Zaburzenia osobowości – co należy wiedzieć?

Zaburzenia osobowości fot. Fotolia
Czym jest osobowość? Jak dochodzi do zaburzeń osobowości? Jakie wyróżniamy podstawowe typy zaburzeń osobowości i jak szacowane jest ich rozpowszechnianie? Czym są teorie systemowe i teorie konstytucjonalne? Kiedy można dostrzec pierwsze zmiany osobowości?
/ 03.08.2012 11:26
Zaburzenia osobowości fot. Fotolia

Czym jest osobowość?

Osobowość jest jednym z głównych wyznaczników funkcjonowania człowieka w różnych sytuacjach życiowych, wyróżniającym go spośród innych osób. Obejmuje typowe dla nas: zachowania, nawyki, zainteresowania, postawy, aspiracje, sposób interpretacji napływających bodźców, informacji oraz typowe dla każdego z nas formy reagowania na nie.

Zaburzenia osobowości

Zaburzenia osobowości są rozumiane jako zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań przejawiające się w mało elastycznych reakcjach na różnorodne sytuacje społeczne lub indywidualne.

Zachowania te skrajnie lub znacząco odbiegają od przeciętnych, w danej kulturze, sposobów spostrzegania, myślenia i odczuwania. Mają tendencję do utrwalania się i do obejmowania wielu sfer funkcjonowania człowieka (dotyczą sfery społecznej, emocjonalnej, motywacyjno-popędowej, poznawczej).

Zmiany osobowości pojawiać się mogą już w okresie dojrzałości, występują po ciężkim lub przedłużonym stresie, w sytuacji skrajnego niezaspokojenia potrzeb, po ciężkich zaburzeniach psychicznych lub po urazach mózgu.

Rozpowszechnienie zaburzeń osobowości poszczególnych typów szacuje się następująco:

  • osobowość paranoiczna – 0,5-2,5%,
  • osobowość schizoidalna – 0,5-1%,
  • osobowość borderline – 2%,
  • osobowość dyssocjalna – 3%,
  • osobowość histrioniczna – 2-3%,
  • osobowość lękliwa – 0,5-1%,
  • osobowość zależna – 2-4%,
  • osobowość anankastyczna – 1%.

Zobacz też: Podwójna tożsamość u osób z nerwicą

Jak powstają zaburzenia osobowości?

Wśród teorii zaburzeń osobowości wymienia się teorie konstytucjonalne, psychoanalityczne oraz systemowe.

  • Teorie konstytucjonalne zakładają istnienie biologicznych predyspozycji warunkujących wystąpienie nieprawidłowych zachowań. Te wrodzone determinanty są mało podatne na zmiany w ciągu naszego życia.
  • Psychoanaliza źródeł zaburzeń osobowości poszukiwała w braku zaspokojenia emocjonalnych potrzeb w okresie dzieciństwa oraz konflikcie między trzema strukturami osobowości: id, ego i superego.
  • Teorie systemowe wyjaśniają zaburzenia osobowości odwołując się do przewagi mechanizmów regulacyjno-integracyjnych zachowania (impulsywność, nieumiejętność planowania działań i przewidywania ich konsekwencji, niezrównoważenie emocjonalne) nad mechanizmami poznawczymi.

Doszukiwanie się problemów

W większości przypadków pacjent z zaburzeniami osobowości źródeł swoich problemów doszukuje się w innych ludziach i/lub zaistniałych okolicznościach życiowych, a nie w samym sobie. Współczesne teorie zakładają, iż zaburzenia osobowości są wynikiem integracji czynników środowiskowych (głównie rodzinnych) i biologicznych predyspozycji do określonych sposobów reagowania.

Zobacz też: Czym jest osobowość lękliwa?

Źródło: Wydawnictwo Coninuo; „Podstawy Psychologii. Podręcznik dla studentów medycyny i kierunków medycznych”; pod red. M. Talarowskiej, Antoniego Florkowskiego, Piotra Gałeckiego; Rozdział 10. Wybrane zaburzenia psychiczne/pk/jm.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Redakcja poleca

REKLAMA