze
Poddasze użytkowe lub strych wykorzystywany do celów gospodarczych, to niewątpliwy atut każdego projektu domu. Jednak w dużej mierze o możliwości jego powstania przesądza konstrukcja więźby. Im jest ona prostsza, tym przestrzeń poddachowa jest bardziej dostępna. Natomiast dachy o skomplikowanej budowie zazwyczaj nie dają takiej swobody. Te ograniczenia są wynikiem gęsto rozmieszczonych elementów więźby, które utrudniają lub wręcz wykluczają zagospodarowanie dodatkowego metrażu. Nierzadko jednak istnieje możliwość całkowitej lub częściowej modernizacji konstrukcji dachowej. Przebudowa więźby będzie niestety wymagała nowego projektu konstrukcyjno-budowlanego. Jednym z rozwiązań, mających na celu wygospodarowanie paru, kolejnych metrów użytkowych, jest wykonanie nowych ścian szczytowych, wzniesienie dodatkowych ścianek nośnych, zaprojektowanie połaci o różnym spadku lub montaż nowych wsporników. Podobnym przeróbkom poddaje się konstrukcję dachową w momencie zmiany pokrycia dachowego z lekkiego na znacznie cięższe.
Od dachu wymaga się przede wszystkim estetycznego wrażenia, a od więźby solidności i trwałości. Dlatego warto już przy wyborze projektu domu określić rodzaj pokrycia dachowego oraz zaznaczyć, czego oczekiwalibyśmy od powierzchni bezpośrednio pod skosami. Faza projektowania i wykonawstwa więźby jest jednym z bardziej kosztownych etapów budowy, dlatego nie chcąc rezygnować z poddasza użytkowego można zastąpić je tymczasowo pomieszczeniem o przeznaczeniu gospodarczym. Jednak eksperci odradzają postępowania w analogiczny sposób z pokryciem dachowym. Praktyka dowodzi, że doraźne rozwiązania jedynie przysparzają niepotrzebnych kosztów, zwłaszcza jeżeli chodzi o dachy wielopłaszczyznowe. Wszelkie załamania wymagają szczególnej troski i zabezpieczenia przed niekorzystnym działaniem wilgoci, więc nie ma tu mowy o prowizorce, ponieważ nawet drobne naprawy mogą okazać się w tym przypadku bardzo kosztowne.
