Każdego roku ponad 3 tysiące kobiet w Polsce dowiaduje się, że ma raka szyjki macicy. Za jego rozwój w większości przypadków odpowiada HPV - wirus brodawczaka ludzkiego. Wykrycie choroby na bardzo wczesnym etapie umożliwia wyleczenie. O najważniejsze kwestie związane z HPV i rakiem szyjki macicy zapytałyśmy ginekologa, onkologa i endokrynologa, prof. dr hab. n. med. Roberta Jacha ze Szpitala Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie.
Spis treści:
- Rak szyjki macicy
- Objawy raka szyjki macicy
- Co to jest wirus HPV?
- Objawy zakażenia wirusem HPV
- HPV a rak szyjki macicy
- Szczepionka na HPV
Rak szyjki macicy
Na tego raka co roku w Polsce umiera aż 2 tysiące kobiet. Pod tym względem na tle Europy jesteśmy prawie na końcu - z Albanią, Ukrainą i Rumunią. Czy Polki za mało się badają?
„Zdecydowanie za dużo kobiet w Polsce umiera na raka szyjki macicy. Wynika to ze struktury zgłaszających się do leczenia pań z wyższymi stopniami zaawansowania klinicznego choroby, kiedy szanse na wyleczenie drastycznie maleją. Kobiety nie wykonują badań i rzadko chodzą do ginekologa” - mówi prof. Robert Jach.
Rak szyjki macicy (RSM) to nowotwór złośliwy szyjki macicy. Jest drugim w kolejności co do częstotliwości występowania wśród kobiecych nowotworów. „Wiemy, że we wszystkich przypadkach raka gruczołowego, płaskonabłonkowego i gruczołowo-płaskonabłonkowego obecny jest materiał genetyczny wirusa HPV, który jest czynnikiem niezbędnym rozwoju tego raka” – mówi prof. Jach.
Kto jest narażony na raka szyjki macicy?
Każda kobieta jest narażona na rozwój tego raka. Oprócz obecności HPV najważniejszym czynnikiem rozwoju jest unikanie badań ginekologicznych i profilaktycznych
– twierdzi prof. Robert Jach.
Sama obecność HPV nie jest wystarczająca, żeby rozwinął się rak szyjki macicy. Kluczowe są też inne czynniki:
- wczesne rozpoczęcie współżycia,
- wielu partnerów seksualnych,
- nieleczone stany zapalne w obrębie szyjki macicy,
- kilka porodów w krótkim czasie,
- zakażeniem wirusem HIV,
- stany zapalne pochwy (zobacz więcej o infekcjach intymnych).
Szczyt zachorowalności na raka szyjki macicy to 45-55 lat, co nie znaczy, że młode kobiety poniżej 20. roku życia nie mogą zachorować.
Każda kobieta mająca macicę jest narażona na raka szyjki macicy. Jednak w grupie największego ryzyka są kobiety, które nie robią cytologii, nie zgłaszają się regularnie na badania i nie są zaszczepiona przeciwko HPV
– mówi prof. Robert Jach.
Objawy raka szyjki macicy
Duże niebezpieczeństwo związane z rakiem szyjki macicy i i jednocześnie trudność w diagnozowaniu wiążą się z faktem, że na początku nie daje żadnych objawów (zobacz więcej o tym, jak wykryć raka szyjki macicy).
„Na wstępnych etapach RSM nie daje żadnych charakterystycznych objawów. Jednak upławy z pochwy, krwawienia kontaktowe, tj. po badaniu czy po stosunku, pobolewania w dolnych partiach brzucha powinny skłonić panie do badań” - mówi prof. Robert Jach.
Objawy, które powinny zaniepokoić:
- ból podczas stosunku,
- obfite upławy (zobacz, po czym poznać prawidłową wydzielinę z pochwy),
- obfitsze niż zwykle krwawienia miesiączkowe,
- ból w podbrzuszu.
Co to jest wirus HPV?
