Funkcjonujące akty prawne dotyczące zakazu palenia w miejscach publicznych, w tym w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych
Polityka antytytoniowa w Polsce w dużej mierze jest realizowana w oparciu o prawo międzynarodowe. Polskie ustawodawstwo musi być zgodne ze zobowiązaniami narzucanymi na Polskę jako stronę różnego rodzaju międzynarodowych konwencji i traktatów, takich jak m.in. Dyrektywa Komisji Europejskiej czy Ramowa Konwencja Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu U życia Tytoniu (WHO FCTC ), którą Polska ratyfikowała w 2006 r.
Międzynarodowe traktaty mają na celu sformułowanie strategii i ujednolicenie kierunku polityki antytytoniowej na świecie, w oparciu o szczegółowe analizy i raporty natury ekonomicznej, społecznej czy medycznej, przeprowadzane regularnie na terenie krajów członkowskich. Taka międzynarodowa strategia pozwala sukcesywnie wdrażać w poszczególnych państwach sprawdzone środki i metody ograniczające używanie tytoniu.
Prawo międzynarodowe
Ramowa Konwencja Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Użycia Tytoniu, sporządzona w Genewie dnia 21 maja 2003 r. (Dz.U. z 2007 r., Nr 74, poz. 487) - prawo międzynarodowe. Ramowa Konwencja Światowej Organizacji Zdrowia o Ograniczeniu Używania Tytoniu (ang. WHO Framework Convention on Tobacco Control) została uchwalona przez Światowe Zgromadzenie Zdrowia 21 maja 2003 r., a w życie weszła 27 lutego 2005 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikował konwencję 15 września 2006 roku. Obecnie konwencję ratyfikowało 176 krajów świata. Artykuł 8. konwencji zaleca sygnatariuszom wprowadzenie całkowitego zakazu palenia w miejscach publicznych i zakładach pracy.
FCTC Art. 8. Ochrona przed narażeniem na dym tytoniowy
1. Strony uznają, że dowody naukowe w jednoznaczny sposób wykazują, że narażenie na dym tytoniowy jest przyczyną śmierci, chorób i niepełnosprawności.
2. Każda Strona przyjmie i wdroży, w obszarach istniejącej krajowej jurysdykcji określonych w prawie krajowym, oraz w aktywny sposób będzie propagować na innych szczeblach jurysdykcyjnych, przyjęcie i wdrażanie skutecznych środków ustawodawczych, wykonawczych, administracyjnych lub innych, przewidujących ochronę przed narażeniem na dym tytoniowy w zamkniętych miejscach pracy, środkach transportu publicznego, zamkniętych obiektach publicznych oraz, w odpowiednich przypadkach, w innych miejscach publicznych.
Zobacz też: Jak w Polsce sprawdza się zakaz palenia w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych?
Prawo polskie
Do 1995 roku w Polsce nie istniały żadne regulacje dotyczące palenia tytoniu w miejscach publicznych, w tym w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych. Dopiero wprowadzona treść Ustawy z 9 listopada 1995 roku o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych12 zdefiniowała obowiązujące prawo w tym zakresie.
Aktualnie w Polsce regulacje dotyczące palenia tytoniu w miejscach publicznych reguluje Ustawa o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, z dnia 9 listopada 1995 r. (Dz.U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55, z późn. zm.), której nowelizacja nastąpiła 8 kwietnia 2010r., Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2011 r., Nr 212, poz. 1263) oraz Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U.z 2002 r., Nr 174, poz. 1426, z późn. zm.).
Ustawa o ochronie zdrowia
Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55, z późn. zm.)- prawo krajowe. W ustawie tej kluczowe znaczenie mają artykuły:
Art. 5 ust.1
Zabrania się palenia wyrobów tytoniowych:
- na terenie zakładów opieki zdrowotnej i w pomieszczeniach innych obiektów, w których są udzielane świadczenia zdrowotne,
- na terenie jednostek organizacyjnych systemu oświaty, których mowa w przepisach o systemie oświaty,
- oraz jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, o których mowa w przepisach o pomocy społecznej,
- na terenie uczelni,
(Dz.U. z 1996 r., Nr 10, poz. 55, z późn.zm.), nowelizacja 8 kwietnia 2010 r. w pomieszczeniach zakładów pracy innych niż wymienione w pkt. 1 i 2,
- w pomieszczeniach obiektów kultury i wypoczynku do użytku publicznego,
- w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych,
- w środkach pasażerskiego transportu publicznego oraz w obiektach służących obsłudze podróżnych,
- na przystankach komunikacji publicznej,
- w pomieszczeniach obiektów sportowych,
- w ogólnodostępnych miejscach przeznaczonych do zabaw dzieci,
- w innych pomieszczeniach dostępnych do użytku publicznego”.
Dodatkowo, zgodnie z art. 5 ust. 4, rada gminy może ustalić, w drodze uchwały, inne niż wymienione miejsca użytku publicznego jako strefy wolne od dymu tytoniowego.
Art. 5 ust. 1a
Właściciel lub zarządzający obiektem lub środkiem transportu, w którym obowiązuje zakaz palenia wyrobów tytoniowych, umieści w widocznych miejscach odpowiednie oznaczenia słowne i graficzne informujące o zakazie palenia wyrobów tytoniowych na danym terenie lub środku transportu, zwane dalej „informacją o zakazie palenia tytoniu”.
