 |
Dlaczego boli?
Lekarze twierdzą, że większość bólów głowy to bóle napięciowe (związane m.in. z napięciem mięśni) oraz okolicznościowe, czyli pojawiające się w określonych sytuacjach. Za pomocą bólu organizm daje nam znać, że to, co robimy, zaczyna mu szkodzić. Warto więc zaobserwować, kiedy najczęściej boli głowa i jak. Wówczas o wiele łatwiej będzie można nie tylko szybko złagodzić ból, stosując domowe środki, ale przede wszystkim zapobiegać mu w przyszłości. Oto kilka najczęstszych przyczyn tej dolegliwości.
Zmęczenie wzroku
Zmuszanie oczu do długiego intensywnego wysiłku (czytanie, praca przy komputerze, oglądanie telewizji) prowadzi do nadwerężenia ich mięśni i w konsekwencji do osłabienia wzroku. Jeśli nadal będziemy forsować oczy, wywołamy ból głowy.
Jest on najczęściej umiejscowiony w obrębie czoła, nad oczami.
Co pomoże: Połóż się na 10–15 min, najlepiej w zaciemnionym i wywietrzonym pokoju albo przynajmniej zasłoń oczy dłońmi, przyłóż na nie kompres, np. ze świetlika lub esencji herbacianej. Na czoło i kark zrób zimny okład.
Jak zapobiegać: Jeśli musisz długo pracować „oczami”, postaraj się co jakiś czas robić krótkie przerwy.
- Wyjdź na szybki spacer.
- Jeśli to niemożliwe, wykonuj ćwiczenia rozluźniające mięśnie oczu. Wybierz jakiś odległy punkt przed sobą
i wpatruj się w niego szeroko otwartymi oczami tak długo, aż poczujesz lekki ból. Potem patrz w taki sam sposób na jakiś blisko położony punkt. Powtórz to ćwiczenie 2–3 razy.
Nadmierne napięcie mięśni karku
Jeśli w ciągu dnia dużo czasu spędzasz, siedząc, zwłaszcza z mocno pochyloną głową, dochodzi do naciągnięcia pewnej grupy mięśni grzbietowych w górnym odcinku kręgosłupa. Pociągają one za sobą kręgosłup, wykrzywiają go. W rezultacie przesunięte kręgi zaczynają uciskać i podrażniać znajdujące się w rdzeniu kręgowym nerwy. Skutkiem tego jest ból, który zwykle zaczyna się w okolicy karku i stamtąd promieniuje na całą głowę. Nasila go najmniejszy ruch.
Co pomoże: Dolegliwości złagodzi delikatne masowanie mięśni szyi oraz grzbietu. Zabieg ten rozluźnia napięte mięśnie grzbietu. Pomaga także ciepła kąpiel z dodatkiem olejków aromatycznych, np. tymiankowego lub sosnowego.
Jak zapobiegać: Jeśli wiele godzin musisz spędzać w pozycji siedzącej, zadbaj o to, aby krzesło było dostosowane do Twojego wzrostu i wysokości stołu.
- Rób krótkie przerwy podczas pracy, wykorzystując je na ćwiczenia rozluźniające mięśnie grzbietu i szyi (np. obroty głową na boki, odchylanie jej do tyłu, krążenia ramion).
- Jeśli opisane dolegliwości często się powtarzają, koniecznie wykonaj prześwietlenie górnego odcinka kręgosłupa. Przyczyną bólów głowy zaczynających się w okolicy karku może być zwyrodnienie kręgów szyjnych. W takim przypadku konieczna będzie wizyta u ortopedy, który na pewno zaleci odpowiednią gimnastykę korekcyjno-leczniczą.
Stres, nierozładowane emocje
Zawsze prowadzą do napięcia psychicznego oraz nieświadomego napinania mięśni, co może powodować ból głowy. Najczęściej jest to tępy lub tętniący ból w skroniach, który po jakimś czasie promieniuje na całą głowę. Zwykle narasta przy najmniejszym wysiłku.
Co pomoże: Połóż się w cichym, ciemnym pokoju. Na bolące skronie przyłóż zimny kompres lub okład z lodu.