HPV to inaczej wirus brodawczaka ludzkiego. Występuje ponad 120 jego odmian, 1/3 z nich można się zarazić drogą płciową. Niektóre wirusy HPV przyczyniają się do rozwoju raka szyjki macicy, lecz nie tylko - HPV często przyczynia się do rozwoju kłykcin kończystych. To brodawki płciowe - jedna z częstszych chorób przenoszonych drogą płciową.
Zakażenie HPV odbywa się nie tylko poprzez kontakty seksualne, ale możliwe jest też poprzez używanie tej samej bielizny czy ręczników.
Objawy zakażenia wirusem HPV
Zakażenie przebiega bezobjawowo, dlatego HPV jest niebezpieczny. Jeśli chory zauważa u siebie objawy HPV, to są już zwykle zmiany przedrakowe lub wczesnorakowe. Możliwe skutki wirusa HPV: świąd i pieczenie, ropne upławy, kłykciny kończyste.
W celu zdiagnozowania wirusa brodawczaka ludzkiego przeprowadza się badanie cytologiczne oraz kolposkopowe. Test HPV szczególnie powinny zrobić kobiety, które:
- przeszły leczenie raka szyjki macicy,
- potrzebują zweryfikować niepokojące wyniki cytologii,
- skarżą się na stany zapalne dróg rodnych,
- są w ciąży.
HPV a rak szyjki macicy
Możliwość wczesnego wykrycia raka szyjki macicy daje profilaktyka, czyli regularne badanie się. Jeśli chodzi o profilaktykę HPV, to wykonuje się najczęściej cytologię. Jest to bardzo ważne badanie.
Coroczne badanie cytologiczne uratowałoby znakomitą większość pacjentek
– mówi prof. Jach.
„Ale metoda ta ma też swoje ograniczenia. Pod tym względem testowanie HPV uratuje jeszcze więcej pań” – dodaje.
Diagnozowanie HPV
Żeby zachęcić kobiety do częstszego badania się, powstał nowoczesny test na HPV - „Easy HPV”. Można wykonać go samej w domu bez bólu i dyskomfortu.
Test można zamówić elektronicznie - kurier dostarczy i odbierze przesyłkę do laboratorium. Można powiedzieć, że samo wykonanie testu wygląda jak comiesięczna higiena intymna, porównywalna do używania tamponu. Jednorazowe pobranie pozwala na wykrycie obecności HPV i wykrycie genotypów wysokiego lub niskiego ryzyka rozwoju raka szyjki macicy.
Pobrana próbka, która trafia do laboratorium, zostaje zbadana na obecność wirusa. Wynik dodatni jest wskazaniem do zgłoszenia się do lekarza ginekologa.
Szczepionka na HPV
Zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego da się uniknąć. Stały, zaufany partner seksualny, używanie prezerwatyw to podstawa. Możliwe jest też zaszczepienie się na HPV, jednak jest ono skuteczne, gdy zostanie wykonane między 11. a 12. rokiem życia. Chodzi o to, aby ryzyko infekcji było jak najniższe. Szczepionka przeciwko wirusowi HPV jest formie zastrzyków - należy przyjąć 3 dawki.
Choć szczepionka nie daje 100% gwarancji, to po przyjęciu wszystkich dawek zmniejsza się ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy o ponad 70%.
Szczepionka jest zalecana nie tylko dziewczynkom, ale też chłopcom, bowiem wirus HPV u mężczyzn może wywołać raka odbytu, prącia, przyczynić się do powstania kłykcin kończystych.
Decyzję o szczepieniu należy skonsultować z lekarzem. On też da rekomendację, co do wyboru konkretnej szczepionki (zobacz, co jeszcze warto wiedzieć o szczepionce przeciwko HPV).
Więcej o raku szyjki macicy:Wysypka w miejscu intymnym może nawet skutkować rakiem szyjki macicyRak szyjki macicy u kobiet ciężarnych – postępowanie i poródJak wygląda leczenie raka szyjki macicy?Wirus HPV - prawdy i mity o wirusie wywołującym raka szyjki macicyJak interpretować wyniki cytologii? Stopnie w skali Bethesda
Prof. Robert Jach posiada wieloletnie doświadczenie zawodowe, poparte nie tylko samą praktyką, ale także licznymi kursami i szkoleniami.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
