Spis treści:
- Puchnięcie nóg – objawy
- Puchnięcie nóg – co oznacza?
- Spuchnięta jedna noga
- Puchnięcie nóg w kostkach
- Puchnięcie nóg w ciąży
- Puchnięcie nogi i powieki
- Puchnięcie nóg – leczenie
- Domowe sposoby na obrzęki nóg
- Puchnięcie nóg – jakie badania zrobić?
Puchnięcie nóg – objawy
Puchnięcie nóg, czyli obrzęk kończyn dolnych, to objaw polegający na nadmiernym nagromadzeniu się płynów w przestrzeni pozakomórkowej i w jamach ciała. Jeżeli układ krążenia lub chłonny nie działa prawidłowo, to z naczyń krwionośnych lub limfatycznych może wyciekać płyn, tworząc obrzęk. Powoduje to zwiększenie objętości i zmianę obrysu fragmentu ciała.
Poza widocznym obrzękiem nóg mogą dokuczać inne objawy:
- uczucie ciężkich nóg,
- mrowienie, drętwienie,
- skurcze łydek,
- zmęczenie nóg,
- ból nóg,
- pajączki na nogach.
Miejscowy obrzęk nogi cechuje się często bólem, zwiększonym uciepleniem miejsca obrzękniętego i zaczerwienieniem skóry. Natomiast warto pamiętać, że obrzęk uogólniony u pacjentów chodzących umiejscawia się zazwyczaj na kończynach dolnych, a u chorych leżących w okolicy kości krzyżowej
- mówi lek. Ewa Felicka-Cieślak, specjalista chorób wewnętrznych w Centrach Medycznych Medyceusz.
Jeśli występują alarmujące objawy, takie jak uczucie duszności, ból w klatce piersiowej, zawroty głowy, gorączka czy wymioty, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem.
Puchnięcie kończyn dolnych może mieć różne postaci. Pacjenci skarżą się najczęściej na:
- obrzęk jednej kostki,
- obrzęk obu kostek,
- jedną spuchniętą nogę,
- spuchnięte nogi w ciąży,
- spuchnięte nogi i powieki.
Puchnięcie nóg może obejmować okolicę kostek, podudzia, stopy lub całe nogi, występować jednostronnie lub obustronnie. Poniżej wyjaśniamy, o czym świadczy obrzęk kończyn.
Puchnięcie nóg – co oznacza?
Jest wiele możliwych powodów puchnięcia nóg. Niektóre są poważniejsze, inne stosunkowo mniej groźne. Najważniejsze przyczyny to:
- długotrwała pozycja stojąca lub siedząca (np. praca biurowa, długa podróż),
- zmiany hormonalne — u kobiet obrzęk nóg często dokucza w drugiej połowie cyklu, przed miesiączką. Odpowiedzialne są za to hormony żeńskie (więcej: przyczyny zaburzeń hormonalnych),
- ciąża — opuchnięte kostki nóg są zupełnie naturalne (zwłaszcza w II i III trymestrze),
- uraz nogi,
- obrzęk limfatyczny — kiedy układ limfatyczny jest uszkodzony, limfa gromadzi się w jednym miejscu, powodując obrzęk,
- niewydolność serca — krew nie może powrócić sprawnie do serca, przez co wzrasta ciśnienie w naczyniach krwionośnych nóg i zaczyna wyciekać z nich płyn do przestrzeni pozanaczyniowej,
- zakrzepica żył — gdy w naczyniach krwionośnych dojdzie do powstania blokady w formie zakrzepu, wzrasta ciśnienie i płyn gromadzi się w przestrzeni pozakomórkowej,
- odwodnienie — powoduje zatrzymanie wody w organizmie,
- spożywanie nadmiaru soli — powoduje zatrzymanie wody w organizmie,
- nadwaga i otyłość,
- przyjmowanie niektórych leków — np. sterydów, leków hormonalnych, na nadciśnienie, leków przeciwdepresyjnych,
- ukąszenie owada,
- alergia,
- infekcja,
- niedobory białkowe lub witamin z grupy B,
- choroby nerek, wątroby, tarczycy.
Ze względu na lokalizację puchnięcie nóg można podzielić na miejscowe (dotyczy jednej kończyny lub jej fragmentu) i uogólnione.
Miejscowe puchnięcie nóg świadczy najczęściej o zmianach o charakterze zapalnym, alergicznym, zaburzeń w odpływie krwi żylnej na skutek zakrzepicy żył głębokich oraz zaburzeń w odpływie chłonki. To też obrzęki pourazowe. Obrzęki uogólnione są trudniejsze do diagnostyki i leczenia. Związane są zazwyczaj z niewydolnością narządową: serca, wątroby, nerek, tarczycy, niedoborami czy działaniem leków, na przykład podczas stosowania długotrwałej sterydoterapii
- mówi lek. Ewa Felicka-Cieślak.