Jak zapobiegać: Nie tłum swoich emocji: gniewu, złości. Staraj się rozładowywać stres na bieżąco.
- Każdego dnia wygospodaruj pół godziny na szybki spacer, więcej odpoczywaj, nie żałuj sobie snu.
- Pij ziołowe herbatki uspokajające, np. z melisy, łykaj magnez (w sytuacjach stresowych wzrasta zapotrzebowanie organizmu na ten minerał).
Nagłe zmiany pogody
Wiele osób źle znosi silny wiatr oraz skoki ciśnienia atmosferycznego, zwłaszcza jego spadek. Może wówczas pojawiać się bardzo gwałtowny, „rozsadzający” głowę ból.
Co pomoże: Ciepła kąpiel z dodatkiem olejku rozmarynowego lub lawendowego. Dostępny jest także lek (Meteo) łagodzący dolegliwości meteoropatii, czyli nadwrażliwości na zmiany pogody.
Jak zapobiegać: Jeśli należysz do meteoropatów, w okresach „przesileń pogodowych” unikaj zmęczenia, dużo śpij.
Niedobór tlenu
Długie przebywanie w dusznym pomieszczeniu prowadzi do niedotlenienia mózgu. Może się to skończyć „rozsadzającym“ głowę bólem.
Co pomoże: Szybko otwórz okno. Stań w nim i zrób kilka bardzo głębokich, przeponowych oddechów. A jeszcze lepiej, jeśli to jest możliwe, wyjdź na spacer. W czasie ruchu organizm pobiera o wiele więcej tlenu.
Jak zapobiegać: Zawsze dbaj o to, aby pokój, w którym pracujesz lub dłużej przebywasz albo śpisz, był często wietrzony, i to bez względu na porę roku.
Brak snu
Jeśli przez długi czas będziemy bardzo późno kłaść się spać, w końcu coraz częściej zaczniemy się budzić z bólem głowy. Najczęściej jest on umiejscowiony na czole, nad oczami.
Co pomoże: Trudno jest szybko naprawić szkody spowodowane w organizmie brakiem snu. Ale niektórym osobom pomaga naprzemienny prysznic (zimny, ciepły, zimny), innym chłodna kąpiel.
Jak zapobiegać: Nie siedź do późnej nocy. Wyznacz sobie ostateczną godzinę, o której będziesz się kłaść spać, np. 22 lub maksymalnie 23. Każda godzina odpoczynku przed północą więcej znaczy niż te po 24. Przed snem możesz wypić szklankę ciepłej, uspokajającej herbatki z melisy lub mleka z miodem.
Gwałtowne ograniczenie kofeiny
Substancja ta rozszerza naczynka krwionośne w mózgu. Jeśli pijemy przez dłuższy czas dużo kawy lub herbaty, organizm może się do tego tak bardzo przyzwyczaić, że na brak kofeiny zareaguje bólem głowy. Zwykle jest to bolesne pulsowanie w skroniach, wrażenie, że coś zaciska się wokół głowy.
Co pomoże: Masaż - gładzimy skórę głowy w kierunku od czoła do karku. Jeśli ból jest bardzo silny, można wziąć tabletkę przeciwbólową z dodatkiem kofeiny (np. Saridon, Cefalgin).
Jak zapobiegać: Od wszelkich używek trzeba odzwyczajać się stopniowo.
A może to migrena? Lekarze oceniają, że na migrenę cierpi około 18 procent kobiet i 6 procent mężczyzn. Przeważnie są to osoby w wieku 30–40 lat.
Niezwykły ból
Każdy inny ból głowy łatwo jest zlokalizować: pojawia się np. w okolicach skroni czy karku. Ból migrenowy powstaje jakby we wnętrzu głowy. Jest tętniący, świdrujący, może promieniować przez oko w kierunku szczęki, czasem aż do szyi, ogarniając w końcu połowę głowy. Najczęściej jest to właśnie ból jednostronny. Towarzyszą mu nudności, a nawet wymioty, światłowstręt, nadwrażliwość na hałas, zapachy, zawroty głowy. Ataki migreny mogą trwać od kilku godzin do kilku dni. Niektórzy chorzy mają je tylko raz w roku, inni kilka, a nawet kilkanaście razy w miesiącu.
