Termin „retinoidy” wprowadzono w 1976 roku. Obejmuje on witaminę A (retinol) oraz jej naturalne i syntetyczne analogi. Witamina A w organizmie człowieka pełni głównie rolę wzrostową w stosunku do komórek nabłonka. Retinoidy pobudzają wzrost komórek nabłonka, zmniejszają spójność komórek w tkance, wywołują rumień i złuszczanie nabłonków. Powodują zanik gruczołów łojowych oraz rozjaśnienie skóry.
Jak się dzielą retinoidy?
Ze względu na budowę i właściwości wyróżniamy 3 generacje retinoidów:
- I generacji - retinoidy naturalne - retinol (witamina A) i jej metabolit retinal, tretinoina, izotretinoina,
- II generacji - retinoidy monoaromatyczne, syntetyczne analogi witaminy A (etretinat, acitretina)
- III generacji - retinoidy poliaromatyczne (arotynoid, adapalen, tazaroten).
Czytaj też: Trądzik różowaty - co to takiego?
Zastosowanie w dermatologii
Retinoidy są stosowane w leczeniu różnorodnych dermatologicznych schorzeń: trądziku pospolitego i różowatego, łuszczycy, liszaja płaskiego, rogowacenia słonecznego, niektórych postaci raka skóry, tocznia rumieniowatego, brodawek płaskich, rybiej łuski. Retinoidy działają przeciwtrądzikowo, ponieważ hamują rozwój bakterii odpowiedzialnych za powstawanie zmian trądzikowych: Staphylococcus epidermidis, Pityrosporum ovale i Propionibacterium acnes.
Działania niepożądane i przeciwwskazania
Działania niepożądane związane ze stosowaniem retinoidów związane są przede wszystkim z dawką leków i ustępują z reguły po zmniejszeniu dawkowania lub zakończeniu leczenia. U niektórych pacjentów w czasie leczenia pojawia się suchość skóry i błon śluzowych, krtani, spojówek. Obserwowano również bóle stawów, zaburzenia czynności wątroby. Podczas leczenia należy regularnie kontrolować poziom enzymów wątrobowych oraz wykonywać morfologię krwi. Ograniczenia stosowania wymagają pacjenci z niewydolnością wątroby, nerek, cukrzycą i otyłością.
Retinoidy są związkami działającymi teratogennie, czyli uszkadzają rozwijający się w macicy płód. Nie mogą być stosowane u kobiet w wieku rozrodczym bez równoczesnego stosowania antykoncepcji, na cztery tygodnie przed, w trakcie a nawet do dwóch lat po zakończeniu leczenia. Przed rozpoczęciem leczenia lekarz zażąda przedstawienia negatywnego wyniku próby ciążowej. Testy te będą wykonywane również w trakcie leczenia.
Decyzję o zastosowaniu retinoidów należy poprzedzić dokładną analizą stanu klinicznego pacjenta oraz porównaniem korzyści wynikających z leczenia z potencjalnymi działaniami ubocznymi i ewentualnymi przeciwwskazaniami, gdyż są to leki obarczone wieloma działaniami niepożądanymi.
Czytaj też: Kiedy mamy do czynienia z rybią łuską?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