Spuchnięta jedna noga — jak wygląda i co oznacza?
Spuchnięcie jednej nogi może być skutkiem urazu, ugryzienia owada, uczulenia, zastoju chłonki (obrzęk limfatyczny), a także — czego obawiamy się najbardziej — zakrzepicy żył głębokich.
Kiedy dojdzie do zablokowania naczynia zakrzepem, pojawiają się zwykle dodatkowe objawy oprócz powiększenia obwodu kończyny: ból nogi, zmiana jej koloru, wrażliwość na dotyk, cieplejsza skóra. W przypadku obrzęku limfatycznego, nie występuje tkliwość, są to często obrzęki niebolesne.
fot. Spuchnięta lewa noga z powodu obrzęku limfatycznego / iStock, angkhan
fot. Spuchnięta lewa noga po użądleniu przez pszczołę / Adobe Stock, Julia
Czy lewa noga puchnie od serca?
W przypadku puchnięcia lewej nogi mogą pojawić się obawy, że obrzęk taki świadczy o chorobie serca. W rzeczywistości niewydolność serca powoduje obrzęki symetryczne — podobnie puchną obie nogi, a z czasem pojawiają się obrzęki uogólnione (płyny mogą zbierać się w płucach albo jamie brzusznej).
Powiększenie obwodu jednej nogi (nie ma znaczenia której) nie świadczy na ogół o problemach z sercem. Jednak może to być objaw zakrzepicy żył głębokich, która jest niebezpieczną chorobą układu krążenia. Dlatego trzeba skonsultować się z lekarzem. Więcej na ten temat: Która noga puchnie od serca? Obrzęki a choroby układu krążenia
W chorobach serca puchnięcie nóg jest efektem wzrostu ciśnienia w żyłach z powodu zatrzymania sodu i wody w organizmie. Początkowo nogi puchną tylko wieczorem, co tłumaczymy przemęczeniem. Jeśli po uciśnięciu w ciele pozostaje dołek, to oznacza zaburzenia krążenia. Jest to tzw. obrzęk ciastowaty. Inną cechą charakterystyczną obrzęków jest to, że są bezbolesne. Gdy choroba postępuje, nogi puchną także rano
- mówi lek. Ewa Felicka-Cieślak.
Jeśli dolegliwość powtarza się (bez konkretnej przyczyny) lub długo się utrzymuje, może świadczyć o niewydolności serca. Zwłaszcza wtedy, gdy często występuje również uczucie duszności.
Puchnięcie nóg w kostkach
Puchnięcie nóg w kostkach może oznaczać wiele różnych stanów, dlatego jeśli się powtarza lub pojawiają się niepokojące dodatkowe objawy, to należy udać się do lekarza. Obrzęk w kostkach dokucza często po całym dniu, jeśli długo przebywaliśmy w jednej pozycji (siedzącej lub stojącej) i przyjmowaliśmy mało płynów.
Jeśli do obrzęku kostek dołączą inne objawy, np.: wrażliwość skóry na dotyk, kurcze i bóle łydek, najczęściej jest to sygnał niewydolności żylnej.
Obrzęk kostki to często skutek urazu, np. stłuczenia lub skręcenia. Zwłaszcza jeśli pojawia się trudność w poruszaniu stopą, ból, a czasem widoczny krwiak w okolicy kostki.
Więcej: Opuchnięte kostki — co robić?
Puchnięcie nóg w ciąży
Puchnięcie nóg to częsta w trakcie ciąży, zwykle niegroźna, dolegliwość. Większość obrzęków ustępuje po porodzie.
Dlaczego powstają? Odpowiada za nie kilka czynników: produkcja większej ilości krwi (to pomaga rozwijać się dziecku), ucisk powiększającej się macicy na naczynia krwionośne, oraz zmiany hormonalne, które wpływają na układ krążenia. W rezultacie więcej krwi gromadzi się nogach i płyny przedostają się do przestrzeni pozanaczyniowej, powodując obrzęk.
Obrzęki w ciąży, chociaż są naturalnym zjawiskiem, bywają sygnałem, że coś złego dzieje się w organizmie. Jeśli obrzękom nóg w ciąży towarzyszy nagły wzrost wagi bez zwiększonego apetytu (czasem bóle i zawroty głowy), może to świadczyć o zatruciu ciążowym. Jeśli puchnięcie nóg występuje z objawami takimi jak inne obrzęki (np. twarzy), wymioty, ból głowy, problemy z widzeniem — może to wskazywać na stan przedrzucawkowy. Wymaga on pilnej pomocy medycznej. Do lekarza trzeba udać się też wtedy, gdy powiększył się obwód jednej nogi. To może świadczyć o zablokowaniu naczyń krwionośnych przez zakrzep.