Nie zawsze z aurą
Panuje opinia, że o migrenie można mówić tylko wtedy, gdy atak bólu poprzedzają zaburzenia wzroku, czyli tzw. aura. Najczęściej są to błyski oślepiającego światła, iskry, zmieniające kształty figury geometryczne. Bywa, że ból poprzedzają zaburzenia mowy, dzwonienie w uszach, mrowienie twarzy. Stan ten trwa od kilku do kilkunastu minut. Gdy mija, zaczyna się ból głowy. Na taki rodzaj migreny (nazywanej klasyczną lub z aurą) cierpi jednak tylko około 20 proc. chorych. Pozostali migrenowcy nie mają aury.
Wyzwalacze bólu
Migrena zaliczana jest do schorzeń nerwowo-naczyniowych. Mechanizmy powstawania bólu migrenowego nie są jednak do końca poznane. Ale wiadomo, że jedną z jego przyczyn jest nagły skurcz, a następnie nadmierne rozszerzenie się naczyń krwionośnych mózgu, ich stan zapalny. Stwierdzono też, że pewną rolę odgrywa w tym neuroprzekaźnik: serotonina. Opisane reakcje w mózgu mogą wywołać bardzo różne czynniki. Należą do nich:
- Produkty żywnościowe. U części chorych ból wyzwala czekolada, ser żółty, cytrusy, czerwone wino, orzechy.
- Zmiany pogody. Zwłaszcza pojawiające się nagle silne wiatry, np. halny.
- Stres, emocje. W takim przypadku ból migrenowy nie musi pojawiać się od razu, ale np. w kilkanaście godzin po stresującej sytuacji.
- Hormony. A dokładniej estrogeny. Ataki migreny u kobiet bardzo często zaczynają się wraz z pierwszą miesiączką. Później pojawiają się najczęściej bezpośrednio przed menstruacją, w trakcie lub po jej zakończeniu. Bardzo rzadko występują w czasie ciąży i zwykle zanikają po menopauzie.
Pomoc w czasie ataku
Jest wiele sposobów łagodzenia bólu i innych dolegliwości migrenowych. Każdemu jednak pomaga co innego. Ale zawsze ważne jest, by zacząć walczyć z bólem już w chwili, gdy się on zaczyna. Oto co można zrobić.
- Jeżeli często miewasz migreny, z pewnością znasz zapowiadające je sygnały. W momencie, kiedy się pojawiają, weź jakiś środek przeciwbólowy, np. paracetamol, ibuprofen, kwas acetylosalicylowy (aspiryna), naproksen.
- Przyłóż do głowy zimny okład lub odwrotnie: owiń ją mokrym, ciepłym ręcznikiem (wypróbuj, co w Twoim przypadku jest skuteczniejsze).
- Wypij filiżankę kawy, mocnej herbaty lub puszkę napoju z kofeiną. Substancja ta pobudza układ nerwowy
i rozszerza naczynia krwionośne. Dlatego właśnie zawierają ją niektóre leki na migrenę. Jeśli zwykle pomaga Ci aspiryna, również możesz popić ją mocną kawą, zadziała lepiej i szybciej.
- Weź gorący prysznic albo zrób sobie naprzemienną (gorącą i zimną) kąpiel nóg: około 10 min mocz je w gorącej wodzie (można dodać 3–4 krople olejku rozmarynowego lub napar z tego ziela), następnie kilka sekund w zimnej. Cały zabieg powtórz kilkakrotnie.
- Przez 1–2 min uciskaj palcami bolące miejsce na skroni. Na chwilę zwolnij ucisk i powtórz zabieg. Postępuj tak do czasu, aż poczujesz ulgę. Jeśli brak Ci cierpliwości, nałóż na czoło ściskającą opaskę.
- Połóż się w cichym, ciemnym i dobrze wywietrzonym pokoju. Spróbuj zasnąć.