Art. 5a ust. 3
Właściciel lub zarządzający może wyznaczyć palarnię:
- w domach pomocy społecznej lub domach spokojnej starości,
- w hotelach,
- w obiektach służących obsłudze podróżnych,
- na terenie uczelni,
- w pomieszczeniach zakładów pracy,
- w lokalach gastronomiczno-rozrywkowych.
Palarnia zdefiniowana jest w ustawie jako wyodrębnione konstrukcyjnie od innych pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych, odpowiednio oznakowane pomieszczenie, zaopatrzone w wywiewną wentylację mechaniczną lub system filtracyjny w taki sposób, aby dym tytoniowy nie przenikał do innych pomieszczeń.
Art. 5 ust. 4
Właściciel lub zarządzający lokalem gastronomiczno-rozrywkowym z co najmniej dwoma pomieszczeniami przeznaczonymi do konsumpcji może wyłączyć spod zakazu określonego w art. 5 zamknięte pomieszczenie konsumpcyjne, wyposażone w wentylację zapewniającą, aby dym tytoniowy nie przenikał do innych pomieszczeń.
Art. 13. 1
Kto:
1. będąc właścicielem lub zarządzającym obiektem lub środkiem transportu, wbrew przepisom art. 5 ust. 1a, nie umieszcza informacji o zakazie palenia tytoniu, podlega karze grzywny do 2000 zł.
2. Kto pali wyroby tytoniowe w miejscach objętych zakazami określonymi w art. 5. podlega karze grzywny do 500 zł.
3. W przypadkach określonych w ust. 1 i 2 orzekanie następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Zobacz też: Czy Polacy respektują zakaz palenia w miejscach publicznych?
Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2011 r., Nr 212, poz. 1263)
Państwowa Inspekcja Sanitarna została powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, mających na celu ochronę zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobieganie powstawaniu chorób – w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami higieny środowiska i higieny pracy w zakładach pracy. W zakresie tym PIS sprawuje nadzór bieżący, prowadzi działalność zapobiegawczą i oświatowo-zdrowotną (art. 2). Do działań PIS w dziedzinie
bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów dotyczących m.in.:
- higieny środowiska (art. 4 ust. 1 pkt 1);
- obrotu wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie
- ludzi (art. 4 ust. 1 pkt 4);
- warunków zdrowotnych środowiska pracy (art. 4 ust. 1 pkt 5);
- wymagań określonych w przepisach o zawartości niektórych substancji w dymie papierosowym (art. 4 ust.1 pkt 10 wszedł w życie 15.11.2010 r.).
Ustawa określa także uprawnienia PIS . Zgodnie z art. 25 ust. 1, Państwowy Inspektor Sanitarny lub Główny Inspektor Sanitarny w związku z wykonywaną kontrolą ma prawo wstępu m.in. do:
- zakładów pracy, obiektów użyteczności publicznej, obiektów handlowych, nieruchomości, środków transportu,
- żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób, żądania okazania dokumentów i udostępniania wszelkich danych2.
Zobacz też: Dlaczego nie umiem rzucić palenia?
Uprawnienia funkcjonariuszy Państwowej Inspekcji Sanitarnej
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 października 2002 r. w sprawie nadania funkcjonariuszom organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej uprawnień do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. z 2002 r., Nr 174, poz. 1426, z późn. zm.)
W 2010 roku, po wprowadzeniu zmian w rozporządzeniu (dodano pkt. 8 w § 2), funkcjonariuszom PIS nadano uprawnienia do nakładania grzywien w postaci mandatu karnego za wykroczenia określone w art. 13 ust. 1 pkt 2 oraz ust. 2 ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Oznacza to, że funkcjonariusze PIS mogą nakładać mandaty karne na:
- właścicieli lub zarządzających obiektem lub środkiem transportu, którzy nie umieszczą w widocznym miejscu informacji o zakazie palenia tytoniu w formie oznaczenia słownego i graficznego – kara grzywny do 2000 zł;
- osoby palące wyroby tytoniowe w miejscach objętych zakazem – kara grzywny do 500 zł3.
Wysokość grzywien
Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 stycznia 2011 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości grzywien nakładanych na drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz.U. z 2011 r., Nr 14, poz.68) oraz Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 lutego 2011 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wykroczeń, za które strażnicy straży gminnych są uprawnieni do nakładania grzywien w drodze mandatu karnego (Dz.U. z 2011 r., Nr 36, poz. 190)
W wyniku powyższych rozporządzeń strażnicy miejscy mają możliwość nakładania grzywien w drodze mandatów za naruszenie art. 13 ust.1 pkt. 2 (nieumieszczenie przez właściciela lub zarządzającego obiektem lub środkiem transportu informacji o zakazie palenia tytoniu) oraz art. 13 ust. 2 (palenie w miejscach objętych zakazem). Funkcjonariusze policji mają natomiast prawo do karania wszystkich przestępstw wynikających z nieprzestrzegania przepisów ustawy4.
1 U stawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
2 Główny Inspektorat Sanitarny, Odświeżamy nasze miasta TOB3CIT (Tobacco Free Cities). Podręcznik dla funkcjonariuszy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie stosowania ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, Warszawa 2012.
3 Ibidem.
4Ibidem.
Zobacz też: 12 kroków do rzucenia palenia
Źródło: materiały prasowe Stowarzyszenia Manko/jp
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