Spuchnięte nogi i powieki
Puchnięcie nóg i powiek często bywa sygnałem zaburzeń pracy nerek – pierwszym widocznym objawem choroby. Szczególnie wtedy, gdy występują jednocześnie:
- uczucie ogólnego rozbicia,
- bóle głowy,
- zmiana w wyglądzie moczu.
Często pierwszym symptomem są tzw. worki pod oczami. Wraz z rozwojem schorzenia pojawiają się rozlane, tzw. ciastowate obrzęki nóg. Powodem puchnięcia całej twarzy bywa kłębuszkowe zapalenie nerek, które może być powikłaniem zakażenia górnych dróg oddechowych. Gdy cierpimy na zespół nerczycowy, puchnie całe ciało
- wyjaśnia lek. Ewa Felicka-Cieślak.
Puchnięcie nóg – leczenie
Leczenie problemu spuchniętych nóg zależy oczywiście od przyczyny. Lekarz często zaleca ograniczenie spożycia soli oraz regualne przyjmowanie płynów. Może przepisać leki moczopędne (diuretyki), które przyspieszą usuwanie nadmiaru płynów z organizmu. Ważna jest też regualarna aktywność fizyczna, a w przypadku otyłości, zredukowanie masy ciała.
Domowe sposoby na obrzęk nóg
W przypadku puchnięcia nóg pomaga odpoczynek z uniesionymi wysoko nogami, a także chłodna kąpiel stóp (należy unikać gorących kąpieli).
fot. Sposób na puchnięcie nóg / Adobe Stock, BNP Design Studio
Inne domowe sposoby na spuchnięte nogi to:
- aktywność ruchowa – praca mięśni poprawia krążenie, co zapobiega opuchnięciom,
- ograniczanie spożycia soli i właściwe nawadnianie organizmu – zapobiegną gromadzeniu się płynów w organizmie,
- chłodne okłady na uniesione nogi,
- stosowanie maści z wyciągiem z kasztanowca lub diosminą,
- masaż w postaci drenażu limfatycznego,
- noszenie rajstop lub pończoch przeciwżylakowych, przeciwobrzękowych,
- noś luźne i wygodne ubranie i obuwie.
Jeżeli spuchnięcie nogi jest efektem urazu, należy jak najszybciej położyć na kontuzjowane miejsce zimny okład, a nogę unieść wyżej. Wskazany jest odpoczynek. Jeżeli kontuzja dotyczy stawu, trzeba go unieruchomić opaską elastyczną lub bandażem. To powinno zapobiec nasilaniu się obrzęku. Gdy jednak obrzęk jest coraz większy, trzeba udać się do szpitala.
Puchnięcie nóg - jakie badania wykonać?
Jeżeli puchnięcie nóg powtarza się lub nie ustępuje, należy wykonać podstawowe badania kontrolne, które pozwolą wykluczyć lub potwierdzić poważniejszą przyczynę obrzęków:
- oznaczenie hormonów tarczycy (TSH, FT3, FT4),
- oznaczenie kreatyniny i mocznika, elektrolitów (w celu oceny pracy nerek),
- EKG, Echo serca,
- USG Doppler naczyń kończyn dolnych,
- oznaczenie czynnika reumatoidalnego (badanie RF),
- oznaczenie D-dimerów (badanie stosowane w diagnostyce zakrzepicy żylnej).
Źródła:
Ciocon JO, Fernandez BB, Ciocon DG. Leg edema: clinical clues to the differential diagnosis. Geriatrics. 1993 May;48(5):34-40, 45. PMID: 7695655,
Goyal A, Cusick AS, Bhutta BS. Peripheral Edema. [Updated 2023 Feb 9]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554452/,
Schellong SM, Wollina U, Unger L, Machetanz J, Stelzner C. Das geschwollene Bein [Leg swelling]. Internist (Berl). 2013 Nov;54(11):1294-303. German. doi: 10.1007/s00108-013-3339-z. PMID: 24264570,
Ciocon JO, Fernandez BB, Ciocon DG. Leg edema: clinical clues to the differential diagnosis. Geriatrics. 1993 May;48(5):34-40, 45. PMID: 7695655.
Czytaj także:
Spuchnięta stopa – przyczyny i leczenie
Stopa cukrzycowa: przyczyny, objawy, leczenie
Skręcona kostka - jak wygląda, pierwsza pomoc, leczenie. Skręcenie stawu skokowego a zwichnięcie i stłuczenie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