Migrenę trzeba leczyć
Jeśli ataki migreny są częste lub tak silne, że uniemożliwiają normalne funkcjonowanie, a domowe sposoby nie skutkują, zgłoś się do lekarza. Jeżeli internista nie zdoła Ci pomóc, poproś o skierowanie do neurologa lub do poradni leczenia bólu (są prawie we wszystkich dużych miastach, zwykle przy szpitalach). Lekarz może przepisać Ci odpowiednie środki przeciwbólowe i przeciwzapalne. A jeśli okaże się to konieczne, leki przerywające ataki migreny albo zapobiegające im. Leczenie często jest długotrwałe. Czasem pierwsze efekty można zauważyć dopiero po 2–3 miesiącach. Niektóre preparaty (m.in. zapobiegające bólom) stosuje się pół roku. Zdarza się też, że już w trakcie kuracji trzeba zmieniać leki.
Jeśli jesteś zwolenniczką niekonwencjonalnych metod, możesz wybrać się do specjalisty od akupunktury. Nowością w leczeniu migren jest biofeedback, stosowany w niektórych prywatnych klinikach. Warto spróbować wszystkiego. I przestać cierpieć.
Niezbędna jest wizyta u lekarza
Bóle głowy bywają sygnałem różnych chorób. Mogą informować m.in. o obecności tętniaków, o jaskrze, zapaleniu opon mózgowych. Jeśli więc często się pojawiają, idź do lekarza. Natychmiast szukaj fachowej pomocy, jeżeli ból:
- nie ustępuje mimo różnych zabiegów (masaże, zimne okłady). Nie łagodzą go środki przeciwbólowe;
- jest szczególnie silny, pojawia się nagle i bez przyczyny;
- utrzymuje się ponad dobę lub powraca kilkakrotnie falami;
- pojawia się często i zawsze w tej samej części głowy, np. za lub nad okiem:
- występuje okresowo i jest coraz silniejszy;
- pojawia się w nocy;
- towarzyszą mu zaburzenia świadomości, kłopoty ze wzrokiem, niedowłady, utrata przytomności, drgawki;
- dodatkowo występują gorączka, sztywność karku, trudności w poruszaniu głową.
To warto wiedzieć o lekach przeciwbólowych
Są sytuacje, w których nie można zastosować domowych środków. Trzeba wtedy sięgnąć po tabletkę przeciwbólową. Biorąc te leki, warto pamiętać, że:
1. Środki przeciwbólowe należy wziąć w momencie, kiedy ból się zaczyna. Później, po to by go złagodzić, może być już konieczna większa dawka leku.
2. Żadnych leków przeciwbólowych nie wolno brać częściej niż 2 razy w tygodniu. Nie są one obojętne dla zdrowia, a poza tym bardzo łatwo można się od nich uzależnić.
3. Nadużywanie środków przeciwbólowych może być przyczyną nawracających bólów głowy.
Operacja nosa... na migrenę
Chirurdzy z Nowego Jorku twierdzą, że u niektórych osób przyczyną migrenowych bólów głowy może być stykanie się kości ścianek nosowych. Poddali oni 21 osób cierpiących na migrenę zabiegowi polegającemu na rozdzieleniu powierzchni kostnych nosa. Częstotliwość ataków migreny u operowanych pacjentów spadła z 18 do 8 dni w miesiącu, a ich intensywność zmalała o 53 proc. Być może zabiegi takie będą szerzej dostępne już za kilka lat.
Zioła kontra migrena
Niektóre rośliny zawierają substancje, które łagodzą ból migrenowy.
Stokrotka - zmniejsza przepuszczalność ścian naczyń krwionośnych. Pomaga przy silnych bólach migrenowych.
Czubatą łyżeczkę kwiatów zalej filiżanką wrzątku i odstaw na pół minuty. Pij gorący napój, do 2 filiżanek dziennie.
Rumianek działa przeciwzapalnie, zwęża rozszerzone naczynia krwionośne.
Łyżkę kwiatów zalej ciepłą wodą, zagotuj, odcedź. Pij po pół szklanki 2 razy dziennie przy tępych, pulsujących bólach.
Złocień maruna - zapobiega rozszerzaniu się naczyń krwionośnych. Zmniejsza skurcze mięśni gładkich, do których dochodzi w czasie ataku migreny.
W aptekach dostępny jest sok z liści złocienia (Mariomigran). Przyjmowany systematycznie skutecznie łagodzi przebieg ataków, a nawet im zapobiega.
Emilia Borkowska
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!